رضا فیاضی متولد 1332 اهواز، فارغ التحصیل رشته هترهای نمایشی از دانشکده هنرهای زیبا از سال 1347 وارد دنیای نمایش شد. بعدها به همراه آتیلا پسیانی، محمد چرمشیر، فاطمه نقوی و قاسم زارع گروه تئاتر بازی را پایه گذاری کرده و از سال 1357 با حضور در چریکه تارا-بهرام بیضایی- بازیگری در برابر دوربین را نیز آغاز نمود. فیاضی تا امروز در فیلم، نمایش ها و مجموعه های تلویزیونی بسیاری بازی کرده و قسمت عمده ای از این فعالیت ها به کودکان و نوجوانان اختصاص دارد. فیاضی به تازگی کارگردانی نمایش “وای به حال عنکبوتا… ” را دربرنامه رپرتوآرهای جشنواره کودک ونوجوان را بر عهده داشت و درنمایش “دیبوک ها” به کارگردانی سیمین امیریان نیز بازی کرده است.
تئاتر ایران یک شوخی است
گفت و گو با رضا فیاضی
حدود سه ماه از اجرای “وای به حال عنکبوتا… ” در فرهنگسراها می گذرد. استقبال تماشاگران چگونه بوده است؟
خیلی خوب بود. درفرهنگسرای دختران به دلیل شرایط ویژه اش استقبال بسیار خوب بود اما درفرهنگسرای ارسباران چندان خوب نبود. این روزها هم درفرهنگسرای خانواده با استقبال مناسبی روبرو شده ایم.
گفتید شرایط ویژه فرهنگسرای دختران. منظورتان چیست؟
از این نظر که درآن فرهنگسرا همیشه اجرای تئاتر وجود دارد ومردم آنجا به دیدن تئاتر عادت دارند. اما درفرهنگسرای هنر به دلیل ساعت نامناسب اجرا و رفتن دو بازیگر از کارمان شرایط مناسبی نداشتیم. بازیگر نقش اصلی نمایش ما از ابتدا رفتار حرفه ای نداشت و با اعضای گروه برخوردهای نامناسبی می کرد. یکی از روزها آقای کیوان ساکت که اتفاقاً علاوه بر بازیگری کارهای مربوط به صدا را نیز انجام می داد به دلیل مشغله کاری دقایقی دیر به اجرا رسید و بازیگر مذکور به همراه یکی از بازیگران دختر گروه همین مساله را بهانه کرده و در حالی که پنج دقیقه مانده بود به اجرا و تماشاگران زیادی پشت درهای سالن منتظر نشسته بودند سالن را ترک کردند.
آیا به نظر شما این اتفاق بیشتر بهانه ای برای ترک کار بوده؟ شاید بازیگران ازنظر ادامه همکاری یا نامناسب بودن شرایط تمایلی به ادامه کار نداشتند؟
این بازیگران بهترین شرایط را داشتند. دستمزدها به همراه سهم فروش ماهیانه به طورکامل پرداخت می شد.
فکر نمی کنید اجراهای طولانی چند ماهه با این بازیگران ذهنیتی را برایشان به وجود می آورد که مثلاً درحال از دست دادن پیشنهادات دیگر کاری است؟
شاید اما قرارداد داشتیم. ازطرفی درطول کار تعویض هایی هم داشتیم اما کوچکت رین مشکلی پیش نمی آمد. می توانستند از چند روزقبل اعلام کنند تا ما به فکر جانشین باشیم نه اینکه به صورت کاملاً غیر حرفه ای سالن را ترک کنند. به دلیل همین رفتارها ما دو روز اجرا نداشتیم و مجبور شدیم دو نفر دیگر را انتخاب و با یک جلسه تمرین به ادامه کار بپردازیم.
الان شرایط اجرا چگونه است؟
خوب؛ و بچه ها با همدلی کامل مشغول اجرا هستند.
ظاهراً این نمایش یک کار تازه با ایده اجرایی نو است. لطفاً درمورد رسیدن به این شکل برایمان توضیح می دهید؟
بله. من با متن این اثر درجشنواره نمایشنامه نویسی کودک ونوجوان آشنا شدم. بازخوان این جشنواره بودم و چند نمایش را برای اجرا و چاپ انتخاب کردیم. یکی از نمایشنامه ها همین متن بود. ابتدا عنوان آن مرا به خود جلب کرد و بعد فرم و محتوای آن. در اجرا هم سعی کردم فرم دلنشینی به آن بدهم. کودکان ما از تکرار خسته شده اند. نمایش هایی که فقط دست زدن و موسیقی دارد مدتهاست که برای آنها اجرا می شود و می توان گفت که تقریباً سلیقه ها را پائین آورده است. موسیقی و حرکت لازمه کار است اما درجای مناسب خود باید استفاده شود. این کار اثری ترکیبی از فرم، رنگ و حرکت است.
چه ویژگی متن باعث شد تا شما این نمایشنامه را برای اجرا در نظر بگیرید؟
کلام، کلام خوبی بود. هرچند که نویسنده آقای علی مرتضوی فومنی با من همراه بودند ومتن را بار دیگر بازنویسی کردند. درمتن اولیه شخصیت ها و عناصر ثابت بودند و حرکتی نداشتند اما با تغییراتی که داشتیم تحرک آنها بیشتر شد. شعرهای نمایش هم روشن و با تفکر است.
شما امسال در حوزه تئاتر بیشتر از همیشه فعال بوده اید.
بله. من تصمیم گرفتم امسال وقتم را بیشتر درتئاتر بگذرانم اما واقعیت این است که تئاتر نمی تواند معیشت عادی یک کارگردان و بازیگر را تامین کند. برای بازی درنمایش”دیبوک ها”چهار ماه وقت گذاشتم اما هنوز یک ریال دستمزد نگرفته ام.
در مورد نقش تان درنمایش “دیبوک ها” بگویید.
دیبوک ها نمایش تخیلی درمورد حیات و طبیعت و زندگی است که اتفاقات آن درسال 2200 می گذرد و طبیعت توسط بشر بی رحم درحال نابودی است. معلمی درکلاس درس خود به دانش آموزان درس طبیعت را می دهد و در کنارآن اهالی سیاره زحل هم نگران نابودی و خشکی آن هستند. من نقش معلم و آزمایشگر را بازی می کنم.
چطور شد از ریاست انجمن نمایشگران کودک ونوجوان کناره گرفتید؟
فعالیت هایم دراین انجمن بی نتیجه بود. درآن انجمن همواره بحث های تکراری ادامه داشت. من احساس کردم آنجا کار مثبتی نمی توانم انجام دهم، پس استعفاء کردم. تنها حسن همکاری با این انجمن برای من این بود که باز هم به تئاتر بازگشتم.
چند سال بود که از تئاتر دور بودید؟
من دو سال پیش درنمایش آزیتا حاجیان نقش کوچکی را داشتم اما به صورت جدی حدود 12 سال است که کار تئاتر را کنار گذاشته بودم.
پس از 12 سال که به تئاتر برگشتید وضعیت آن را چگونه می بینید؟
تولید یک تئاتر بسیار کار مشکلی است. با وجود اینکه شرایط من با دیگر دوستان تئاتری کمی متفاوت است و از من حمایت و خواسته شد تا تئاتر کار کنم، مشکلات بسیاری را داشتم. تئاتری ها معمولا باید چند تئاتر را تولید کنند تا یکی از آنها جواب دهد تا مجوز اجرا بگیرند. مرکز هنرهای نمایشی هم که نه قرارداد درستی می بندد نه دستمزدها را به موقع پرداخت می کند. برعکس در تلویزیون و سینما شرایط فرق می کند. به نظرم تئاتر هنوز هم جدی گرفته نمی شود.
درحال حاضر مشغول بازی د رکارتلویزیونی یا سینمایی هستید؟
بله. درسریال کلاه پهلوی نقش علی اصغر حکمت را دارم و در یک سریال ویژه کودکان به اسم “صندوقچه”هم بازی می کنم.