محمود سرابی
کانون مدافعان حقوق بشر به مناسبت گرامیداشت روز جهانی زن، مراسمی برگزار کرد که طی آن فعالان حقوق بشری و نیز چهره های سیاسی به سخنرانی پرداختند.
در ابتدای این نشست نرگس محمدی، سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر یکی از هنرمندان سینما و تلویزیون را که “در بسیاری از فیلم‌هایش انسان‌دوستی را ترویج کرده است”، برای سخنرانی دعوت کرد: فاطمه معتمدآریا.
معتمدآریا سخنانش را چنین آغاز کرد: “من از نسل هنرمندانی هستم که هرچه سختی می‌بینند، قوی‌تر و محکم‌تر می‌شوند. ما زنان روحیه سختکوشی را خود انتخاب نکرده‌ایم بلکه به واسطه چالش‌های متفاوتی که در ذهن‌مان بوده، مجبور شده‌ایم مقاوم‌تر شویم”.
وی در ادامه با تاکید بر این جمله که “برای من مرد و زن فرقی نمی‌کند”، گفت: “من مدافع حقوق انسانی هستم اما فکر می‌کنم به عنوان یک زن مسوولیت سنگین‌تری نسبت به مردها دارم. بخشی از حقوق از دست رفته خود را ناشی از بی‌زبانی و بلد نبودن چگونگی گفت‌وگو می‌دانم. وقتی بلد نیستیم حرف بزنیم، شروع به جنگیدن می کنیم. در جنگ هم نتیجه مثبتی حاصل نمی‌شود”.
زنان و موانع زنان
فاطمه معتمد آریا سخنان خود را چنین پایان داد: “به دست آوردن هر موقعیتی، به میزان تلاشی ارتباط دارد که برای آن انجام می‌شود. من با موانع زیادی در کارم رو به رو بوده ام و تلاش برای مقابله با آنها مرا مانند همه افراد، ازجمله مردها مقاوم‌تر کرده است”.
سخنران بعدی دکتر مریم رسولیان، روانپزشک و استاد دانشگاه بود.پیش از آغاز سخنرانی وی، نرگس محمدی، مجری مراسم ضمن اشاره به توانمندی‌های چشمگیر زنان ایرانی در عرصه های علمی و کاربردی، گفت: ”به‌رغم درصد قابل توجه زنان تحصیلکرده و صاحب‌صلاحیت، تنها 7⁄2 درصد از مدیران عالی کشور را زنان تشکیل می‌دهند. در سه دهه‌ای هم که از عمر جمهوری اسلامی می‌گذرد، ما شاهد حضور حتی یک زن وزیر در کابینه نبوده‌ایم”.
در ادامه مریم رسولیان که در سال 1380 مقاله علمی خود را با عنوان “شکنجه سفید” در مورد نگه داشتن زندانیان در سلول انفرادی منتشر کرد، سخنانش را به موضوع مسوولیت ناپذیری زنان اختصاص داد.
وی از ترس و خودسانسوری به عنوان دلایلی که باعث می‌شود زنان با وجود داشتن توانایی از پذیرش پست‌های مدیریتی سر باز زنند یاد کرد و گفت: “در مدیریت امروز به این ترس می‌گویند سقف شیشه‌ای؛ یعنی سقفی وجود دارد ولی دیده نمی‌شود”.
سپس آذر منصوری، معاون سیاسی دبیرکل حزب مشارکت ایران پشت تریبون قرار گرفت تا سخنان خود را با تاکید بر لزوم انجام اقداماتی برای خاتمه دادن به نابرابری‌های جنسیتی آغاز کند.
آذر منصوری با بیان اینکه نامگذاری یک روز به نام زن باعث شده است تا احزاب سیاسی و سازمان‌های غیردولتی و بسیاری از دولت‌ها مسئله زن و رسیدن به حقوق برابر را به عنوان نقطه مشترک خود قرار دهند و برای رفع تبعیض‌های تاریخی تلاش کنند، گفت: “نحله‌های فکری مختلفی که وجود دارند تلاش می‌کنند تا این تبعیض‌ها کاهش پیدا کند تا ما در مقطعی شاهد برابری میان زنان و مردان باشیم.ما در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که یک تاریخ دیرینه از حاکمیت تفکر مردسالار قرار دارد”.
وی افزود: “ما فکر می‌کردیم پس از وقوع انقلاب اسلامی، زمینه‌ای فراهم می‌شود که این فاصله‌ها خاتمه یابد و روزی شاهد این باشیم که زن به جایگاه واقعی خود برسد، اما متاسفانه جریانی در کشور ما وجود دارد که نه تنها حقوق انسانی زنان را نقض می‌کند، بلکه حقوق انسانی بسیاری از گروه‌های دیگر همچون اقلیت‌های قومی و غیرخودی‌ها را نیز نقض می‌کند”.
منصوری یادآور شد: “در دو سال و چند ماه اخیر با یکدست شدن حاکمیت، تلاش می‌شود تا زنان ما خانه‌نشین شوند و در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور نداشته باشند”.
منصوری برای تایید سخنان خود به برخی عملکردها از جمله ارائه لایحه تحکیم خانواده از سوی دولت و بحث سهمیه جنسیتی در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: “امروز تبعیض منفی به حدی رسیده که در متون آموزشی ابتدایی اعمال نفوذ و تلاش می‌شود که متون آموزشی به سمتی برود که زنان خانه‌نشین شوند؛ یعنی متون آموزشی به سمتی برود که تبعیض جنسیتی شدت پیدا کند”.
او همچنین گفت: “در روزهای اخیر برغم همه برنامه‌های اصلاح‌طلبان برای حضور در پارلمان و انتخابات، تیغ نظارت استصوابی و برخوردهای هیات‌های اجرایی موجب شد بسیاری از زنان از حضور در انتخابات و رقابت منع شوند.ما فکر می‌کردیم اگر زنانی که مدافع عدالت جنسیتی هستند در مجلس حضور پیدا کنند با توجه به نقش نمایندگان هم می‌توانندعدالت جنسیتی را در قانون اساسی جریان‌سازی کنند و هم با نظارت بر دولت، حداقل اثرگذاری را داشته باشند تا به این سیاستگذاری‌هایی که صورت می‌گیرد، خاتمه دهند”.
حرکت زنان دموکراسی خواهانه است
آذرمنصوری ادامه داد: “ما اعتقاد داریم حرکت زنان به شدت با حرکت اصلاح‌طلبانه و جنبش دموکراسی‌خواهی ارتباط دارد. بنابراین، این پیوند باید حفظ و تقویت شود. هرجا میان این زنان و جریان‌های اصلاح‌طلب و دموکراسی‌خواه شکاف افتاده، هر دو متحمل خسارت شده و از هدف موردنظر فاصله گرفته‌اند. بنابراین با این رویکرد باید از حداقل روزنه موجود استفاده کرد”.
منصوری در ادامه با اشاره به انتخابات مجلس هشتم گفت: “در بین گزینه‌هایی که وجود داشت، بهترین و سخت‌ترین گزینه در شرایط فعلی این است که به‌رغم فشارها باید پایداری‌مان را ادامه دهیم تا به هر حال مجلسی داشته باشیم که بتواند حداقل صداهای بخشی از جامعه زنان را انعکاس دهد تا جریانی که خواهان حذف زنان در عرصه قدرت است به هدف خود نرسد”
پس از آذر منصوری نوبت به پروین اردلان برنده جایزه “اولاف پالمه” رسید. او که از فعالان کمپین یک میلیون امضا است به بیان دغدغه های خود پرداخت و با اشاره به نداشتن یک فضای بیرونی برای برگزاری مراسم 8 مارس، این اتفاق را نشانه خوبی ندانست و گفت: “یکی از بزرگترین دستاوردهای سال گذشته در جنبش زنان این بود که مقاومت مدنی را گسترده کردیم. ما مقاومت را در زندگی روزمره خود وارد کردیم و حالا حداقل نمی‌ترسیم”.
او با اشاره به هزینه‌هایی که فعالان این جنبش در طول سال گذشته از جمله بازداشت و زندانی شدن پرداخته‌اند، افزود: “آن چیزی که به ما قدرت می‌دهد این خودباوری است که می‌توانیم تغییری را ایجاد کنیم.“
اردلان با اشاره به لزوم دوام حرکت زنان گفت: “جنبش زنان با مشخص شدن خواسته‌هایش و اعلام آن و هزینه کردن برای آنها نشان داد می‌تواند بر ساختار قدرت تاثیرگذار باشد”.
مجلس آینده مجلس زنان نیست
اردلان سپس با اشاره به ردصلاحیت‌های صورت گرفته در جریان انتخابات مجلس هشتم تاکید کرد: “با این شرایط می‌توانیم بگوییم مجلس آینده برای زنان مجلس خوبی نخواهد بود؛ هر چند فکر می‌کنم قدرت جنبش آنقدر خواهد بود که می‌تواند در مجلس آینده هم تاثیرگذار باشد”.
او در ادامه به نقش زنان و هزینه‌هایی که آنان در کنار مردان برای رسیدن به دموکراسی و آزادی و عدالت در عرصه‌های مختلف زندگی پرداخته‌اند اشاره کرد و خواستار آن شد که همسر محمدعلی عمویی، گوشه‌ای از تلاش‌هایش را در دوره زندان همسرش بیان کند.
محمدعلی عمویی که 12 سال از زندگی مشترک خود را در زندان گذرانده است، در کارنامه سیاسی خود 37 سال زندان را ثبت کرده است.
از این رو سخنران بعدی نسرین نافعی، همسر این مبارز سیاسی بود.
نسرین نافعی با بیان اینکه هرچه بیشتر سختی بکشیم قوی‌تر می‌شویم، گفت: “همه انسان‌ها از ظرفیت بالایی برخوردارند منتها در پیچ و خم‌های دشوار زندگی است که به توانمندی‌ها پی می‌برند”.
نافعی در ادامه دشواری‌هایی را که از سر گذرانده بیان کرد: “مهمتر از همه مسوولیتی که بود به خاطر فرزندمان داشتم. چون او این سرنوشت را برای خودش نمی‌خواست. در نتیجه در برابر او احساس مسوولیت شدید می‌کردم. بنابراین با امید به آینده و با باور به توانمندی‌های خودم به عنوان یک زن این دوره را طی کردم”.
همسر محمد علی عمویی سپس با بیان اینکه “همه زنان ما توانمندی‌های بالایی دارند به شرطی که بپذیرند چیزی کمتر از مردان ندارند و مهمتر از همه اینکه جنگی با مردان ندارند بلکه صحبت بر سر حقوق انسانی آنهاست”، گفت: “صحبت من به عنوانی یک زن اینگونه نیست که در برابر مردان وجود داریم بنابراین ما جنگی با مردان نداریم.”
نافعی پرورش و تربیت فرزندان را به عنوان یکی از مهمترین مسوولیت‌های زنان عنوان کرد و گفت: “مردان باورمند به حقوق برابر، پشتیبان زنان خواهند بود”.
با پایان یافتن سخنان نافعی، مجری این نشست از محمد ملکی خواست تا به عنوان آخرین سخنران این نشست سخن بگوید.
همسران فعالان سیاسی مظلوم هستند
سپس محمد ملکی، اولین رئیس دانشگاه تهران بعد از انقلاب با طرح این موضوع که اگر قرار است از کسی دعوت شود که در این جمع سخن بگوید آن فرد همسر من است، گفت: “این چه ظلمی است که اگر ما کار سیاسی انجام می‌دهیم، اگر افتخاری است همه را به دامان ما می‌ریزند در حالی که رنجی که زنان ما در بیرون می‌کشند از رنجی که ما در زندان می‌کشیدیم خیلی بیشتر بود”.
از این رو دکتر محمد ملکی خواستار توجه ویژه به همسر فعالان سیاسی و زندانی شد که از نظر او: “ آنان واقعا مظلوم هستند”.
با خاتمه سخنان ملکی، این نشست پایان یافت.