درست در روزی که پیکر ۲۶ دختر جان باخته در سانحه واژگون شدن اتوبوس “راهیان نور” به خاک سپرده شد، وزیر آموزش و پرورش و جانشین فرمانده بسیج مستضعفین به مجلس رفتند تا در این باره به نمایندگان کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس توضیح بدهند. حاصل این جلسه غیرعلنی “تاکید همه اعضا” بر ادامه اردوهای “راهیان نور” به منظور “تربیت جوانان و آشنایی آنها با فرهنگ جهاد و شهادت” اعلام شد. گویا نمایندگان هم بر این باورند که نه وزارت آموزش و پرورش و نه سپاه تقصیری در وقوع این حادثه نداشته و تنها از وزارت راه خواسته شده تا هرچه سریعتر جاده‌های کشور را اصلاح کند. البته فعالیت شرکت مسافربری صاحب اتوبوس سانحه دیده فعلا متوقف شده و رئیس ستاد راهیان نور استان خوزستان هم گفته است نباید این حادثه را بزرگ کرد.
جلسه‌ای برای تاکید بر اهمیت “راهیان نور”
۴۴ دختر دانش‌آموز سال دوم دبیرستان برای گرفتن ۱۰ نمره از درس “آمادگی دفاعی” به اردوی اجباری “راهیان نور” رفته بودند اما در بازگشت اتوبوس حامل آنان دچار سانحه شد و ۲۲ تن از آنان،به همراه مدیر و معاون مدرسه، راننده و معاون بازرسی سپاه شهرستان بروجن(ناظر اردو) جان باختند. نخستین واکنش وزیر آموزش و پرورش به این حادثه این جمله بود که “بروید از مسئولانش بپرسید”، بعد هم با گذشت دو روز از کشته و مجروح شدن بیش از ۴۰ تن، نه وزارت آموزش و پرورش و نه سازمان بسیج دانشجویی هیچ مسوولیتی را در این زمینه قبول نکرده‌اند.
محمد مهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس که روز شنبه وعده داده بود مجلس از وزیر می‌خواهد “پاسخگو باشد و فرد مسئول را معرفی کند” پس از برگزاری جلسه آن را “خوب” توصیف کرد و گفت: “اردوی راهیان نور در آگاهی جوانان و آشنایی آنها با فرهنگ جهاد و شهادت موثر است. هماهنگی‌های شش گانه در ارتباط با برگزاری اردوهای این چنین انجام خواهد شد و رضایت اولیا اتوبوس سالم و راننده مطمئن از ملزومات این سفر‌هاست.”
او همچنین اعلام کرد: “منتظریم که گزارش‌های پلیس منتشر شود تا بتوانیم دقیق‌تر در این ارتباط تصمیم گیری کنیم.”
دبیر اول این کمیسیون نیز درباره جلسه برگزار شده توضیح داد: “همه اعضا و مدعویان در جلسه به اتفاق بر تاثیرگذاری اردوی راهیان نور برجوانان تاکید کردند و گفتند که اردوی راهیان نور در تربیت جوانان و آشنایی آنها با فرهنگ جهاد و شهادت موثر است.”
به اعتقاد علیرضا سلیمی “این حادثه به خاطر خطای انسانی رخ داده است و مسئولان ذیربط در وزارت راه باید فعالتر شوند راه ها را هرچه سریعتراصلاح کنند.”
قاسم جعفری، دبیر دوم کمیسیون اما با صراحت اعلام کرده که “آموزش و پرورش در عملکردش کوتاهی نکرده است.” او گفته: “بازدید از مناطق جنگی از جمله اقدامات بزرگی است که گاهی ناخواسته و به طور طبیعی درگیر حوادث ناگواری می‌شود که ممکن است در هر جا و هر فضایی چنین اتفاقی به وقوع پیونند، بدین ترتیب نمی‌توان آن را تنها منوط به اعزام کاروان راهیان نور دانست. این حادثه برای ما بسیار دردناک بود اما نباید واقعیت‌های بزرگی چون جنگ تحمیلی را قربانی چنین حوادث غیر مترقبه‌ای کرد.”
در مقابل اما برخی نمایندگان مواضع تند و تیزتری داشتند. از جمله حمیدرضا عزیزی فارسانی، نماینده نماینده اردل و فارسان در جلسه دیروز مجلس عنوان کرد: “متاسفانه هیچ مسئولی عذرخواهی نمی کند و مسئولیت را بر عهده نمی گیرد، وزیر آموزش و پرورش بگوید آیا راضی می شود بچه خودش در این مسیر از دست برود و جسد او را تحویل بگیرد، سردار نقدی بگویند آیا پاسخگوی این حوادث جانگذار هستند؟! آقای نیکزاد و نامجو پاسخ دهند چرا قبل از ایجاد جاده و پل به آب گیری سد اقدام می کنند که موجب گسیل شدن بار ترافیکی به این جاده ها می شود.”
او همچنین گفت که “باور کنید شهدای ما هم راضی نیستند که این بچه‌ها اینگونه پرپر شوند.”
نماینده بروجن در مجلس هم شخص رییس‌جمهور را مسوول دانست و هشدار داد: “وقوع این حوادث در اردوهای راهیان نور نه اولین بار و نه دومین بار است و اگر مورد پیگیری و بررسی قرار نگیرد به طور حتم آخرین بار نخواهد بود.”
امیرعباس سلطانی گفت: “وزارت آموزش و پرورش، سپاه و بسیج، هیچ یک مسئولیت وقوع حادثه را قبول نمی‌کنند و این جسارت و شهامت را ندارند که از مردم یک عذرخواهی خشک و خالی برای تسلای دلشان بکنند… چه کسی باید جواب خانواده این دانش آموزان را بدهد با ارسال پیامی از رییس جمهور و یا وزیر آموزش و پرورش مشکلی که حل نمی‌شود. ۶ نفر از دانش آموزان این حادثه تک فرزند بودند؛ برای چه راضی می‌شوند این بلا سر بچه‌های مردم بیاورند. همین آقای حاجی بابایی هرگز حاضر نخواهد شد پسر یا دخترش را سوار یکی از این اتوبوس‌ها بکند زیرا خودش می‌داند چه خبر است.”
“امنیت به عهده خداست”
در همین حال وبسایت قانون خبر داده که در تشییع جنازه دانش‌آموزان کشته شده ناآرامی‌هایی به وقوع پیوسته و در سطح شهرهای بروجن، سفید دشت و نقنه فضای نا آرامی گزارش شده است. همچنین عنوان شده که در مراسم تشییع هیچ خودرویی با آرام دولتی و نظامی دیده نشده است چرا که به گفته بستگان قربانیان کسی نمی خواهد مسئولیت کشته شدن دانش آموزان را به عهده بگیرد.
غلامرضا بروجردی، رئیس ستاد راهیان نور خوزستان نیز در گفت‌وگو با همین وبسایت توضیح داده است: “نه سپاه و نه آموزش و پرورش مقصر نیستند. اتفاقی است که افتاده، مانند هزاران تصادف دیگر و البته اردوهای راهیان به هیچ وجه متوقف نمی شود. امنیت دانش آموزان در مرحله اول به عهده خداست و بعد از آن ما و بسیاری از بخش ها از آموزش و پرورش گرفته تا نیروی انتظامی مسئولیتی بر عهده داریم.”
او گفته است: “اتوبوس هایی که دانش آموزان را به مناطق جنگی می رساند اتوبوس‌های خاصی است که ۹۰ درصد آنها تحت نظارت ماست و حادثه کشته شدن دانش آموزان نیز مانند بسیاری از سوانح رانندگی اتفاق افتاده است و نباید آن را بزرگ کرد.”
اردو اجباری بود یا نبود؟
طرح گذراندن درس آمادگی دفاعی در جبهه‌های جنوب ابتکار حمید رضا حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش بود که با بیان اینکه یک تنه کاری را انجام داده که هیچ وزیری قبل از او انجام نداده است، ۱۰ نمره به حضور اجباری در این اردو اختصاص داد. پدر یکی از دانش آموزان حادثه دیده به نام “مریم باباخانیان” هم در گفت‌وگو با ایسنا روایت را چنین مطرح می‌کند: “من برای رسانه‌ها و رادیوهای بیگانه پیام دادم و امیدوارم آنها این پیام را منتشر کنند. آنها باید بدانند که ما از خط شهدا خارج نمی‌شویم و پشتیبان نظام و مملکت هستیم؛ بچه‌های ما برای نمره به اردوی راهیان نور نرفتند، آنها با میل و اشتیاق رفتند… دخترم مریم مرتب تلفنی با من در تماس بود و خیلی خوشحال و راضی بود. دخترم به من می‌گفت که در سرزمین‌های دفاع مقدس حال خوشی داشته و خیلی راضی بود و او به شهدا علاقه زیادی داشت.”
او می‌گوید: “نباید از این حوادث سوء استفاده شود. باید کاستی را حل کنیم، اما نباید صورت مسئله را که کار بسیار باارزش فرهنگی راهیان نور است، پاک کنیم. راهیان نور حرکت بسیار باارزش فرهنگی است و ما با تمام وجود از این حرکت که باعث آشنایی فرزندان ما با راه و رسم شهدا می‌شود، حمایت می‌کنیم. این تصادف آزمایش الهی بود و ما و والدین داغدار باید صبر پیشه کنیم و راضی باشیم به رضای خدا”.
در حالی که علیرضا برادر مژگان هادی‌پور، معاون مدرسه “پاسداران عفت” بروجن به بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید: “باید دانش‌آموزان به شلمچه می‌رفتند. در غیر اینصورت نمره آمادگی دفاعی نداشتند و برای شرکت در کنکور هم با مشکل مواجه می‌شدند. از خواهرم خواستم به این سفر نرود، اما گفت آموزش و پرورش گفته باید برویم.”
هادی‌پور می افزاید: “ هیچ کس حال ما را نمی‌فهمد، یکی از بچه ها همان وقت به پدرش زنگ زده و گفته بابا کمک کن، دارم می‌میرم، اما بعد از مدتی دیگر جواب نمی‌دهد، این همه دختر جوان را بردند که چه ببیند، خاک ببینند، جواب پدر و مادرهای داغدار را چه کسی می‌دهد؟… اینجا جهنم است، جهنم. وقتی برای شناسایی به سردخانه رفتم، خواهر خودم را نشناختم، تنها انگشتر دستش نشانه‌ای از خواهرم بود.”
روزنامه اعتماد نیز به هشت مورد حادثه اتفاق افتاده برای کاروان‌های راهیان نور در پنج سال اخیر اشاره کرده است.
اتوبوس نقص فنی داشت
بازمانده‌های حادثه گفته‌اند که اتوبوس حامل آنان از ابتدا نقص فنی داشته است. الناز علایی یکی از دانش‌آموزان حادثه‌دیده ماجرا را چنین تشریح کرده: “راننده آرام رانندگی می‌کرد و سرعت زیادی نداشت ولی ناگهان دیدیم که کنترل اتوبوس را از دست داد. ما ردیف آخر بودیم، همه جیغ می‌زدند، بعد از ماشین پرت شدیم بیرون، من چشم‌هایم را که باز کردم دیدم روی یک تپه خاکی افتاده‌ام.”
ایران مقدسی، مربی درس آمادگی دفاعی دبیرستان هم توضیح داده است: “از بروجن که به مقصد خوزستان حرکت کردیم اتوبوس مشکل فنی داشت، اتوبوس اسکانیا اتوماتیک بود و با هر نقصی بین راه نگه‌می‌داشت و باز حرکت می‌کرد. معاون و مدیر دبیرستان مدام به راننده تذکر می‌دادند ولی راننده می‌گفت که اتوبوس اتوماتیک است و مشکلش را پیدا نکرده‌ایم و از دست من کاری برنمی‌آید. وقتی به اهواز رسیدیم راننده رفت و برگشت و به ما گفت که نقص ماشین را درست کرده و تنها یک مشکل کوچک از یک شیلنگ بوده و برطرف شده است.”
مرضیه امانی، تنها دانش‌آموزی است که می‌تواند به راحتی حرف بزند. او که یک روز پس از حادثه به تشخیص پزشک از بیمارستان مرخص شده، درباره زمان وقوع حادثه گفته است: “راننده گفت نمی توانم ترمز بگیرم، به ما گفت کمربندهایتان را ببندید. او هر چه کرد نتوانست ترمز بگیرد و اتوبوس واژگون شد. من بین صندلی‌ها گیر کرده بودم و وقتی با جرثقیل تکه‌های اتوبوس را از هم جدا کردند توانستند مرا از زیر صندلی‌ها بیرون بکشند.”
در این سانحه رویا عسگری، پریسا رضایی، فاطمه شمس، الهام حسن‌زاده، هانیه انتظامی، شبنم مقدسی، محدثه مهدوی‌نیا، مرضیه احمدی، زهرا عباسیان، پریسا زندیان، مژگان هادی‌پور، مرضیه سلیمی، مائده فرهمندیان، فاطمه کریمی، زهرا عرب، زهرا غفاری، مریم خاقانی، ماندانا الهیان، فائزه شبانیان، آمنه خاکسار، نرگس کوهی‌کمالی، مینا ربیعی و ریحانه شریفی‌ریگی جان خود را از دست داده و ۱۸ تن دیگر در بیمارستان بستری هستند که حال یکی از آنان بسیار وخیم است.
