بیش از یک سال و نیم از فاجعه آتش سوزی در دبستان دخترانه‌ی روستای شین‌آباد آذربایجان غربی می‌گذرد. حادثه‌ای که به دلیل نقص فنی بخاری نفتی رخ داد و منجر به سوختگی ۲۸ دختربچه شد. دو نفرشان با نام‌های سارینا رسول‌زاده و سیران یگانه جان باختند و ۱۲ دختربچه دیگر در نواحی صورت و سر و گردن و دست‌ها دچار سوختگی شدید و بعضا نقص عضو شدند. در تمام این مدت دختربچهها و خانواده‌هایشان درگیر رنج درمان و جراحی هستند و حالا وکلای بچه‌های شین‌آبادی خبر داده‌اند که بیمه تنها نیمی از دیه دخترها را پرداخت خواهد کرد. دلیل این کار هم “مونث” بودن دانش‌آموزان آسیب‌دیده عنوان شده است. حسین احمدی‌نیاز، یکی از وکلای دانش‌آموزان آسیب‌دیده در گفت‌وگو با “روز” توضیح می‌دهد که “شرکت بیمه اعلام کرده است چون صدمات وارد شده به دختربچهها بیش از یک‌سوم است، به همین دلیل دیه آنها، نصف پرداخت می‌شود.”
تصمیم شرکت بیمه بر اساس ماده‌ای از قانون مجازات اسلامی است که احمدی‌نیاز به آن اشاره می‌کند: “ در بحث قتل، دیه زن نصف دیه مرد محسوب می‌شود؛ در قاعده دیگر هم آمده هرگاه دیه زن بیش از یک‌سوم باشد، نصف می‌شود. اما این خلاف روح قانون است، اصلاحاتی در همین مبحث در گذشته صورت گرفت اما متاسفانه بعضا این اصلاحات لحاظ نمی شود و این نابرابری در بحث دیه کماکان وجود دارد.”
این حقوقدان و وکیل دادگستری، تاکید دارد که او و دیگر وکلای دختران، به این تصمیم معترض هستند: “بر حسب اصول ۱۹،۲۰، ۲۱ قانون اساسی که بحث برابری همه شهروندان ایرانی فارغ از هر نوع جنسیت را مطرح می کند، جنسیت نباید عاملی برای تبعیض در پرداخت دیه به این کودکان مظلوم قرار بگیرد. کار بیمه خلاف قانون است و ما به آن معترض هستیم.”
“انسان بودن ملاک قرار بگیرد”
“حسب مقررات ایران هر دانش‌آموز به محض ورود به مدرسه باید برخوردار از بیمه باشد و همه تحت پوشش بیمه قرار بگیرند و از حمایت‌های قانونی بیمه برخوردار شوند”. این را حسین احمدی‌نیاز، یکی از وکلای دختربچه‌های شین‌آبادی می‌گوید و ادامه می‌دهد: “پرداخت دیه از سوی بیمه باید بدون درنظر گرفتن جنسیت صورت بگیرد، چرا که زمانی که بچه‌ها تحت پوشش بیمه قرار می گیرند صرف دانش آموز بودن آنها مطرح است، نه دختر یا پسر بودن‌شان. تلاش ما هم بر این است انسان بودن باید ملاک قرار بگیرد و دیه ورای جنسیت به این‌ها پرداخت بشود.”
عثمان مزین، دیگر وکیل این کودکان هم با اشاره به اینکه، این نکته باعث شده ۱۲ دانش‌آموزی که بیشترین درصد سوختگی را دارند، کمتر یا هم‌تراز با سایر دانش‌آموزانی که دچار درصد صدمات کمتری شده‌اند دیه دریافت کنند به روزنامه شرق گفته است: “قانون برای ما لازم‌الاجراست و قابل احترام اما از دولت و وزارت آموزش‌وپرورش درخواست داریم به اشکال دیگر، از طریق کمک یا راه‌های دیگر مابه‌التفاوت این «دیه» را به دانش‌آموزان پرداخت کنند.”
او همچنین گفته “درخواست ما از وزارت آموزش‌وپرورش و معاونت امور حقوقی وزارت آموزش‌وپرورش این است که با توجه به اینکه این حادثه در یکی از مدارس کشور و به دلیل نقص امکانات آموزش‌وپرورش و دولت رخ داده است، نصف دیگر دیه از طریق کمک یا مستمری از سوی دولت به این دانش‌آموزان مظلوم پرداخت شود.”
در عین حال حسین احمدی‌نیاز دیگر وکیل پرونده به “روز” می‌گوید: “تلاش ما این است که دیه را از خود بیمه به طور کامل وصول کنیم.” او با بیان اینکه در دادگاه علیه بیمه اقدام به طرح دعوی می‌کنیم، می‌گوید: “این نوع نگرش و بینش تبعیض جنسیتی باید برداشته شود. این بینش جنسیتی مخالف اصل بیستم و بیست و یکم قانون اساسی است.” به گفته او راه‌هایی برای وصول مطالبه خسارت کودکان شین اباد وجود دارد و به بیمه مرکزی ایران استناد می‌کند که اعلام کرده است در پرداخت دیه بیمه هیچ تفاوتی بین زن و مرد نباید وجود داشته باشد.
اما درنظر گرفتن دیه نابرابر، تنها نگرانی خانواده‌ها و وکلای دانش‌آموزان شین‌آباد نیست، چنانچه محمد شادکام، پدر سیما شادکام، یکی از دانش‌آموزان آسیب دیده شین‌آبادی به روزنامه شرق گفته است: “فارغ از بحث نصف‌شدن دیه سیما، شرکت بیمه‌ای پرداخت‌کننده دیه، مبلغی را که برای ما در اردیبهشت امسال واریز کرده است، بر اساس دیه سال 92 است، این درحالی است که طبق قانون دیه «یوم‌الادا» است و باید دیه سال ۱۳۹۳ مبنای پرداخت قرار گیرد.”
به گفته او “سازمان پزشکی‌قانونی،درصد سوختگی دانش‌آموزان شین‌آبادی را کمتر از درصد واقعی سوختگی این دانش‌آموزان اعلام کرده است.”
او همچنین می‌گوید: “دختر من، سیما شادکام طبق گفته همه پزشکان خود سوختگی نزدیک به ۴۴درصد دارد در صورتی که پزشکی‌قانونی درصد سوختگی سیما را حدود ۳۴درصد اعلام کرده که در نوع خود تبعیض بزرگی است.”
پدر این دانش‌آموز آسیب‌دیده افزوده است: “ما پدران دانش‌آموزان شین‌آبادی اگر کاری هم داشته باشیم، عملا قادر به انجام آن نیستیم، چرا که دختران را باید ماهی یک‌بار به تهران بیاوریم و هر سه ماه یک‌بار بیش از ۲۰ تا ۲۵ روز مجبوریم برای درمان دخترانمان در تهران بمانیم. حالا اگر دیه هم به ما به صورت نصف آن پرداخت شود، زندگی برای ما دشوار‌تر می‌شود.”
“رئیس‌جمهور مسئول است”
مشکلات دانش‌آموزان آسیب‌دیده از همان ابتدا برای درمان، جراحی، هزینه رفت و آمدشان به تهران و دیگر شهرهای بزرگ آغاز شد و مسئولان به بسیاری از وعده‌های داده شده وفا نکردند. روزنامه شرق هم در گزارش خود از سخت‌تر شدن شرایط برای خانواده‌های دانش‌آموزان شین‌آبادی نوشته است: “این خانواده‌ها طی یک‌سال‌ونیم گذشته بیش از ۱۰ بار و هر دفعه بیش از ۲۰ روز در تهران مانده‌اند و پیگیر وضعیت درمانی دختران آسیب‌دیده خود بوده‌اند. پدران این دانش‌آموزان به دلیل پیگیری وضعیت درمانی دختران خود تا حد زیادی ازکارافتاده شده‌اند و مادران دانش‌آموزان به گفته پزشکان معالج این دانش‌آموزان زیر بار فشار روانی بالایی هستند. همچنین رفت‌و‌آمد‌های زیاد به تهران و شرایط روحی نامساعد دانش‌آموزان وضعیت تحصیلی آنان را نگران‌کننده کرده و در تهران هیچ معلمی به صورت پاره‌وقت به آنها درس نداده است.”
حسین احمدی‌نیاز یکی از وکلای دختربچه‌های شین آباد با درنظر گرفتن همین شرایط دشوار به روز می‌گوید: “حسب اصول مختلف قانون اساسی مثل اصل ۱۱۳ اصل ۱۲۱، رئیس جمهور مسئول است، سوگند یاد کرده و متعهد شده که پاسدار حقوق ملت و قانون اساسی باشد. خوشبختانه آقای رئیس‌جمهور وارد این مساله شدند و این بچه‌ها تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. اما محدودیت خود بیمه برای پرداخت دیه ناشی از صدمات وارده بر این کودکان که در مدرسه این اتفاق برای‌شان افتاده به قوت خود باقی است که ما امید داریم با مساعدت دولت و دستگاه‌های مرتبط موانعی که دشواری‌های بیشتری برای این کودکان مظلوم به وجود آورده، برداشته شود. “
عکس از مهدی حسنی است که در روزنامه شرق منتشر شده است
