جوبی واریک
حفاری ناگهانی تونل در دامنه کوهی واقع در مرکز ایران که در تصاویر جدید ماهواره ای دیده شده است، احداث یک تونل عادی بنظر می رسد. اما این مکان در محوطه پشتی جنجال برانگیزترین تأسیسات هسته ای ایران واقع شده و در همین حال مقامات و کارشناسان مستقل آمریکایی را به نتیجه گیری دیگری رهنمون ساخته است: بنظر می رسد احداث این تونل شروع ساخت یک مجتمع مهم در دل کوه است.
سئوال اینجاست، چرا؟ ساخت این تونل در نزدیکی ساختمان های مقاوم سازی شده ای که محل فرآوری اورانیوم هستند، باعث ایجاد نگرانی شده است. دولت ها، سازمان های اطلاعاتی و کارشناسان هسته ای همگی این سؤال را می پرسند: آیا ایران در تلاش است برای جلوگیری از حملات نظامی به سایت هسته ای خود، بخش های مهم آن را در پناهگاههای زیرزمینی قرار دهد؟
احداث این تونل باعث نگرانی آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز شده است. ملیسا فلمینگ سخنگوی آژانس اتمی روز جمعه تأیید کرد که آژانس این موضوع را با مقامات ایرانی مطرح کرده است. فلمینگ گفت: “ ما در مورد این موضوع با مقامات ایرانی در تماس بوده ایم و موضوع برایمان شفاف شده است، ” اما وی اشاره ای به جزئیات نکرد. به گفته منابع مطلع، مقامات آژانس اتمی در نظر دارند اواخر هفته جاری در یک ملاقات از پیش تعیین شده در تهران این موضوع را بیشتر مورد بررسی قرار دهند.
دیوید البرایت بازرس اسبق تسلیحاتی سازمان ملل و رئیس کنونی مؤسسه علوم و امنیت بین المللی در واشنگتن می گوید: “بنظر می رسد مجتمع تونل قطعا ً با نیروگاه نطنز در ارتباط باشد. فکر می کنیم این مجتمع احتمالا ً برای ذخیره اقلام هسته ای است.” در همین حال مقامات آمریکایی عضو چند سازمان اطلاعاتی و نظامی اعلام کرده اند از ساخت این تونل مطلعند و از نزدیک شاهد روند احداث آن هستند. هیچ یک از این مقامات به طور علنی در مورد این موضوع اظهار نظر نکرده اند.
به گفته مقامات آمریکایی که از نزدیک فعالیت های هسته ای ایران را دنبال می کنند، پروژه احداث تونل گزینه های حمله بازدارنده نظامی به منظور نابودی برنامه هسته ای ایران را کاهش خواهد داد. به علاوه این پروژه می تواند تنش های موجود میان دولت بوش و دولت احمدی نژاد را تشدید کند.
احمدی نژاد در پاسخ به پیشنهادات دیک چنی معاون رئیس جمهوری آمریکا در خصوص احتمال بررسی بکارگیری گزینه زور برای توقف اهداف هسته ای ایران، روند انجام این برنامه را مخفیانه تر و تهدید کرده است همکاری با بازرسان آژانس اتمی را به حال تعلیق درخواهد آورد.
تصاویر ماهواره ای که در تاریخ 11 ژوئن توسط ماهواره دیجیتال گلوب گرفته شده اند، دو مسیر جدید را نشان می دهند که به محل در دست احداث در نزدیکی سایت هسته ای نطنز ختم می شوند. اگرچه ورودی های تونل کاملا ً مشخص نیستند، اما تصاویر تکه سنگ های بزرگی را در نزدیکی محل های حفاری نشان می دهند. در تصاویر مشابهی که شش ماه گذشته از همین منطقه گرفته شده اند، هیچگونه نشانه ای از ساخت و ساز وجود ندارد.
مقامات مؤسسه علوم و امنیت بین المللی در گزارش تجزیه و تحلیل تصاویر به مقایسه احداث تونل جدید نیروگاه نطنز با تونلی که در داخل کوه در نزدیکی سایت مهم هسته ای اصفهان ساخته شده است، پرداخته اند. در این گزارش آمده است، ایران در سال 2004 به طور مخفیانه یک تونل عظیم در 80 مایلی جنوب نیروگاه اصفهان بنا و سپس اعتراف کرد هدف از ساخت این تونل ذخیره اقلام هسته ای مانند سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم است.
ایران در آن زمان به بازرسان آژانس اتمی اجازه داد از تونل خالی دیدن کنند. به گفته البرایت، وجود پناهگاههای زیرزمینی در نزدیکی سایت های هسته ای نطنز و اصفهان به مقامات ایرانی اجازه خواهد داد در صورت حمله قریب الوقوع بلافاصله مواد حساس هسته ای را به مکانی مطمئن انتقال دهند.
منبع: واشنگتن پست، 9 ژوئیه،