نجمه بزرگمهر
یکی از وعده های متعدد محمود احمدی نژاد در رقابت های انتخاباتی سال 2005 به مردم، مبارزه با مافیای نفت بود.
صدای این پیام در گوش رأی دهندگان پیچیده بود. خیلی از ایرانی ها اعتقاد داشتند دولت مرکزی آن کشور چه در زمان پیش از انقلاب اسلامی 1979 و چه پس از آن، از عهده بهره مند کردن مردم از ثروت نفت برنیامده، و در بعضی موارد به استفاده شخصی از آن دست زده است.
ضمناً به نظر می آمد آقای احمدی نژاد فردی غیر خودی وخارج از حلقه روحانیون مذهبی باشد، بنابراین ادعاهای او برای مبارزه با مفاسد قابل باور به نظر می رسیدند.
سه سال از آن زمان می گذرد و هیچ نشانه ای از «مافیای» مورد بحث در صنعت نفت ایران- که سال گذشته 70 میلیارد دلار درآمدداشته است - برملا نشده است. در جریان تلاش هایی که احمدی نژاد برای گسترش نفوذ بر این بخش بسیار پراهمیت به خرج داده، عده ای از این صنعت کنار گذاشته شده اند و افرادی دیگر جای آنها را گرفته اند.
یک مقام ارشد سابق می گوید: «مسأله “مافیای نفتی” در ایران مانند موضوع سلاح های کشتار جمعی در عراق است. همانطور که آمریکا نتوانست چنین سلاح هایی را کشف کند، آقای احمدی نژاد هم مافیایی پیدا نکرده است. علت ساده آن هم این است که (این مافیا) اصلاً وجود ندارد.»
حجت الله غنیمی فرد مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران، آخرین چهره ارشدی بود که روز دوشنبه از مقام خود در این شرکت کنار گذاشته شد. او برای مدت 18 سال صاحب یک نقش حیاتی به عنوان مسؤول خریدهای نفتی بود و اینک به شغل دیگری گماشته شده است. جای او را علی اصغر عرشی گرفته که گمان می رود همخوانی بیشتری با دولت محمود احمدی نژاد داشته باشد. عرشی در دو سال گذشته به عنوان معاون غنیمی فرد مشغول به کار بوده است.
جابجایی وی از چنین پست کلیدی، نشان دهنده وجود کشمکش های داخلی بر سر کنترل وزارت نفت است.
حسین کاظم پور اردبیلی، مدیر باسابقه ایران در اوپک، نیز دو ماه پیش بازنشسته شده است. اما به اعتقاد بسیاری، تمایلات سیاسی نسبتاً اصلاح طلبانه بوده که باعث اختلاف او با دولت اصولگرای ایران شده است.
فرد دیگری که بازنشسته شده، مجید رضوی هدایت زده نام دارد که مدیرعامل شرکت بین المللی نفتیران اینترترید (Nico) در لوزان سویس بوده است. این شرکت بازوی مهم شرکت ملی نفت برای تأمین مالی طرح ها در ایران است. رئیس جدید این شرکت محمد جواد عاصمی پور نام دارد. او هم فردی نام آشناست اما به اندازه رئیس قبلی شناخته شده نیست.
کارشناسان نفتی می گویند تغییرات صورت گرفته بسیار چشمگیر هستند اما نمی توانند به عنوان بخشی از تلاش های دولت برای مقابله با به اصطلاح «مافیای نفتی» درنظر گرفته شوند. آنها می گویند اینها، بخشی از کوشش های احمدی نژاد برای گسترش سیطره خود در صنعت نفت محسوب می شوند.
یک کارشناس نفتی گفت: «هیچ کس مواردی از فسادهای غیرسازمان یافته و موردی نظیر حق دلالی در قراردادها را رد نمی کند، اما مافیا یک افسانه است.»
آقای احمدی نژاد که تلاش های وی برای گماشتن یکی از متحدانش بر رأس وزارت نفت، سه بار در سال 2005 توسط مجلس با شکست روبرو شد ، اخیراً اعلام کرده که مخالفانش سعی دارند با نفوذی که در بخشهای نفتی و بانکی دارند، او را فلج سازند.
معرفی علی کردان به عنوان معاون اصلی غلامحسین نوذری- وزیر فعلی نفت- در سال گذشته، بر تردیدها در تلاش رئیس جمهور برای تبدیل کردان به سایه وزیر نفت دامن زده است. آقای کردان مدتی پیش در ماه جاری گفته بود تغییرات برای ریشه کن ساختن «مافیا» از وزارتخانه آغاز شده است، اما به جزئیات بیشتر اشاره ای نکرد.
تحلیلگران می گویند، حتی اگرخواست رئیس جمهور این بوده که آقای کردان وزارتخانه را اداره کند، ولی در عمل این نوذری است که مانند یک وزیر رفتار می کند.
به هرحال، اکنون وظیفه آقای نوذری برفروش نفت و جبران فرسایش صنعت نفت متمرکز بوده است، زیرا درنتیجه تنش های بین المللی بر سر برنامه هسته ای کشور، طرح های بزرگ چندانی برای توسعه بخش نفت و گاز باقی نمانده است.
درحالیکه آقای احمدی نژاد بدنبال «مافیای نفتی» می گردد، منتقدان او به طور غیرعلنی از مشکلات موجود در قراردادهای بسته شده دولت با گروه های آسیایی سخن می گویند.
ضمناً آقای احمدی نژاد به دلیل روش هایی که درآمدهای بی سابقه نفتی را هزینه کرده است تحت فشار عمومی است. او سعی کرد مردم را متقاعد کند که این دولت از ثروت نفت- که وعده «آوردن آن به سر سفره های مردم» را داده بود- سوءاستفاده نمی کند.
او اخیراً در اظهاراتی برای دفاع از خود گفت: «این درست است که نفت گران شده، اما این چه ربطی به دولت دارد؟ ما وقتی آنرا هزینه می کنیم که مجلس اجازه استفاده از آن را می دهد، مابقی آن به خزانه می رود.»
منبع: فایننشیال تایمز- 8 ژوئیه