گذری بر زندگی کوروش یغمایی
12 آذرماه زاد روز کوروش یغمایی است. کسی که خیلی ها با صدای او خاطره دارند. نگاهی به این ترانه بیندازید و به موسیقی درونیتان گوش بسپارید. بی اختیار از سطر دوم شعر به بعد این صدای کوروش یغمایی است که در ذهن ناخودآگاه ما ترانه را می خواند :
غم میونِ دو تا چشمونِ قشنگت، لونه کرده
شب تو مو هایِ سیاهت، خونه کرده
دو تا چشمونِ سیاهِت، مِث شبهای منه
سیاهیایِ دو چِشمت، مِث لبهایِ منه
وقتی بغض از مژه هام پایین میاد، بارون می شه
سیلِ غم، آبادیمُ ویرونه کرده
اگر فهرستی از به یاد ماندنی ترین آهنگها و ترانه های فارسی –ایرانی ( در تمام گونه های موسیقی )، که تا کنون ساخته شده است، تهیه شود، “گل یخ” کورش یغمایی بی گفت و گوجای مطمئنی در صدر لیست خواهد داشت.
آهنگی که تا نام کورش یغمایی به ذهن بر می خورد نام این آهنگ هم به یاد می آید. ترانه را دوست و همکلاسیِ دانشگاه کورش یغمایی، مهدی اخوان لنگرودی نوشته است و کورش یغمایی به بهترین شکل این آهنگ را ساخته است -اُرکستراسیون، نوازندگی و خوانندگی -. این آهنگ از آن چنان استاندارد بالایی در آهنگسازی برخوردار است که به نوشته ی سایت رسمی کورش یغمایی در خارج از ایران هم مورد استقبال قرار گرفته است.
کوروش یغمایی از معدود نوازندگان و خوانندگان ایرانی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ از ایران خارج نشد اگرچه پخش صدای او در ایران به مدت هفده سال ممنوع بود، اما او به فعالیت موسیقی در ایران ادامه داد.
یغمایی بانی و بنیانگذار موسیقی سبک راک در ایران است به همین دلیل به وی لقب پدر و سلطان راک ایران داده شده‌است. کوروش یغمایی موسیقی راک را همگام با بانیان این نوع موسیقی در جهان یعنی گروه‌های رولینگ استونز و بیتلز وارد ایران کرد و موسیقی راک ایرانی را بنیان نهاد. در این راه برادرانش کامران و کامبیز یغمایی نیز با وی همراه بودند.
یغمایی در شاهرود و در خانواده ای به دنیا آمد که بیش از یک سده به ادب و هنر در منطقه کویر مشهور بودند، از جمله این بزرگان یغمای جندقی و حبیب یغمایی از شاعران بنام ایران زمین هستند.
آغاز آشنایی با موسیقی
پدرش وقتی او تنها 8 سال داشت برایش سنتور خرید و کوروش نیز برای احترام به انتخاب خانواده شروع به یادگیری سنتور نمود و حتی به مراحل حرفه ای هم رسید. در 12 سالگی شروع به نواختن گیتار که همواره علاقه خاصی به آن داشت کرد.
زندگی شخصی
او در 20 سالگی ازدواج کرد که حاصل این ازدواج 3 فرزند بنام های کاوه، کامیل و ساتگین است که هر 3 قدم در راه پدر گذاشتند و امروز از بهترین های موسیقی ایران هستند.
آثار کورش به ویژه گل یخ بر اساس دارا بودن استاندارد های جهانی به خارج از مرزهای ایران نفوذ کرد و با اجرا های جدیدی در کشورهای مختلف ارائه گردید.
از سال 1358 به مدت 17 سال پخش صدای کورش ممنوع شد. او در این مدت ابتدا در زمینه داستان های کودکان (کتاب و نوار) و ارائه آلبوم دیار (ارکستراسیون آواهای محلی ایران برای ارکستر بزرگ بدون آواز) و در ادامه با تدریس گیتار زندگی را میگذرانید. پس از هفده سال اولین آلبوم با آواز او با نام سیب نقره ای ارائه گردید. پس از چندی آلبوم های دیگری از وی با نام های ماه و پلنگ - گرگ های گرسنه (موسیقی فیلم) - کابوس - آرایش خورشید - تفنگ دسته نقره منتشر شد.
کار با شاعران ناشناخته
بیشتر کارهای یغمایی حاصل کار شاعرانی است که در زمان حیات خود زیاد مشهور نبودند و بعد از مرگ مشهور شدند.
آشنایی او با شعر و شاعری باعث شد او یکی از خوانندگانی باشد که بیشترین شعر را از حسین منزوی و نوذر پرنگ خوانده باشد. شاعرانی که هر دو از شاعران خوب معاصر بودند اما هر دو درحالی در گذشتند که بسیاری از مردم و اهل ادبیات، آنها را نمی شناختند.
درمیان ترانه های او شعرهایی از خیام، سعدی، حافظ، میرزاده ی عشقی، فریدون مشیری، مشفق کاشانی، رحیم معینی کرمانشاهی و مهدی اخوان لنگرودی نیز دیده می شود.
آواها و نواها
یغمایی از سالهای آغازین پرداختن به موسیقی حرفه ای، کوشیده است نواها و آوازهای محلی ایران را در حد توانش امروزی کند یعنی با پوشاندن لباس موسیقی روز جهان، این نغمه ها را که ویژه ی بخشی از ایران است به میان همه ی مردم ایران و به ویژه جوانترها ببرد. اوج هنرنمایی او آلبوم بی آواز “ دیار ” است که او در هفده سالی که ممنوع الفعالیت بود، می سازد. آلبومی که در آن کورش یغمایی 10 آوای محلی ایران را برای ارکستر بزرگ تنظیم می کند و با همین ارکستر در سال 1366 اجرا می کند. البته چند ترانه ی محلی هم هست که او پیش از 1357 با گیتارش آنها را باز خوانی کرده است. ترانه هایی چون هوار هوار، شیرین جون و ریحان.
یغمایی از زبان یغمایی
کورش یغمایی در یادداشتی با عنوان “سوختم، بیچاره شدم، عشقم مرا تنها گذاشت” در مجله نشانی که توسط محمد صالح اعلا منتشر می شد، حرف های جالبی زده است. بخشی از یادداشت او را در ادامه می خوانیم :
هدف
«…..هدفم چیست ؟ صرفا هدفم خدمت به فرهنگ و سرزمین مادری و اجدادی ام است.
اگر حمل بر تفاخر نشود، جمله ای از سالی بری موسیقیدان بسیار بزرگ را بگویم. ایشان می گویند که خداوند برای سرودن، اشخاص ویژه ای را انتخاب می کند. اگر صحبت ایشان درست باشد، احتمالا بنده هم در این جایگاه قرار می گیرم و خداوند لطفی به من داشتند…..»
شروع
«…..حدود ده سالم بود. در یک جشن ِ دبیرستانِ هدف. دبیرستانی نبودم. برادرم آنجا درس می خواند. یک جشنواره ای بود که سالانه اجرا می شد و خواننده نداشت. دبستان بودم. رفتم برایشان خواندم. عکسَش هم هست. از همان سن، خواندن را شروع کردم. اما به صورت حرفه ای زمان دانشگاه بود که آقای اخوان لنگرودی شعر “ گل یخ ” را به من دادند، اواخر چهارم دانشگاه بودم – جامعه شناسی می خواندم، دانشگاه شهید بهشتی – ملی سابق – که این ترانه را اجرا کردم. این کار یک تمایز با بقیه ی کارها داشت. تا قبل از این کار همه ی کارها در واقع یک نوع موسیقی محلی ایرانی بود. این موسیقی فقط مصرف داخلی داشت و بر اساس استانداردهای رایج در جهان نبود. از “ گل یخ ” به این ور هست که موسیقی نوین و دارای استانداردهای جهانی باب شد. یکی از تمایزهای “ گل یخ ” به خاطر نواختن گیتار به آن فرم بود. یا در اجرا یا در گویش، یا در فرم جهش های صدا به صورتی که تا آن موقع معمول نبود….»
اریک کلاپتون ایران
«…سوئد که رفته بودم. مرا با نام جدیدی مثل اِریک کِلاپتون ایران، دیوید گیلمور ایران و… صدا می کردند. می گفتم خیلی متشکرم که این القاب را به من می دهید ولی کار ِ من با کارِ این آقایان زمین تا آسمان فاصله دارد. من هیچ چیزی مثل تجهیزات و تبلیغات و آگهی و… ندارم. مثلا ما داشتیم برای ارکستراسیون بزرگ، “دیار” که آواهای محلی ایران بود را کار می کردیم. بعد از انقلاب به من می گفتند که سازهای غربی منهای خانواده ی ویلن و سازهای بادی، نمی توانید استفاده کنید. گفتند ریتم را با سنج انجام بدهید. در اینجا شما باید موسیقی ای بسازید که اساس و پایه تان که ریتم است ندارید و باید با سنج ریتم بگیرید. هیچ چیز هم مثل چیزهایی که در تخصص شماست مثل گیتار باس نباید استفاده کنید. من این کار را انجام دادم. الان هم اگر “دیار” را گوش بکنید، متوجه می شوید که این موسیقی ریتم ندارد و من با سازهای غیر ضربی و غیر کوبه ای این ریتم را ایجاد کرده ام…..»
نگاهی به آثار کوروش یغمائی:
گل یخ ( مجموعه کارهای قبل از انقلاب تا سال 1357 )
پرنده مهاجر
گرگهای گرسنه ( سال تولید 1369 )
سیب نقره ای ( سال تولید 1372 )
ماه و پلنگ ( سال انتشار 1374 )
کابوس ( سال انتشار 1378 )
آرایش خورشید (مجموعه کارهای محلی استاد کوروش یغمایی)
تفنگ دسته نقره (سال انتشار 1381)
