جرالد اف سیب
تجربه ای بزرگ در شروع مراوده با ایران در حال رخ دادن است؛ اگراین تجربه موفق نشود سریعا با تحریم‌های بیشتر علیه ایران دنبال خواهد شد.
این اتفاقی است که در هفته‌های آینده، در بازی موش و گربه پرخطری که آمریکا با ایران بر سر برنامه هسته‌ای آن کشور می‌کند، باید انتظار آن را داشته باشیم. توجه بیشتر معطوف خود مراوده خواهد بود که به عنوان یکی از قول‌های مهم تبلیغات ریاست جمهوری پرزیدنت باراک اوباما مطرح شده بود. اما نگاهی هم به بخش تحریم بیاندازید؛ دستگاه های دولتی از هم اکنون به آن سمت به راه افتاده است.
زنگ شروع ماجرا برای این رویداد ها اول اکتبر (9 مهر) خواهد بود که آمریکا و پنج قدرت دیگر جهان برای مذاکرات با مقامات ایرانی بر سر میز می‌نشینند. بازیگران جهان – پنج عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان – می‌خواهند درباره متقاعد کردن ایران به متوقف ساختن غنی‌سازی اورانیوم گفتگو کنند و به بازرسان هسته‌ای سازمان ملل امکان دسترسی بیشتری را به تجهیزات هسته ای ایران بدهند. ایران، بر اساس پیشنهادات اخیر خود، می‌خواهد در عوض در مورد ممنوعیت تسلیحات هسته‌ای در سراسر جهان گفتگو کند؛ این شامل تسلیحات هسته‌ای همان پنج عضو شورای امنیت سازمان ملل هم می‌شود.
این یک شرایط نویدبخش برای مذاکرات نیست و خوش‌بینی زیادی برای حصول نتیجه در آن وجود ندارد. اگر موضوع از این قرار باشد دولت اوباما از هم اکنون به دنبال آن خواهد بود که چگونه تحریم‌های اقتصادی سخت تری را بر ایران تحمیل کند.
در واقع فهرستی از اقدامات ممکن، بدون سر و صدا، طرح‌ریزی شده است. تلاش خواهد شد تا شورای امنیت تحریم‌هایی فراتر از تحریم‌های کنونی اتخاذ کند اما روسیه و چین مشکلاتی ایجاد خواهند کرد. اقدام مهمتر احتمالا همان خواهد بود که آمریکا و متحدان غربی این کشور بین خود به توافق برسند.
به این ترتیب استراتژی هم دیپلماسی و هم تحریم پیش از فشار دادن دکمه حمله به ایران، که با توجه به استنتاج آژانس‌های اطلاعاتی در این مورد که گسترش موشک‌های دوربرد ایران که می‌تواند یک سلاح (هسته‌ای) را با خود حمل کند خیلی سریع پیش نمی‌رود، تقویت شده است. مهم ترین تاثیر چنین نتیجه گیری بر تصمیم دولت اوباما، که روز پنجشنبه در وال استریت ژورنال منتشر شد، آن بود که طرح ساخت سیستم دفاع موشکی مستقر در اروپا را کنار گذاشت. اما این نتیجه برای استراتژی کلی بکار گرفته شده در مورد ایران نیز نتایجی در بر خواهد داشت.
مساله این نیست که موضوع هسته‌ای جنبه فوری ندارد. ایران به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهد و اسرائیل به نظاره خشمگینانه ادامه می‌دهد و تهدید استفاده از نیروهای هوایی آن کشور برای حمله به تجهیزات هسته‌ای ایران هنوز روی میز است.
این هفته یک ناظر علاقمند زیرک به واشنگتن سفر کرد. یووال اشتینیتز وزیر بازرگانی اسرائیل با دولت و رهبران کنگره دیدار کرد و پیام او درباره ایران اگر هشدار دهنده نبود حداقل فوری بود. آقای اشتینیتز در یک مصاحبه گفت: “ما احساس می‌کنیم که وقت واقعا دارد تمام می‌شود.”
آقای اشتینیتز البته معتقد است که دیپلماسی را هم باید آزمایش کرد؛ او احساسات متناقضی در مورد تحریم‌هایی که ممکن است اعمال شود دارد. وی گفت: “ما همیشه در مورد تحریم‌ها خیلی شکاک هستیم و شاید در آخر مجبور شوید به ایران اولتیماتوم نظامی بدهید” تا فشارهای اقتصادی را جدی بگیرد.
با این وجود وی تصدیق کرد که گاهی تحریم‌ها تاثیرگذار هستند:وی گفت: “در مورد لیبی اثر کرد” که در نهایت پس از سال‌ها فشار اقتصادی از غرب به زانو در آمد و برنامه هسته‌ای خود را ملغی کرد. وی حتی در مورد ایران اشاره کرد که فشار اقتصادی احتمالا تهران را برای متوقف کردن برنامه تسلیحات هسته‌ای ترغیب خواهد کرد. این وزیر نتیجه گرفت که “غیرممکن نیست” که تحریم‌ها عمل کنند. اما کدام تحریم؟
وی گفت، تحریم علیه بخش مالی ایران که توسط آمریکا اعمال شده و متحدان خود را در سال‌های اخیر ترغیب به آن کرده تاثیر داشته است؛ لذا باید آن را بیشتر مورد توجه قرار داد. آقای اشتینیتز ممنوعیت فروش تکنولوژی و تجهیزات لازم برای تولیدات نفت و گاز را نیز پیشنهاد کرد.
ایران همچنین شدیدا به واردات بنزین و دیگر فرآورده‌های پالایش یافته وابسته است که زمینه دیگری از آسیب‌پذیری است. آقای اشتینیتز گفت مهم تر از آن، انسداد صادرات نفت ایران است که باید روی میز گذاشته شود. دولت اوباما آدم اصلی پیشرو در هنر اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را در اختیار دارد. او استوارت لوی، معاون وزارت خزانه‌داری است که از دولت بوش باقی مانده است. آقای لوی تحریم‌هایی را که بیشترین تاثیر را بر ایران داشته است با یکدیگر ترکیب کرده است: تحریم هایی که با قرار دادن بانک‌های ایران در لیست سیاه، شرکت‌ها را از تجارت با آن ها باز می دارد.
موفقیت این تلاش ها بر چگونگی اعمال درد اقتصادی تاثیر گذاشته است. ادامه ناآرامی عمومی در ایران پس از انتخابات مناقشه‌آمیز ریاست جمهوری در اواخر تابستان نیز بر این روند اثر دارد. پیشتر مقامات غربی فکر می کردند هدف تحریم‌ها باید آسیب به رژیم و مقاماتش باشد وسعی در اجتناب از هدف گرفتن مردم ایران داشتند.
این تفکر به آهستگی در حال تغییر است. مقامات فکر می‌کنند که تحریم‌هایی که بر ایرانیان در خیابان تاثیر می‌گذارند ممکن است سودمند باشد زیرا ممکن است به نارضایتی فزاینده از رژیم غیرمحبوب اضافه شود. از این رو تحریم‌های بیشتر ممکن است مثل سابق نباشد.
منبع: وال استریت ژورنال، 18 سپتامبر
