صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی، در جلسه مسئولان عالی قضایی از وزارت ارشاد به دلیل کناره‌گیری از نمایشگاه کتاب فرانکفورت تقدیر کرد.
به گزارش خبرگزاری فارس، لاریجانی گفت: “دعوت از شخص فاسد و مرتدی چون سلمان رشدی در این نمایشگاه نوعی دهن کجی به مسلمانان بود و حرکت وزیر محترم ارشاد پاسخ خوبی به غربی ها است که امیدواریم از این به بعد نیز همچنان در مقابل چنین رفتارهایی تکرار شود.”
مساله سلمان رشدی و فتوای روح‌الله خمینی که حکم به ارتداد و قتل این نویسنده داد، همچنان مساله جمهوری اسلامی است. در سال‌های پس از صدور فتوای قتل، دولت‌های مستقر جمهوری اسلامی تلاش کردند این مساله را به موضوعی فقهی تقلیل دهند که دولت ایران نقشی در آن ندارد. اما هر بار که نام سلمان رشدی مطرح شد، حساسیت‌های دولتی نیز برانگیخته شد. کناره‌گیری جمهوری اسلامی از نمایشگاه کتاب فرانکفورت به دلیل حضور سلمان رشدی در آن، آخرین پرده از اقدامات در این زمینه است.
اوایل مهرماه بود که رسانه‌های ایران به حضور سلمان رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت حساس شدند. خبرگزاری فارس روز ششم مهر در این زمینه نوشته بود: “سلمان رشدی نویسنده کتاب موهن «آیات شیطانی» سخنران کنفرانس مطبوعاتی و افتتاحیه نمایشگاه کتاب فرانکفورت خواهد بود تا برای نویسندگان و صنعت کتاب از آزادی بیان دم بزند.” فارس اضافه کرده بود: “جدیدترین کتاب سلمان رشدی، نویسنده مرتد هندی تبار، با عنوان «دو سال، هشت ماه و 28 شب» منتشر شده و مانور رسانه‌های غربی برای پررنگ کردن این رمان و نویسنده «آیات شیطانی» بار دیگر قوت گرفته است.”
پس از آن بود که سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد، اعلام کرد: “اساساً این حرکت را که توسط نمایشگاه کتاب فرانکفورت برنامه‌ریزی شده است و از جملۀ خط قرمزهای نظام جمهوری اسلامی ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شمار می‌رود، حرکتی غیرفرهنگی می‌دانم.” او اضافه کرده بود: “از مدیران این نمایشگاه می‌خواهیم در مورد لغو این برنامه اقدام کنند. در عین حال ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال بررسی در خصوص عدم شرکت ایران در این نمایشگاه هستیم.” همزمان محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نامه‌ای به رئیس اتحادیه ناشران آلمان نوشت و خواستار تجدید نظر در این زمینه شد. در نامه‌ای مشابه، چند ناشر وابسته به دولت نیز خطاب به رئیس اتحادیه ناشران آلمان نوشتند: “مطلع شدیم که در مراسم نشست خبری افتتاحیۀ نمایشگاه، زمانی به آقای سلمان رشدی، نویسندۀ هتاک کتاب آیات شیطانی که در آن صراحتاً به پیامبر مکرم اسلام و مقدسات بیش از یک و نیم میلیارد انسان در سراسر جهان اهانت نموده است، برای ارائۀ سخنرانی پیرامون اهمیت آزادی بیان برای نویسندگان و صنعت کتاب، اختصاص یافته است. قطعاً این کار موجبات آزردگی ناشران ایران و بسیاری از ناشران مسلمان در سراسر دنیا را فراهم کرده است.”
با اینهمه مشخص بود که خواسته جمهوری اسلامی برآورده نخواهد شد. رئیس اتحادیه ناشران آلمان بلافاصله پاسخی نوشته و تاکید کرده بود: “نمایشگاه کتاب فرانکفورت امکانی برای آزادی بیان فراهم می‌کند، از همین روی اجازه حضور به هر شخصی داده می‌شود تا بتواند کتاب و فرهنگ خود را عرضه و معرفی نماید.سلمان رشدی نیز امسال به عنوان یک‌نویسنده دعوت شده است تا یک‌روز پیش از آغاز به کار نمایشگاه تازه‌ترین اثر منتشر شده‌اش را معرفی کند. این نشست در مرکز کنگره هتل ماریتیم، نزدیک به نمایشگاه برگزار خواهد شد. ما به هیچ روی علاقه‌مند به از دست دادن حضور همکاران ایرانی‌مان نیستیم. لازم به ذکر است که برنامه معرفی کتاب سلمان رشدی، تنها یکی از چندهزار برنامه طرح‌ریزی شده امسال فرانکفورت خواهد بود.”
پس از آن یورگن بوس، رئیس نمایشگاه کتاب فرانکفورت هم در نامه ای دیگر نوشت: “نمایشگاه کتاب فرانکفورت آقای سلمان رشدی را به‌عنوان یک نویسندۀ شناخته‌شده در سطح جهان دعوت کرده است. کنفرانس خبری یک روز قبل از نمایشگاه برگزار می‌شود. آقای رشدی در مورد کتاب جدیدش که ماه گذشته چاپ شده است، صحبت می‌کند. ما خوشحالیم که آقای سلمان رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت صحبت می‌کند، چرا که نمایشگاه کتاب فرانکفورت همیشه طرفدار آزادی بیان بوده است.”
بالاخره روز چهارشنبه، پانزدهم مهر، وزارت ارشاد بیانیه‌ای رسمی صادر و از نمایشگاه کتاب فرانکفورت کناره‌گیری کرد. در اطلاعیه وزارت ارشاد آمده بود: “متأسفانه در سال جاری در تعارض آشکار با اهداف اعلام‌شده فرهنگی تحت پوشش آزادی بیان اقدام به دعوت از یکی از چهره‌های منفور در جهان اسلام نموده و برای سلمان رشدی نویسنده ملحد کتاب آیات شیطانی فرصتی برای ایراد سخنرانی در آن نمایشگاه و رونمایی از آخرین اثر وی نموده است که محتوای آن نیز خود نوعی مقابله مستقیم با اندیشه‌ها و باورهای دینی می‌باشد. جای تأسف است که برگزارکنندگان این رخداد خود را بازیچه دست عوامل صهیونیست و ضداسلام قرارداده و با مستمسک قرار دادن واژه آزادی بیان عواطف و احساسات مسلمانان سراسر جهان را خدشه‌دار ساخته‌اند.” در این اطلاعیه از “سایر کشورهای اسلامی” هم خواسته شده بود همین اقدام را تکرار کنند. همزمان با این اطلاعیه، حسین نوش‌آبادی سخنگوی وزارت ارشاد اعلام کرد: “حتی اگر مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت اعلام کنند که ایران نمی‌تواند در سال آینده در این نمایشگاه شرکت کند، ما پای این مسأله و تصمیمی که در دوره اخیر اتخاذ شده است، ایستاده‌ایم و این موضوع برای ما هیچ اهمیتی ندارد.”
