نادرایرانی
”نخستین موردی که دربحث انتخابات، با توجه به انتخابات های قبلی، باید به آن توجه کنیم، این است که انتخابات نباید باعث بلوک بندی های سیاسی مختلف در اصلاح طلبان بشود”.
رضا علیجانی با این اظهار نظر در دفتر جنبش مسلمانان مبارز افزود: بلوک بندی کنونی سیاسی در ایران برروی حقوق بشر، دموکراسی و رفاه همگانی استوار است و نباید اختلافات تاکتیکی و تنوع آرا موجود در احزاب و مخصوصا نیروهایی که بیرون نظام هستند، منجر به تفرقه میان آنان شود.
وی با اشاره به اینکه تنوع آراء در انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم تا اندازه ای باعث به هم ریزی صف بندی ها، به لحاظ روانی ـ رفتاری شد [تا جایی که زمان برد تا کدورت های مذکور کاهش یافته و تنوع آراء به ریل اصلی خودش برگردد] در باره انتخابات پیش رو گفت: “نخستین موردی که درباره انتخابات به ذهن می رسد این است که تجربه به هم ریزی صف بندی در انتخابات ریاست جمهوری نهم باید به کار بیاید و تنوع آراء به صورت دوستانه در درون گروه های سیاسی و بلوک بندی های سیاسی مربوط به آن ها باقی بماند”.
وی در ادامه با ذکر این نکته که “انتخابات پایان تاریخ نبوده و انتخابات های حاضر برای اثرگذاری در حد پاورقی محسوب می شوند” برای تایید مطلب خود به ساخت قدرت درایران اشاره کرد وگفت: “ایران دارای سه قوه رسمی مقننه، مجریه و قضاییه، نهادرهبری، صدا وسیما، و نیروی انتظامی و امنیتی است که نهاد های قدرت درایران به شمارمی روند و دراین میان مجلس یک هفتم قدرت را در دست دارد”.
علیجانی سپس به بررسی مختصات قوه مقننه درایران پرداخت و اظهار داشت: “قوه مقننه خود به سه بخش مجلس، شورای نگهبان ومجمع تشخیص مصلحت نظام تقسیم می شود و اگر یک هفتم قدرت در پارلمان نهفته باشد، با احتساب سه لایه بودن پارلمان، مجلس دارای یک بیست ویکم قدرت در ایران است”.
وی افزود: “یک نماینده نیزاز قدرتی به میزان یک دویست و نودم سهم یک بیست ویکمی برخورداربوده و این نقش مجلس در ساختار حقیقی قدرت است”.
از دید علیجانی، ساختار حقیقی قدرت به صورتی است که اگر دوقوه هم دراختیار یک گروه باشد، نمی تواند تاثیر برگشت ناپذیری از خود برجای بگذارد. بر این اساس است که علیجانی با اشاره به اینکه “از این منظر، انتخابات برای ما استراتژیک وحیاتی نیست، لذا نباید به کدورت داخلی نیز منجر شود” می گوید: “اتخاذ استراتژی تحریم، سکوت، شرکت بلاشرط و شرکت مشروط خود باید برپایه یک پشتوانه و تحلیل کلان از اوضاع کشور صورت گیرد؛ از این رو من بر اساس تحلیل کلانی که دارم معتقدم روش اصلاحاتی در تعلیق است و این روش از سال 1379 به بعد تاثیر گذاری خود را ازدست داده، زیرا اصلاحات به نقطه برگشت ناپذیر نرسیده بود”.
وی در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه “از اردیبهشت 1379 مرحله ای از ضد رفرم در ایران” آغاز شد به بستن مطبوعات، حصر آیت الله منتظری، بازداشت ملی ـ مذهبی ها و نهضت آزادی، سرکوب جنبش دانشجویی و وبلاگ نویسان، جریانات صنفی، قومیت ها، جنبش زنان اشاره کرد و سخنان اخیر محمد رضا باهنر، نایب رییس مجلس شورای اسلامی را که گفته است “کسانی که در تحصن شرکت کرده بودند، زندگی خودرا مدیون رافت نظام هستند… و دوم خرداد یک زلزله چهار ریشتری بود که از قضا خوب بود وجلوی یک زلزله یک زلزله 9 ریشتری را گرفت” جمله ای استراتژیک خواند و افزود: “این سخن، ذات جمع بندی جریان راست بود. یعنی با این زلزله فهمیدیم در ایران چه خبر است”.
علیجانی ادامه داد: “براین اساس تا اطلاع ثانوی اقتدارگرایان راه اصلاحات از طریق پارلمان را بسته اند و چند انتخابات اخیر نیز تایید کننده این موضوع است”.
این فعال ملی مذهبی با تاکید براینکه مسیر اصلاحات را نفی نمی کند چون شرایط ایران به گونه ای است که احتمال بازگشت روند اصلاحات با توجه به میزان انعطاف هسته مرکزی قدرت وجود دارد، گفت: “اصلاحات درحال حاضردر پاورقی است و برخلاف دوره 1376 که اصلاحات درمتن بود، اکنون در حاشیه به سر می برد”.
علیجانی پس ازبیان تحلیل کلان، به مرحله خرد تحلیل خودکه تحلیلی پراگماتیستی است پرداخت و گفت: ”من میان سطح کلان وسطح خرد، یک ارتباط دیالکتیکی برقرار می کنم و از این منظر است که معتقدم نباید فراموش کنیم به هرحال اینکه چه کسی در داخل قدرت باشد مهم است و این گونه نیست که تفاوت شان در حد صفر باشد”.
علیجانی با طرح این موضوع که “دراین چارچوب یک منطق مشترک با کسانی که به دنبال مشارکت دائمی در انتخابات هستند، پیدا می کنیم”، تاکید کرد: “در این بحث پراگماتیستی به دنبال حداقل رفاه برای مردم و حداقل فضای تنفسی برای روشنفکران هستیم، راه دموکراسی مردم ایران از رفاه می گذرد و تا مردم ایران از حداقل رفاه برخوردارنباشند، سرباز دموکراسی نشده و به سرعت میان پیشگامان وپیشتازان با مردم فاصله می افتد”.
وی با طرح اینکه “براساس منطق مذکور راه ورود به مرحله بعد باز می شود”، تجربه اصلاح طلبان در سال های 1379 و 1380 را تجربه ناموفقی دانست وگفت: “دردوره جدید نیزتجربه نیروهای اقلیت اصلاح طلب در نهادهای قدرت مثل شوراها، پارلمان، مجمع تشخیص مصلحت نظام تجربه موفقی نبوده وورود این نیروها از دستاورد شایان توجهی برخوردارنبودهو این شاید به دلیل آن چیزی باشد که فضای رعب آور امنیتی نامیده می شود”.
وی درادامه افزود: “اگر به کارنامه چند ساله اقلیت مجلس توجه کنیم، از نیروهای منتقد درونی جریان راست خیلی کم بارتر بوده وبه جزیک بار که خانواده زندانیان دانشجو دراین اواخر با آنان دیدار کردند، نکته مثبت دیگری در ذهن من وجود ندارد، ضمن آنکه این افراد درباره بودجه کشور نیز سکوت محض را درپیش گرفته اند”.
علیجانی آنگاه با اشاره به اینکه “برخی تحلیل ها مبتنی براین است که اگر 6 نفر مانند دوره مصدق درمجلس باشند می توانند کشور را از این رو به آن رو بکنند” تاکید کرد: “درحال حاضر 7 برابر این عده در مجلس هستند ولی کارمهمی نکرده اند.همین تجربه درشورای شهر نیز به چشم می خورد تا جایی که نه تنها اثرگذارنبوده اند بلکه برخی مانند آقای مسجد جامعی نیز به جای تاثیرگذاری، تاثیرپذیرفته ودر هفته بسیج چفیه به گردن خود می اندازد”.
این فعال ملی ـ مذهبی در بخشی دیگری از سخنان خود، انتخابات را “عکس محور” و “شخص محور” دانست و با اشاره به اینکه “انتخابات درجامعه ایران مانند خرید از دستفروش می ماند” تاکید کرد: “آدم ها کالاهای سنگین مانند یخچال را از دستفروش نمی خرند چون اگرخراب بشود نمی دانند باید به کجا مراجعه کنند. انتخابات درایران هم مانند خرید از دستفروشی است که پس از رای گیری، کسی نمی داند اگر جنس بنجل بود به کجا باید آن راعودت دهد”.
وی درادامه انتخابات پیش رو را مانند انتخابات قبلی دانست که برنامه محور نبوده وبرخورد مردم با انتخابات را نیز مانند انتخابات شورای سوم، “سرد” ذکر کرد وگفت: “مردم نسبت به انتخابات بی اعتماد هستند. در انتخابات شهرهای بزرگ هم مردم براساس لیست رای ندادند، درحالی که در دو انتخابات قبلی مردم به لیست رای داده بودند به نحوی که لیست اول که مربوط به حناح راست بود وسپس لیست اصلاح طلبان که درراس آن آقای تاج زاده قرار داشت رای آورد”.
علیجانی رد صلاحیت های کنونی را طراحی شده دانست و گفت: “حجت الاسلام مقدم از مجمع روحانیون مبارز مطرح کرده است که آقایان تصمیم جمعی گرفته اند ما را کنار بگذارند”.
وی افزود: “مسایلی مانند آشکار شدن عدم مدیریت درکنترل بحران ناشی از سرما، قطع گاز وبرق، نیامدن نفت برسرسفره مردم، گرانی، مشکلات ناشی از تحریم ها و… یعنی همه آنچه که اقتدارگراها وعده داده بودند باعث شده تا جناح مذکور بترسد و رفتار خشن تری از خود نشان بدهد”.
علیجانی در بخش دیگری از سخنان خود با ذکر اینکه “جناح راست، اسب خود را برای یکدستی مجلس، زین کرده” گفت: “یکی ازفرماندهان نظامی مطرح کرده است که مجلس آینده باید مجلسی پرکار، آرام و همراه دولت باشد تا از یک طرف مردم با پرکاری رضایتشان جلب شود و از طرف دیگر با آرام بودن هیچ صدایی از مجلس در جهان منعکس نشود. نظامیان درتمام دنیا می خواهند دخالت خود را در حوزه سیاست پنهان کنند ولی وقتی آشکارا دخالت نظامیان درسیاست مطرح می شود، حاکی از آن است که موضوع وارد مرحله ای جدی شده است”.
وی بااشاره به اینکه “با حذف های گسترده انجام شده تحت عنوان نظارت استصوابی، جناح راست نشان داد که در حرکت خود مصمم است” این تحلیل را که اصلاح طلبان با حضور یک اقلیت فعال درمجلس می توانند اثرگذار باشند، منتفی خواند و تاکید کرد: “شورای نگهبان نشان داده از فیلترینگ او آدمهایی می گذرند که یا ضعیف و یا تکنوکرات بوده ودر کمیسیون ها مسایل کارشناسی را پیش می برند”.
وی آنگاه با پرداختن به این استدلال که “برخی مطرح می کنند ما می توانیم از فضای انتخابات برای ارتباط با مردم و سخن گفتن با آنان بهره گیری لازم به عمل بیاوریم”، آن را غیرمنطبق با واقعیت های موجود دانست وگفت: “بزرگترین حزب منتقد درون سیستم یعنی حزب مشارکت از داشتن روزنامه محروم است و احزابی مانند جنبش مسلمانان مبارز و… نمی توانند کنگره برگزار کنند. از این منظر من آن استدلال را استدلال درستی نمی دانم زیرا شرکت در انتخابات در رفتارتشکیلاتی ما چندان تاثیرگذار نخواهد بود”.