یاسمین منطقی
محمد خاتمی رئیس جمهوری سابق ایران در میان استقبال چندهزار نفری دانشجویان روز گذشته در دانشکده فنی دانشگاه تهران حاضر شد، و گفت “دانشگاه علی رغم همه موانع زنده است”.
خاتمی دانشگاه را “سدشکن، فروریزنده دیوار ترس و هراس در جوامع استبداد زده” دانست و افزود “نمونه آن سه ستاره درخشانی بودند که در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ پس از استیلای فضای کودتا، ترس، خفقان، کشتار، دستگیری و شکنجه که بر جامعه ما حاکم شده بود درخشیدند. امروز نیز دانشگاه زنده است و علی رغم همه موانع زنده است. امروز نبض زندگی اجتماعی در دانشگاه می‌تپد”.
حضور دیروز خاتمی روز گذشته در حالی در میان دانشجویان به انتقاد از “سرکوب فعالان دانشجوئی”، “طرح امنیت اجتماعی نیروی انتظامی”، “شورای نگهبان”، و برنامه جناح حاکم برای رواج اقتصاد صدقه ای پرداخت که فعالان و تشکل های دانشجوئی طی ماه ها و هفته های اخیر با ده ها مورد بازداشت غیر قانونی، احضارها، صدور احکام انضباطی تحت فشار قرار دارند و همزمان رسانه های امنیتی نزدیک به دولت و از جمله روزنامه کیهان خشمگینانه مشغول پرونده سازی و وارد کردن اتهامات سنگین و جعلی به دانشجویان هستند. به گفته فعالان دانشجوئی طی یک هفته گذشته دستکم 30 تن از دانشجویان فعال در دانشگاه های مختلف بازداشت شده اند و سخنگوی قوه قضائیه روز گذشته بازداشت 24 دانشجو را تائید کرد.
دانشجویان طی مدت حضور خاتمی دردانشگده فنی با شعارهایی چون “دانشگاه سنگر است، خاتمی یاور است” ضمن اعلام حمایت خود از از وی خواستار آزادی دانشجویان سیاسی شدند و با سر دادن شعارهایی چون “مرگ بر دیکتاتور”، “دانشجو می‌میرد ذلت نمی‌پذیرد”، “دانشجو بیدار است، از استبداد بیزار است” و “زندانی سیاسی آزاد باید گردد”، نسبت به سیاست اعمال محدودیت جناح حاکم بر کشور و سرکوب فعالان دانشجویی و هم چنین بازداشت های اخیر دانشجویان اعتراض کردند. به گزارش نوروز، استقبال از مراسم سخنرانی خاتمی که به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران برگزارشد،به گونه ای بود که علاوه بر پر شدن تالار شهید چمران دانشکده فنی دانشگاه تهران، راهروها و سالن طبقه اول این دانشگاه نیز مملو از داشجویان حامی خاتمی بود که سخنرانی وی را از طریق تلوزیون‌های مدار بسته مشاهده می کردند.
دانشگاه زنده است
محمد خاتمی در سخنانش با اشاره به طرح مساله “حقوق شهرندی” گفت: “آن‌چه در جلسات عمومی و خصوصی گفتم و یکی از شعارهای خوبی که مطرح شد مسأله‌ی حقوق شهروندی بود. از نظر ضوابط خوب عمل شد و امیدوارم مسأله‌ی حقوق شهروندی در عمل نیز رعایت شود و در جهانی به سر ببریم که هیچ انسانی به جرم بیان و اندیشه مجبور به پرداخت هزینه نشود”.
خاتمی “با طرح این سوال که آیا حرکت تحول‌آفرین در جامعه تعطیل می‌شود؟” گفت “جان تحول‌خواه جامعه به خصوص جوانان را نمی‌توان در استفاده در زمینه‌ی بیان اعتراضات‌شان ممنوع کرد، ممنوع شدن جامعه از بیان حرفش به طور مسالمت‌آمیز را زمینه‌ساز روی آوردن آنها به حرکت‌های خشونت‌آمیز به جای رفتارهای منطقی دانست”. او با اشاره به “نقش ممتاز در حرکت تحول خواهانه دانشگاه” گفت که “دانشگاه همواره کانون تغذیه حرکت‌های اجتماعی بوده است”.
خاتمی تصریح کرد: “برخی دانشگاه را سرد ومرده می خواهند” و “بعضی دیگر می‌کوشند پشت سر دانشگاه و وجاهت آن پنهان شوند”.
دانشجویان نباید زندانی شود
خاتمی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که چه پیامی برای دانشجویان زخم‌خورده و رنج‌دیده‌ای دارد که به فعالیت سیاسی در دانشگاه علاقه‌مند هستند اما در فضایی که بسته خوانده شد حضور دارند؟ آورد: “امکانات من در این حد است که فقط حرف بزنم. من به هیچ وجه برخی رفتارها را نمی‌پسندم”. یکی از دانشجویان در واکنش به بخشی از سخنان خاتمی فریاد زد: “هشت سال پیش ثابت کردی که هیچ کاری نکردی” در این هنگام حضار این دانشجو را هو کردند و فریاد زدند “درود بر خاتمی” که خاتمی در این هنگام گفت: “بگذارید حرفش را بزند. این دانشجو حرف خوبی زد باز خدا رحم کند که یک نفر حرفش را در این‌جا می‌زند که خیلی‌ها تاب شنیدن حرف را هم ندارند؛ چه برسد به این که پای عمل برسد.”
خاتمی با اشاره به بازداشت های اخیر دانشجویان، گفت: “در مورد دانشجویان زندانی همواره گفته‌ام و باز هم می‌گویم که این گونه برخوردها را با دانشجویان به نفع نظام و جامعه نمی‌بینم. نباید عقیده و بیان و حرکت در چارچوب بیان عقیده، هزینه داشته باشد. این شرط اول دموکراسی است”.
وی با اظهار امیدواری نسبت به آزادی دانشجویان بازداشت شده، و اینکه روزی برسد که هیچ گرفتاری برای بیان اندیشه وجود نداشته باشد، ابراز عقیده کرد: “از این رو می‌گویم کسی نباید برای بیان اندیشه دستگیر شود، اگر هم شد چون ما که نمی‌دانیم، اگر مجرم بود، باید طبق موازین قانونی با وی برخورد شود و هیچ کس حق بی‌احترامی و فشارآوردن نابجا به او را ندارد. باید پس از 24 ساعت یا 48 ساعت تفهیم اتهام و آزاد شود و طبق ضوابط قانونی با او برخورد شود. اگر نشود باید از کسانی که این کارها را می‌کنند بازخواست کرد”.
اقتصاد صدقه ای عدالت نیست
خاتمی در ادامه با اشاره به مخالفت های برخی از مقامات جناح حاکم با حرکت های سیاسی شناسنامه دارد، اظهار داشت: “هرکسی مخالف تشکل و حرکت‌های سیاسی شناسنامه‌دار و دارای اندیشه که در چارچوب قانون اساسی کار می‌کنند است مخالف بدیهی مردم‌سالاری محسوب می‌شود حالا هر شعاری که می‌خواهد، بدهد”.
وی با انتقاد از رواج “اقتصاد صدقه ای” در کشور گفت: “عدالت، به عنوان بزرگترین پیام و آموزش پیامبران خدا و بزرگترین اصلی است که همه مصلحان آن را اعلام کرده‌اند و باید آشکار باشد”. وی افزود “نباید ظاهرپرست بود؛ عدالت را در عدالت اقتصادی خلاصه کردن که متاسفانه ناشی از چپ‌زدگی همه ماست و نیز اینکه عدالت اقتصادی را در اقتصاد صدقه‌ای، خلاصه کردن تخریب معنای عدالت است”.
خاتمی با انتقاد از چنین نگاهی به عدالت گفت “چنین عدالتی است که انبان ملت را که باید صرف قدرتمند و ثروتمند شدن و آنگاه توزیع عادلانه ثروت شود را خالی کرده و فقر را توزیع می‌کند و طبیعی است که همه مردم حق دارند از زندگی اقتصادی مطمئن و غیر محروم برخوردار باشند”.
وی گفت “اگر بخواهیم از عدالت صدقه‌ای عبور کنیم، باید به صورت سازمان نهادی، امنیت و جامعه را به لحاظ امکانات بهداشتی، معیشتی، مادی و آموزشی تامین کنیم؛ وگرنه این مساله پیش می‌آید که به آن اشاره کردم”.
رئیس جمهور سابق ایران در ادامه سخنانش در جمع دانشجویان در دانشکده فنی دانشگاه تهران، تاکید کرد: “باید شعار عدالت اقتصادی بدهیم و خواستار رفع محرومیت و تبعیض باشیم اما حق مهم‌تر حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش است. دفاع از حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش در کنار عدالت، اقتصاد یعنی اصلاحاتی که مردم می‌خواهند”.
کسانی که می گویند دانشگاه ها اسلامی نیستند بی خود می گویند
سید محمد خاتمی در پاسخ به پرسش دانشجویی که با اشاره به اظهارات اخیر مصباح یزدی پرسیده بود که چرا برخی می‌گویند دانشگاه ما اسلامی نیست؟ گفت: این افراد بیخود می کنند.اما با این که بی خود می کنند از ما که با خود می کنیم، چاقویشان برنده تر است.
معدل حضور زنان در مدیریت میانی از 3 درصد به 16درصد رسید
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که با توجه به این که عده‌ای در این دو سال، 18 سال گذشته را خیانت می‌دانند، ما باید کدام را یک باور کنیم؟ به دفاع از عملکرد شت ساله دولت اصلاحات پرداخت و خاطر نشان کرد: البته گفت‌وگو درباره عملکرد 16 ساله و تجزیه و تحلیل وضع کنونی در مجال این جلسه نیست، بلکه باید میزگردهایی تشکیل شود با حضور کسانی که امروز متصدی هستند و کسانی که دیروز در دولت گذشته متصدی بودند. من از 8 سال خودم می‌گویم در عین این که معتقدم در 8 سال سازندگی نیز کارهای بزرگی انجام شد.
خاتمی در خصوص خیانت نامیدن فعالیت های دولت های گذشته از سران جناح حاکم اظهار داشت: “معتقدم در این 8 سال بر معیارهایی تکیه کردیم و امروز هم می‌کنیم و آن آزادی بیان، آزادی تشکل‌ها و آزادی مطبوعات است که علی‌رغم تمام موانع، فضایی که ایجاد شده و سخت‌گیری‌ها، هنوز هم این فضا ادامه دارد”.
وی هم‌چنین به شعار مردم‌سالاری اشاره و با تاکید براین که این شعار بعدها غالب شد، به تعبیر خود از ”مردم‌سالاری سازگار با دین” اشاره کرد و گفت: “این شعار شعاری بود که جا افتاد و نیز بسیاری از کارها قانونی شد، یعنی علاوه بر اینکه با حرکت و جریان وحشتناک قتل‌های زنجیره‌ای برخورد شد، دیگر این جریان امکان پا گرفتن ندارد”.
وی ادامه داد: در زمانی که من روی کار آمدم معدل مدیران میانی از زنان حدود 3 درصد بود و وقتی دولت را ترک کردم به 16 درصد رسید، البته هنوز حق زنان ادا نشده است؛ اما از 3 به 16 رسید و این نشان‌دهنده جهت‌گیری‌ای بود که انجام شد. از نظر اقتصادی به طور متوسط درآمد نفتی ما - که متاسفانه بزرگترین پشتوانه مالی دولت است و بودجه ما عمدتا با آن بسته می‌شود و این نشانه بیماری اقتصاد ماست- حدود 22 دلار در هر بشکه بود که در سال حدود 22 یا 23 میلیارد دلار بسته می‌شد و در هشت سال بودجه براساس نفت حدود 180 میلیارد دلار بود، علاوه بر خشک‌سالی که اتفاق افتاد در دوره دوم ریاست‌جمهوری من نفت به بشکه‌ای زیر ده دلار هم رسید که این برابر با 3 میلیارد دلار از درآمد نفتی بود.
آدرس خیانت کاران را دارم
رییس جمهور سابق، هم‌چنین در پاسخ به پرسشی درباره پرونده‌ی موسویان و این که آیا برخی اظهارنظرها دخالت در قوه‌ی قضاییه هست یا نه؟ تاکید کرد:: “البته هر کسی در اظهارنظر آزاد است و من نمی‌خواهم وارد این مقوله شوم؛ اما آقای موسویان یکی از دیپلمات‌های جدی و تلاشگر جامعه‌ی ماست و بسیار متاسفم که قبل از هر دادگاهی ایشان را محاکمه کردند”.
در این لحظه یکی از دانشجویان درباره سیروس ناصری نیز پرسید که خاتمی پاسخ داد: “ایشان نیز یکی دیگر از دیپلمات‌های خوب کشورمان بودند. اگر مسئله به دادن آدرس خیانت‌کاران باشد که آدرس آنها را بدهیم، داریم، اما به شما نمی‌دهیم”.
وی گفت “آقای ظریف، آقای ناصری و آقای موسویان از کسانی بودند که برای کشور تلاش کردند”.
در انتخابات آزاد، حضور مردم باطل السحر است
خاتمی در ادامه‌ی پاسخ به این دانشجویان که از او پرسیدند “تفسیر شما از این شعر که می‌گفتید: تاده‌ام چون شمع نترسان زآتشم در شرایط فعلی که در آستانه‌ی انتخابات قرار داریم، چیست؟ گفت باید خوشحال باشیم که در کشوری هستیم که هنوز اصل انتخابات وجود دارد؛ هر چند در عمل صد در صد رعایت نمی‌شود”. وی با انتقاد از برخی سازو کارهای غلط در اجرای انتخابات تاکید کرد که “همواره بر برگزاری انتخابات آزاد تأکید کرده و می‌کنم. “
وی هم چنین حضور مردم در انتخابات را باطل السحر نامید و گفت “حضور گسترده‌ی مردم در انتخابات باطل‌السحر خواهد بود، در مقابل روش‌هایی که جلوی حضور نمایندگان مطلوب مردم را می‌گیرند”. با این حال خاتمی گفت که خودش در انتخابات پیش رو کاندیدا نخواهد شد، اما دیگران را برای شرکت در انتخابات تشویق می‌کنم تا نیروهای سالم، معرفی و مردم در انتخاباتی سالم بتوانند نمایندگان خود را برگزینند. در این هنگام برخی از دانشجویان فریاد زدند “خاتمی رییس‌جمهور آینده” که خاتمی گفت: “ابدا!“
به نام امنیت اجتماعی، امنیت اجتماعی از بین نرود
محمد خاتمی هم‌چنین برای نخستین بار در ارزیابی نسبت به اجرای طرح امنیت اجتماعی از سوی نیروی انتظامی که منجر با بازداشت هزاران جوان در کشور شده، خاطرنشان کرد: “به نظر من هر کاری که به امنیت اجتماعی بینجامد خوب است اما باید سعی کنیم به نام امنیت اجتماعی، امنیت اجتماعی از بین نرود”. وی تاکید کرد ”به نظرم برخی از برخوردها، برخوردهای نامناسبی است که اهانت به مردان و زنان جامعه‌ی اسلامی محسوب می‌شود”.
دانشجویان مظلومان 18 تیر بودند
خاتمی هم‌چنین در پاسخ به سوال دانشجوی دیگری که از وی درباره‌ی حادثه‌ی 18 تیر سوال کرده بود، از حادثه‌ی 18 تیر به عنوان یکی از تلخ‌ترین حوادث دوران مسوولیتش نام برد و یادآور شد: “مظلوم بزرگ این حادثه دانشجو و دانشگاه بود. البته به دنبال حادثه‌ی دانشگاه یک سری آشوب‌های اجتماعی نیز ایجاد شده بود که هیچ ربطی به دانشگاه و دانشجو نداشت و البته باید گفت که هیچ حکومتی اجازه نمی‌دهد چنین آشوب‌هایی شکل بگیرد”.
وی در ادامه به گزارشی که شورای عالی امنیت ملی وقت کشور از حادثه‌ی 18 تیر تهیه کرده بود و در آن بی‌گناهی جامعه‌ی دانشگاهی تأیید شده بود، برخورد با عواملی را که باعث هتک حرمت دانشگاه شدند در حیطه‌ی وظایف قوه‌ی قضاییه معرفی کرد و بار دیگر یادآور شد: “در حادثه‌ی 18 تیر دانشجو مظلوم بود”.
12 نفر نباید برای مردم تصمیم بگیرند
خاتمی در بخش دیگری از اظهاراتش در پاسخ به سوال دانشجویی که نظر وی را درباره‌ی اظهارات اخیر یکی از مسوولان درباره‌ی اصل برائت نامزدهای انتخابات پرسیده بود، گفت: اصل برائت یکی از مهمترین اصول فقهی اسلام و روش و منش پیامبر و بزرگان اسلام است و اگر بخواهیم مصادیق روشن آن را ببینیم فرمان هشت ماده‌ای حضرت امام است که متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته و در آن بر اصل برائت تاکید شده است.
وی با تأکید بر اینکه مردم می‌خواهند به کسانی که مورد توجهشان هستند رأی دهند، تصریح کرد: چه حق داریم به جای مردم تصمیم بگیریم و کسانی که مورد تأیید مردم هستند را از آن‌جا که صلاحیت‌شان برای شش یا ۱۲ نفر احراز نشده ردصلاحیت کنیم.
خاتمی بدون نامبردن از احمد جنتی اظهارات اخیر دبیر شورای نگهبان که گفته است “اصل بر برائت نیست” را رد کرد و گفت “جرم و انحراف باید ثابت شود نه عدم انحراف”. وی تاکید کرد: “پس چه قدر باید به مردم بی‌اعتنا باشیم که بگوییم اکثریت اشتباه می‌کند و چهار نفر درست می‌گویند؛ اصل بر برائت است و اصل بر برائت نشانه‌ی اعتماد به مردم است. اصل دموکراسی هم با اصل برائت مستحکم و من امیدوارم که به این مسأله در انتخابات توجه شود”.