جامعه‌شناسان در ایران می‌گویند بیشترین میزان خودکشی کشور در استانهای محروم ایلام و خوزستان، دو استانی که همواره در راس جدول میزان خودکشی بوده‌اند، انجام می شود؛ موقعیتی که امسال نیز به دلیل پیامدهای ناشی از “توسعه نیافتگی” حفظ شده است.
در ایران به علت تعدد مراکز آماری، ابهام و ضعف در مستندسازی آمارها، بافت اجتماعی و کمبود پژوهش‌های تحقیقاتی، آمار دقیقی از میزان بحرانهای اجتماعی از جمله خودکشی در دست نیست، اما تازه‌ترین اظهارات در این باره حکایت از آن دارد که ایران در بین کشورهای اسلامی، سومین کشور پس از سودان و تونس در خودکشی است.
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه در ایران حدود ۵۰۰ مورد موفق خودکشی گزارش شده که میزان روزانه آن بر اساس آخرین آمار آخرین آمار وزارت بهداشت، ۱۳ مورد خودکشی با میانگین سنی ۲۹ است.
رتبه سوم میان کشورهای اسلامی
بر اساس تازه‌ترین گزارش‌ها ایلام و خوزستان همچنان بالاترین میزان خودکشی در کشور را دارند.
سعید معیدفر، روز شنبه، ۶ آبانماه در گفتگو با خبرگزاری ایلنا با اعلام این خبر گفته است درشهر‌ها طرز تفکر پدران و مادران متناسب با فرزندانشان تغییر کرده‌اند اما درمناطق کمتر توسعه یافته به دلیل به وجود نیامدن چنین تغییراتی بحران‌هایی همانند خودکشی افزایش می‌یابد.
به گفته این کار‌شناس مسائل اجتماعی در این مناطق زنان و جوانان به بحرانهای روحی روانی و افسردگی دچار می‌شوند که بعضا ممکن است این‌ها به شکل آسیبهای اجتماعی بروز پیداکنند.
به گفته او اگر چه اطلاعات و آگاهی جوانان در مناطق دور از پایتخت و کمتر توسعه یافته افزایش یافته است اما بدلیل کمبود‌ها قدرت عرض اندام ندارند.
مجید ابهری، آسیب‌شناس هم در گفت‌و‌گو با همین خبرگزاری از قرار گرفتن ایران در رتبه سوم جدول خودکشی میان کشورهای اسلامی خبر داده و گفته این پدیده در ایران طی سالهای گذشته “روند صعودی” داشته است.
او ضمن تشریح دلایل اقدام به خودکشی گفته از نگاه رفتار‌شناسی و آسیب‌شناسی علل خودکشی به محورهایی از جمله مشکلات عاطفی، فشارهای مالی، شکست شغلی یا تحصیلی و افسردگی ناشی از ضربات عاطفی تقسیم می‌شود.
آمارها و نتایج پژوهشی مربوط به بحرانهای اجتماعی از جمله خودکشی به صورت مرتب در دسترس عموم قرار نمی‌گیرند اما به گزارش شهریور ماه روزنامه توقیف شده شرق، افزایش آمار اقدام به خودکشی در ایران هم اکنون به شکلی است که میزان اقدام به خودکشی از هر سه و یک دهم در هر صدهزار نفر در سال ۱۳۶۳ به شش در صد هزار نفر در سال ۱۳۸۳ رسیده است.
همچنین آمار خودکشی در استانهای کشور نشان می‌دهد که شرایط در بعضی مناطق ایران بحرانی است.
طبق آخرین گزارشی که نیروی انتظامی در سال ۱۳۸۳ منتشر کرده، نرخ اقدام به خودکشی در ایلام صد و هفتاد در هر صد هزار نفر است و میزان خودکشی موفق در هر صد هزار نفر نهصد و بیست و هشت و نسبت خودکشی موفق مردان نسبت به زنان ۱ به ۱،۴ است.
پس از ایلام و خوزستان، لرستان با ۱۱،۴ در هر صد هزار نفر، کرمانشاه۹،۶ در هر صد هزار نفر، گلستان ۹٫ ۵در هر صد هزار نفر و کهگیلویه و بویراحمد با ۹،۲در هر صد هزار نفر بالاترین میزان خودکشی در استانهای کشور را دارند.
با دستورالعمل و بخشنامه خودکشی تمام نمی شود
استانهای ایلام و خوزستان از جمله استانهای توسعه نیفاته و محروم کشور هستند. طبق آخرین آمار وزارت بهداشت در سال ۸۵، کمترین شاخص امید به زندگی کشور، در استانهای ایلام، کردستان و خوزستان محاسبه شده است.
افزایش پدیده خودکشی در استان ایلام تا کنون چندین بار مورد انتقاد نمایندگان مجلس قرار گرفته است. در آبانماه گذشته نماینده ایلام، ایوان، مهران، شیروان و چرداول در مجلس گفته بود: “بیکاری در استان ایلام به حدی رسیده که مشکلات روانی را برای جوانان استان پدید آورده است و این معضل باعث شده تا آمار خودکشی در استان ایلام بالاترین حد را در کل کشور داشته باشد.”
در سال گذشته این میزان به بیش از دو نفر از هر هزار نفر رسیده بود. به گفته داریوش قنبری از جمعیت ۶۰۰ هزار نفری استان ایلام در سال گذشته هزار و ۲۰۰ نفر به دلیل مسائل مالی و بیکاری و عدم توانایی در ازدواج و تخلیه نشدن انرژی خودکشی کرده‌اند.
قنبری در مصاحبه با روزنامه سرمایه هم گفته بود که “مساله خودکشی در بین شهروندان ایلامی یک مساله اداری نیست که با دستورالعمل و بخشنامه بتوان بر آن نقطه پایان گذاشت. طبیعی است اگر اراده‌ای برای حل این آسیب اجتماعی وجود دارد باید در یک فرآیند پیچیده و ظریف و مبتنی بر آخرین متدهای روان‌شناسی باشد و اگر همین امروز هم آغاز کنیم، خیلی دیر است”.
صادق رستمی، مدیرکل بهزیستی استان ایلام هم در دی‌ماه سال گذشته نسبت به میزان خودکشی در این استان هشدار داده و گفته بود: “آمار دقیقی از میزان ثبت خودکشی نداریم، اما بنا بر تحقیقات صورت گرفته، در برخی ماه‌ها، مرگ چهار نفر به دلیل خودکشی در هفته بیشتر از سوی زنان در سطح استان رخ می‌دهد.”
دارو به جای حلق آویز کردن
بر اساس گزارش روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های رسمی به موازات رشد آمار خودکشی در ایران شیوه‌های آن هم تغییر کرده و حلق آویز کردن، نماد و سنتی‌ترین روش خودکشی در جامعه ایران جای خود را به استفاده از دارو داده است.
در شهریور ماه گذشته مدیرکل سلامت روان وزارت بهداشت اعلام کرده بود که مهم‌ترین و شایع‌ترین عامل و وسیله خودکشی در کشور “دارو‌ها و مسمومیت دارویی” هستند.
آنزمان روزنامه شرق گزارش کرده بود که آمار رسمی وزارت بهداشت از افزایش میزان خودکشی به روش استفاده و سوءاستفاده از دارو‌های مرگ آور و دارای مقدار بالانشان می‌دهد روش اقدام به خودکشی در جامعه ایران تغییر کرده است. به طوری که بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته در سالهای ابتدایی دهه ۸۰ در کشور به لحاظ روش خودکشی در ایران، حلق آویز کردن شایع‌ترین روش خودکشی مردان به ویژه در استانهای همدان، لرستان و ایلام و خودسوزی شایع‌ترین روش به ویژه در استانهای ایلام، کرمانشاه و لرستان بوده است.
داریوش قنبری نماینده ایلام در مجلس هشتم، هم در مورد شیوه‌های خودکشی در این استان به روزنامه سرمایه گفته که دو شیوه در بین اقدام کنندگان ایلامی برای خودکشی رایج است: “نخست اقدام به خودسوزی و دوم خوردن گچ که این دو در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد. کسانی که در شیوه اول اقدام می‌کنند در صورتی که زنده بمانند با انواع معلولیت‌ها و آسیبهای بدنی روبه رو می‌شوند که وضع زندگی آنان را از قبل از اقدام بد‌تر می‌کند.”
