کاملا واضح است که ایران نباید به سلاح هسته ای مجهز شود، ولی آیا این موضوع همین قدر واضح است؟ اگر امکان دادن به ایران، برای تولید و آزمایش سلاح هسته ای به خاورمیانه ای با ثبات تر بیانجامد، آن وقت چه؟
این نظری است یکی از کارشناسان امور بین المللی، کنت والتس، ارائه داده است و می گوید ایران مسلح به سلاح هسته ای توازن هسته ای با اسرائیل در منطقه ایجاد می کند و نهایتا به خاورمیانه ای با ثبات تر خواهد انجامید. نزول قیمت نفت به بشکه ای 80 دلار در هفته پیش و حذف بیمه های کشتی های حامل نفت، فشار بیشتری را بر شرکت های نفتی و دولت های خلیج فارس وارد می آورد.
نظر والتس بر اساس این ایده بنا شده است که سلاح هسته ای پشتیبان صلح است؛ نظری که نمی تواند درست باشد. او می نویسد: “قدرت در ماهیت خود نیازمند آن است که به توازن برسد”. وی نظریه خود را در مقاله ای در نشریه فارین پالیسی، تحت عنوان چرا ایران باید بمب هسته ای داشته باشد، بیان کرده است. والتس می گوید: “موقعیت انحصاری اسرائیل در زمینه سلاح هسته ای […] مدت هاست که عدم ثبات را به خاورمیانه تحمیل کرده است” چرا که به اسرائیل قدرتی بلارقیب داده است که در هر لحظه می تواند هر کسی که آن را زیر سئوال ببرد، نابود کند. این موضوع در سال 1981 در مورد عراق اتفاق افتاد و در سال 2007 در مورد سوریه (که هر دو در حال توسعه توانایی هسته ای بودند)؛ و اکنون نیز سخن از حمله به ایران است.
والتس با اشاره به نمونه کره شمالی نتیجه گیری می کند که تحریم های اقتصادی “عمدتا به مردم عادی در ایران آسیب می رساند”، درحالیکه تجارب تاریخی نشان می دهد که تحریم ها باعث تغییر مسیر دولت ها در زمینه کسب فناوری هسته ای نمی شود. به گفته والتس در واقع برعکس این امر صادق است؛ تحریم ها می تواند باعث بالا رفتن قیمت نفت شود و همچنین باعث شود ایران “خود را آسیب پذیرتر احساس کند و از این طریق دلیل کافی برای پیگیری فناوری تولید سلاح هسته ای پیدا کند.” والتس عضو هئیت علمی دانشگاه برکلی و دانشگاه کلمبیا و از بازمانگان جنگ جهانی دوم است.
وی می گوید با کاهش نابرابری نظامی در منطقه و اجازه دادن به ایران برای دست یابی به سلاح هسته ای، در واقع به ثبات خاورمیانه کمک می کند. والتس اشاره می کند که «تاکنون هیچ گاه میان دو قدرت هسته ای جنگ در نگرفته است.” وی به نمونه چین (که در سال 1976 با به دست آوردن سلاح هسته ای کمتر در پی جنگ بود) و هند و پاکستان (که پس از کسب سلاح هسته ای علی رغم تنش در روابط، صلح را حفظ کرده اند) اشاره می کند.
والتس می گوید دلیل اینکه ما از کسب سلاح هسته ای توسط ایران هراس داریم این است که تصور می کنیم رهبران ایران غیر منطقی هستند؛ ولی اصلا چنین چیزی نیست. سیاست خارجی ایران توسط “ملاهای نادان” تعیین نمی شود بلکه بوسیله «آیت الله های دانا» اداره می شود که خوب می دانند چگونه از لفاظی های تهدید کننده و اغراق آمیز در پای میز مذاکره به نفع خود استفاده کنند. آنها هیچ گاه تمایلی به “خودکشی و از بین بردن خود” نشان نداده اند.
به عنوان مثال تهران در اوائل سال جاری در برابر تحریم های پیشنهادی اتحادیه اروپا تهدید به بستن تنگه هرمز کرد. قیمت های نفت بالا رفت و سود زیادی را به شرکت های نفتی سرازیر کرد و به مصرف کنندگان آسیب زد. ایران می دانست چکار می کند و هیچ گاه تنگه هرمز را نبست، زیرا می دانست که این کار به “پاسخ سریع و نابود کننده آمریکا” را در بر می داشت.
به گفته والتس ایران با دست یابی به فناوری هسته ای به دنبال نابودی خود نیست، بلکه در پی تقویت توان دفاعی خود است.
والتس در پاراگرافی که به نظر من بحث انگیز ترین بخش استدلال اوست می نویسد:
با این وجود برخی از ناظران و سیاست گذارانی که می پذیرند که رفتار ایران منطقی است، همچنان نگران آن هستند که قرار گرفتن سلاح هسته ای در اختیار تهران، باعث تهاجمی شدن بیشتر رژیم تهران و افزایش حمایت آن از تروریسم می شود. […] تاریخ نشان داده است که کشورهایی که به سلاح هسته ای دست می یابند خود را آسیب پذیر تر می یابند و متوجه می شوند به طور روزافزونی هدف قدرت های بزرگ قرار می گیرند.
در عین حال که می توان قبول کرد که رهبران ایران آنقدر منطقی هستند که درک کنند تولید سلاح هسته ای و استفاده از آن علیه اسرائیل به نابودی آنها خواهد انجامید، ولی با این وجود این مانع از آن نخواهد شد که ایرانی ها احساس قدرت بیشتری کنند. اعمال تهران نشان داده است که این کشور مایل است به یک قدرت منطقه ای تبدیل شود و داشتن سلاح هسته ای هم مسلما در خدمت این خواسته خواهد بود.
هنوز کاملا مشخص نیست که بازارهای نفت، در صورتی که آمریکا به ایران اجازه دهد سلاح هسته ای به دست آورد، چه واکنشی نشان خواهد داد. چشم انداز صلح در منطقه قیمت های نفت را به سمت پائین هدایت خواهد کرد در حالیکه تهدید های ایران در کاربرد سلاح خود علیه همسایگانش باعث صعود قیمت ها می شود. همچنین اگر خطر یک رویارویی هسته ای در منطقه احساس شود مسلما قیمت نفت به سطحی غیر قابل تحمل صعود خواهد کرد.
هرچند این افکار قابل بررسی هستند، ولی من با نظر والتس در باره برقراری صلح در خاورمیانه بر اثر هسته ای شدن ایران موافق نیستم. هرچند که داشتن سلاح هسته ای توسط تعدادی از کشورها و ممنوع کردن آن برای بعضی دیگر، غیر عادلانه است، ولی مسلما صلح دردنیا با سلاح های هسته ای کمتر میسر می گردد و نه با توسعه سلاح های هسته ای.
ولی در همین حال، تلاش برای متوقف کردن ایران از طریق تحریم؛ خرابکاری و قتل، باعث تشدید آسیب پذیری منطقه شده است. در این میان روشن نیست بهترین راه حل در مورد ایران چه خواهد بود؛ ولی مسلما پیوستن ایران به باشگاه هسته ای بهترین راه حل نیست.
منبع: فوربس – 23 ژوئن
