امید معماریان
آذر منصوری، معاون سیاسی دبیر کل حزب مشارکت اسلامی درگفت وگوبا روز درخصوص روند ثبت نام برای انتخابات مجلس هشتم، برنامه های اصلاح طلبان برای حضور درمجلس و نگرانی از ”بداخلاقی” های انتخاباتی در جریان بررسی صلاحیت ها وهمچنین انتخابات توسط شورای نگهبان وهیات های اجرایی سخن گفته است. منصوری معتقد است نحوه ثبت نام گسترده محافظه کاران بیانگر شکاف وعدم انسجام درمیان آنهاست. این گفت وگو در پی می آید.
با توجه به اینکه اخبارضد ونقیضی از استقبال ویا عدم استقبال افراد واجد صلاحیت، مطرح شده است، وضعیت ثبت نام نیروهای اصلاح طلب و محافظه کار را طی روزهای گذشته چگونه ارزیابی می کنید؟
در مجموع تا آنجایی که من اطلاع دارم تعداد ثبت نام کنندگان از طیف محافظه کاران به لحاظ کمی بیشتر ازطیف اصلاح طلبان ونیروهای مستقل است که با توجه به ارزیابی ها از شرایط موجود، دواحتمال را می توان در مواجهه با مساله ثبت نام متصور شد. یکی اینکه با توجه به ائتلاف وانسجامی که دربین اصلاح طلبان وجود دارد، احزاب اصلاح طلب تکلیفشان با تعداد کاندیداها وافرادی که قرارشده به عنوان کاندیدا ثبت نام کنند، مشخص است وخود به خود به دلیل اجماعی که صورت گرفته، تعداد کاندیداها از حد ومرز مشخصی تجاوز نمی کند. البته در طیف محافظه کار، ثبت نام زیاد را می توان ناشی از وجود اختلاف وعدم انسجامی که تا به حال دربین آنها شاهد بوده ایم، دانست، چرا که بین گروه های محافظه کار تاکنون انسجامی شکل نگرفته و چند دستگی زیادی بین آنها وجود دارد. احتمال دیگر ـ البته منظورم بیشتر درطیف اصلاح طلب است ـ این است که ثبت نام تعدادکمتر در میان اصلاح طلبان، بخشی به دلیل نگرانی هایی است که درخصوص عدم تایید صلاحیت ها درمیان نیروهای شاخص اصلاح طلب وجود دارد وهمین دغدغه مانع شده که دوستان ثبت نام کنند؛ به ویژه باتوجه به نحوه مواجهه شورای نگهبان درانتخابات مجلس هفتم. به هر حال امیدوارم درفرصت باقی مانده، دوستان ثبت نام کنند.
اما طی روزهای گذشته روزنامه های محافظه کار از ثبت نام فله ای اصلاح طلبان درانتخابات مجلس هشتم خبرداده اند که با تحلیلی که شما ارائه کردید، کاملا متفاوت است.
بله، ما براساس برنامه ریزی که ازابتدا داشتیم وتوسط ستاد ائتلاف اصلاح طلبان مطرح واعلام شده قرارمان بر این بود که یک سری افراد مشخص که واجد شرایط هستند ـ چه از جانب حزبشان و چه از طرف ستاد اصلاح طلبان ـ ثبت نام کنند واین اتفاق هم تاحدودی افتاد. اما در مورد ثبت نام فله ای، با توجه به تعداد ثبت نام کنندگانی که درطی این چند روزنامشان ثبت شده، بیشتر این مسئله از طرف محافظه کاران بوده تا اصلاح طلبان. اصلاح طلبان با یک برنامه کاملا مشخص واز پیش تعیین شده وارد انتخابات شده اند که بخشی ازآن موقع انتخابات مطرح می شود وبخش دیگرش هم انشاء الله بعد از بررسی واعلام صلاحیت ها.
چه تفاوت هایی بین مجلس هفتم وهشتم مشاهده می کنید؟ مجلسی که می تواند درصورت رفتار متفاوت شورای نگهبان تنوع بیشتری را از لحاظ نمایندگی افکار و احزاب مختلف شاهد باشد؟
باید به شرایطی برگردیم که قبل از مجلس هفتم وجود داشت.از یک طرف محافظه کاران برای رسیدن به قدرت ـ دردست گرفتن قدرت مجریه ومقننه ـ همه تلاش خود را برای سیاه نمایی در مورد کارنامه دولت اصلاحات ومجلس ششم به عمل آوردند، و از طرف دیگر شاهد بودیم که با ایجاد بحران های پی در پی برای دولت اصلاحات و نوع انعکاس فعالیت های مجلس ششم و دولت، به هرحال توانستند یک فضای یاس و توام با بی تفاوتی را درکشور ایجاد کنند.
آنهابا بزرگ نمایی ضعف دولت ومجلس ششم، سعی کردند جامعه را به حرکت اصلاح طلب ها بدبین کنند. همزمان هنگام بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات مجلس هفتم، با اعمال نظارت استصوابی، تقریبا اکثریت قابل توجه اصلاح طلبان از فیلتر نظارت استصوابی رد نشدند وتکلیف 190 کرسی از پیش برای مجلس روشن شد. ازطرف دیگر همه سعی شان را کردند تا با ایجاد شکاف بین اصلاح طلبان، بخصوص در پایان مجلس ششم، اولا ازایجاد هرگونه انسجامی بین آنها جلوگیری به عمل آورند و ثانیا این شکاف را تداوم ببخشند. همان طور که تاریخ گواه است، این شکاف درانتخابات دور نهم انتخابات ریاست جمهوری هم ادامه داشت. به هرحال این شکاف مانع از پیگیری های جدی تر اصلاح طلبان برای احقاق حقوقشان برای بررسی صلاحیت ها شد. این فضایی بود که درانتخابات مجلس هفتم برکشور جاری بود. به این ترتیب مجلس هفتم به دست محافظه کاران افتاد؛ درادامه هم قوه مجریه، یعنی ریاست دولت نهم هم به دست جناح محافظه کار افتاد و ما شاهد حاکمیت یکدست قوه مقننه ومجریه درکشورشدیم.
به نظر شما نتیجه چنین حاکمیت یکدستی، حداقل دردو سال ونیم گذشته چه بوده است؟
نتیجه این اجماع و روی کارآمدن مجلس هفتم ودولت نهم این بوده که هم به لحاظ سیاست خارجی وشرایط بین المللی در یک موقعیت بسیار ویژه وحساس قرارگرفته ایم وهم به لحاظ داخلی، شاهد بحران های روبه افزایشی درحوزه های اقتصاد، فرهنگ ومسائل اجتماعی بوده ایم که مصداق های متعددش را درجامعه می توانید بیینید.
چرا حاکمیت یکدست ناگهان با چنین مسائلی مواجه شد؟
این دردرجه اول ناشی از عدم کفایت ومدیریت صحیح دستگاه های اجرایی درکشوراست. دیگر آنکه مجلس، مجلسی نبوده که بتواند با اقتدار کامل و بر اساس آنچه درقانون تعیین شده و حضرت امام هم تاکید داشتند که مجلس درراس امور است - به تکلیف خود عمل کند وبه صورت جدی دراین حوزه ها ـ چه سیاست خارجی وچه سیاست داخلی- اعمال نظارت وکشور را ازبحران های پیش رو خارج کند.
تاثیر چنین عملکردی در حضور اصلاح طلبان چه بوده است وتا چه میزان می تواند در انتخابات بعدی به تغییر شرایط بیانجامد؟
این مساله فضا از یک سو فضارابرای اصلاح طلبان، به لحاظ افزایش اقبال عمومی درجامعه، آماده کرده است. ازطرف دیگر، نوع رفتاری که دولت نهم داشته وعدم توجیه برخی رفتارها که هم درسیاست داخلی وهم درسیاست خارجی ازدولت دیده شده، شکافی خیلی جدی بین محافظه کاران به وجود آورده و فضا را کاملا به نفع اصلاح طلبان درشرایط فعلی رقم زده است. اما ما همان طور که بارها اعلام کرده ایم چنانچه شرایط سیاسی کشور وحضور جدی احزاب به سمتی برود که شاهد دوقطبی شدن انتخابات باشیم، از آن کاملا استقبال می کنیم. یعنی اصلاح طلبان نمی خواهند از شکافی که بین محافظه کاران وجود دارد، به نفع خود بهره برداری کنند. اما به هر حال این شکاف ناشی از نوع رفتار وسیاست گذاری های دولت نهم است و به نظر من همین مسئله، هم میزان اقبال جامعه نسبت به اصلاح طلبان را افزایش داده و هم به لحاظ شرایط ویژه ای که کشور درآن قراردارد اجازه نمی دهد دراین دوره از انتخابات شاهد تکراری رفتاری باشیم که از سوی شورای نگهبان در ارتباط با کاندیداهای اصلاح طلب درمجلس هفتم روی داد. در واقع ما امیدواریم به گونه دیگری عمل شود وشاهد تجربه تلخ مجلس هفتم نباشیم؛ چرا که به نظر ما کشور در شرایطی بحرانی وویژه قرار دارد وبا تشکیل یک مجلس مقتدر واثر گذار می توان خیلی ازبحران های پیش رو را از جلوی کشور برداشت و وضعیت متعادلی درکشور ایجادکرد.
به نظر شما مناسب ترین انتظاری که می توان از شورای نگهبان وهیات های اجرایی، با توجه به عملکردشان درگذشته داشت، چیست؟
مناسبت ترین برخوردی که شورای نگهبان وهیات های اجرایی دراین دوره از انتخابات می توانند داشته باشند، وانتظار جدی ای که برای نجات کشورمطرح است، همان بحثی است که توسط مقام رهبری هم مطرح شده که ازبداخلاقی انتخاباتی پرهیزشود. با این حال بیشترین بداخلاقی که فکر می کنیم ممکن است دراین انتخابات صورت بگیرد، رعایت نکردن قانون است، چه دربررسی صلاحیت ها، چه فعالیت های هیات اجرایی، چه قبل ازاینکه پرونده ها به شورای نگهبان برود وهیات اجرایی اسامی را اعلام کند، چه در موقع اجرا که به هرحال بحث سلامت انتخابات مطرح است. اما اگر براساس قانون عمل شود وبر این اساس صلاحیت ها مورد بررسی قرارگیرد، فکر می کنیم دراین دوره شاهد کمترین بداخلاقی انتخاباتی باشیم. از طرف دیگر براساس قانونی که به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام هم رسیده، شورای نگهبان باید خود را موظف و مقید به جوابگویی در برابر اعتراضاتی که احیانا درمورد برخی ازکاندیداها ممکن است وجود داشته باشد، بداند. از نگاه ما، این رعایت اخلاق است. به هرحال باید فضایی درکشور وجود داشته باشد که چه گروه های منتقد و چه گروه های موافق در فضایی کاملا عادلانه، سالم، آزاد وقانونی خود را درمعرض نگاه مردم قراربدهند.
چه دلیلی باعث شده که مجلس طی چهارسال گذشته، با آن اقتداری که در شان آن است به مقابله با مسائل کشور نپردازد؟
نحوه مواجهه ای که با ثبت نام شدگان مجلس هفتم روی داد ـ به گونه ای که تکلیف 190 کرسی ازپیش تعیین شده بود ـ باعث شد ما شاهد انتخاباتی قانونی، آزاد، سالم و عادلانه نباشیم. همین مسئله باعث شد صاحبان این 190 کرسی، یعنی اکثریت مجلس هفتم نهایت همکاری را با جناح محافظه کاردرکشورداشته باشند. وقتی در یک رقابت انتخاباتی و در سیستمی ناعادلانه، برخی افراد حذف می شوند، به صورت طبیعی کسانی به مجلس راه پیدا می کنند که قطعا نمی توانند به صورت آزادانه ازحقوق مردم دفاع کنند، به صورت آزادانه درحوزه قانون گذاری اثرگذارباشند، وبه صورت آزادانه برنوع سیاست ها وروش هایی که دولت وبخش های دیگر حاکمیت درپیش گرفته اند نظارت وآنها را به پاسخگویی وادار کنند. به همین علت ما شاهد مجلسی بودیم که مهمترین مساله اش تغییر ساعت بانک ها وتغییر ساعت شبانه روز بود وشاید بخش دیگری ازمباحثی که مطرح بود این بودکه درمورد بنزین چگونه عمل کنند که متاسفانه در این زمینه هم ما شاهد عملکردهای متناقضی دراین دوره بودیم. به همین دلیل است که من فکر می کنم اگر چنانچه تجربه مجلس هفتم مجددا اتفاق بیافتد وکسانی خود را واجد این صلاحیت بدانند که قبل از مردم نسبت به احراز صلاحیت کاندیداها اقدام بکنند واین حق طبیعی را ازمردم بگیرند، مجلسی که شکل می گیرد، بیشتر حالت فرمایشی خواهد داشت.
محور برنامه اصلاح طلبان حول چه موضوعاتی است؟
برنامه ها ازسوی هیات ائتلاف اصلاح طلبان، که در آن مهندس بی طرف مسئولیت کمیته برنامه رابه عهده داشته اند، اعلام شده است. شعار اصلی دراین دوره انتخابات “همراه شوعزیز” است و درادامه آن شعارها وبرنامه های دیگر به اطلاع افکارعمومی خواهد رسید. منتها جدی ترین بحث ما دراین دوره از انتخابات، احیای مجلس است به نحوی که بتوانیم شاهد حضور مجلسی مقتدر در برخورد با تحولات داخلی وخارجی کشور، و همچنین درحوزه فرهنگ واقتصاد ومسائل اجتماعی باشیم.
فکر می کنید اگر تعدادبیشتری از نمایندگان اصلاح طلب راهی مجلس شوند تغییری در رابطه بین مجلس ودولت به وجود خواهد آمد؟
قطعا. با توجه به اینکه هر کدام ازبخش های حاکمیت اختیاراتی دارند، براساس آن اختیارات برنامه هایشان را تنظیم وتعریف می کنند. اصلاح طلبان به سیاست های دولت، چه دربخش های داخلی مانند اقتصاد وچه دربخش های خارجی، انتقاداتی جدی دارند و قطعا مجلسی که با اکثریت اصلاح طلبان شکل بگیرد در پی آن است که با اثر گذاری خود، درنوع برنامه ها وسیاست های دولت تغییراتی جدی ایجاد کند تا شاهد بحران های کمتری درکشور باشیم. اگر این اتفاق بیافتد قطعا شاهد تغییر برنامه ریزی ها وسیاست های دولت نهم در مدت باقی مانده فعالیتش خواهیم بود.