امین رئوفی‌نژاد
دولت نهم اولین روزهای کاری سال 1387 را با اخبار ضد و نقیض در مورد جابجایی در کابینه آغاز کرد؛ آن هم در حالیکه وابستگان نزدیک رئیس دولت می کوشند این اخبار را “دروغ سیزده” معرفی کنند.
غلامحسین الهام دیروز در همین ارتباط خبر رسانه‌های محافظه‌کار مبنی بر استعفای وزیر اقتصاد را تکذیب کرد و آن را “دروغ سیزده” دانست. سخنان او در واکنش به شایعه‌ای بود که از دو روز قبل در خصوص استعفای ”داود دانش‌جعفری” در رسانه‌ها مطرح شده بود. به نوشته رسانه‌ها، دانش‌جعفری به همراه پورمحمدی وزیر کشور و رحمتی وزیر راه و ترابری، اهداف بعدی احمدی نژاد برای ایجاد تغییر در کابینه هستند.
تکذیب تغییرات کابینه، پیشینه آشنایی در فضای خبری ایران دارد که با هر بار تکرار از زبان سخنگو یا یکی از اعضای دولت نهم، تکذیب‌های قبلی را در افکار عمومی تداعی می‌کند. شایعاتی که بعد از تکذیب، بی‌کم و کاست به واقعیت تبدیل شدند.
اما این بار این موضوع را نه خبرنگاران، بلکه خود وزیر اقتصاد مطرح کرد. دانش‌جعفری دیروز در پاسخ به سوالات خبرنگاران درباره شایعه استعفایش، پس از قدری طفره رفتن، ضمن اشاره به شایعات قبلی در خصوص استعفای وزیران دولت نهم، به این واقعیت هم اعتراف کرد که این مسئله از خصوصیات دولت نهم است: “برخی شایعه‌ها هم واقعیت می‌شود.“
شایعه‌سازی کیهان و فارس علیه دولت نهم
در برابر اما سخنگوی دولت احمدی نژاد، روز گذشته در جمع خبرنگاران با قاطعیت به تکذیب خبر استعفای وزیر اقتصاد پرداخت. او انتشار این شایعه را “سناریویی برای تحت الشعاع قرار دادن برنامه‌های اقتصادی دولت” دانست و تقصیر را به گردن رسانه‌ها انداخت که: “پس از تعطیلی طولانی‌مدت نوروزی، دنبال سوژه داغ می‌گردند.” غافل از اینکه این بار نه تنها رسانه‌های اصلاح طلب، بلکه صمیمی‌ترین دوستان رسانه‌ای دولت احمدی نژاد عامل انتشار و تایید این خبر بوده‌اند.
شاید الهام طبق عادت پیشین خود و دیگر همکارانش در دولت نهم، از لفظ “سناریو” استفاده کرد و لبه اتهام را متوجه رسانه‌ها کرد. اما این عادت، این بار کار دست او داده است؛ چرا که سخنگوی دولت اکنون این اتهامات را به کسانی وارد دانسته و آنها را به انتشار دروغ سیزده علیه دولت احمدی نژاد متهم کرده که هر یک، سابقه‌ای قابل توجه در حمایت از دولت نهم و جریان راست افراطی دارند.
بد نیست لیست رسانه‌هایی را که به انتشار خبر (شایعه) استعفای داود دانش‌جعفری پرداخته و یا آن را تایید کرده‌اند، به ترتیب مرور کنیم: سایت الف، منتسب به احمد توکلی، نماینده شاخص جناح راست؛ سایت تابناک، به مدیرمسئولی امیری، از فعالان سیاسی راست؛ خبرگزاری فارس، حامی سرسخت دولت نهم و جبهه متحد اصولگرایی؛ خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی؛ و در نهایت، روزنامه کیهان!
نگاهی به متن خبرهای خبرگزاری فارس و روزنامه کیهان در روزهای جمعه و شنبه، ابعاد “سناریو”ی این دو رسانه “مخالف دولت” را شفاف‌تر می‌کند:
”روز گذشته برخی خبرگزاری ها و پایگاه های اینترنتی از وقوع برخی تغییرات جدید در دولت خبر دادند. برخی منابع خبری در این باره از تغییر قریب الوقوع وزیر اقتصاد خبر دادند و نوشتند: داود دانش جعفری از وزارت امور اقتصادی و دارایی می رود. این منابع علت این تغییر را به طور دقیق مشخص نکردند ولی از مباحثی همچون مخالفت دانش جعفری با تغییرات در هیئت مدیره بیمه ایران که سال گذشته انجام شد به عنوان یکی از دلایل تغییر وی نام بردند… در همین حال یک مقام آگاه در گفت وگو با خبرنگار کیهان ضمن تایید خبر تغییر قریب الوقوع وزیر اقتصاد اظهار داشت: قرار است شنبه شب در جلسه ای با حضور رئیس جمهور سرپرست وزارت اقتصاد مشخص شود. طبق قانون رئیس جمهور می تواند برای هروزارت خانه به مدت 3 ماه سرپرست معرفی نماید. این مقام آگاه همچنین خبر تغییر محمد رحمتی وزیر راه وترابری که در برخی سایت ها مطرح شده را تلویحاً تایید کرد ولی در عین حال گفت: تا آخر هفته آینده در خصوص رحمتی تصمیم گیری می‌شود.” (کیهان، 17 فروردین)
”تغییر و جابجایی داوود دانش جعفری وزیر امور اقتصادی و دارایی قوت گرفت. دانش جعفری وزیر اقتصاد از همان زمان که بحث عزل یکباره تمام اعضای هیات مدیره بیمه ایران مطرح شده بود، آمادگی خود را برای کناره گیری از این سمت به رئیس جمهوری اعلام کرده و تصریح کرده بود تا زمانی که رئیس جمهوری به گزینه جدیدی برای این سمت برسد، در پست وزارت خواهد ماند که ظاهرا” احمدی نژاد گزینه مورد نظر و جایگزین را هم اکنون انتخاب کرده است… از همان زمان وزیر امور اقتصادی که چنین شیوه ای را در عزل ونصب مدیران نمی پسندید به رئیس جمهور اعلام کرد: تا یافتن جایگزین جدید آماده هر گونه همکاری است. احتمال اشتغال وزیر امور اقتصادی همچون شیبانی که تا دو هفته دیگر در سفارت اتریش مشغول به کار خواهد شد، در یکی از سفارتخانه ها نیز مطرح است.” (فارس، 16 فروردین)
اختلاف‌های کوچک یا اعتراض به “تحول بزرگ”
هرچند رسانه‌های محافظه‌کار، خود پیشدستانه خبر استعفای وزیر اقتصاد دولت نهم را منتشر کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد آنها در گمانه‌زنی درباره علت واقعی این استعفا، با طرح مسائلی همچون کشمکش کشدار بر سر نرخ سود بانکی، اختلاف نظر قدیمی درباره ریشه تورم و سیاست‌های انبساطی یا انقباضی دولت و یا مواجهه کهنه بر سر پرونده بیمه ایران، سعی می‌کنند موضوع اصلی را تحت‌الشعاع قرار دهند.
این موضوع را خود دانش‌جعفری نیز در لابه‌لای مصاحبه با خبرنگاران بیان کرد؛ آنجا که در پاسخ به سوالی درباره ابعاد “تحول بزرگ اقتصادی” که احمدی نژاد در سخنان نوروزی‌اش وعده داده بود، به این بیان اکتفا کرد که: “آقای رئیس‌جمهور خودش توضیح می‌دهد.“
وزیر اقتصاد بدین ترتیب آشکارا از توضیح درباره موضوعی که نه خود او یا یکی دیگر از اعضای تیم اقتصادی دولت، بلکه رئیس دولت به‌شخصه مطرح کرده بود، طفره رفت و سرباز زد. او چنین توضیحی را به گوینده آن سخن، یعنی خود احمدی نژاد محول کرد؛ هرچند این احتمال را مطرح کرد که: “جهت‌گیری کلی این تحولات در بخش سیاست‌های پولی و بانکی” باشد.
با این حال وزیر اقتصاد، که گویا با طفره رفتن از توضیح درباره وعده اقتصادی احمدی نژاد قانع نشده بود، بار دیگر در پاسخ به خبرنگاری که نظر او را درباره علت انتشار خبر استعفا پرسیده بود، به صراحت گفت: “من و رئیس جمهور درباره مسائل مختلف مثل سیاست پولی و مالی تفاوت دیدگاه داریم. شاید رئیس جمهور صلاح دیدند فرد هماهنگ تری انتخاب کنند.“
او بدین ترتیب صراحتا مخالفت خود با “انقلاب احمدی‌نژادی در اقتصاد” و جهت‌گیری‌های آن بیان کرد. بدین ترتیب او از حالا سمت و سوی استعفای خود را که بعید نیست تا چند روز دیگر واقعیت آن اعلام شود، یا آنکه به تعویق بیفتد، مشخص کرد.