هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
توجه: به اطلاع دوستان نویسنده و ناشر می رساند، کتاب هائی که در سال 1387 به نشانی کتاب روز فرستاده شده است، متاسفانه به علت درهم ریختگی نشانی پستی به دست ما نرسیده است. ضمن پوزش از دوستان نشانی را به صورت صحیح اعلام می کنیم:
Iran Gooya : نام گیرنده
BP 114 : شماره صندوق پستی
Creteil 94000 : اسم وکد پستی شهر
France : نام کشور
سهم فرهنگ سیاسی ایران در ناپایداری احزاب
نویسنده: محمدرضا علم
424 ص، تهران: انتشارات نیک فرجام، 1387، چاپ اول
موضوع این کتاب اگر چه از مقوله مسائل سیاسی و تاریخی است، اما پیوستگی نزدیک و کاملی با موضوعات فرهنگی و فرهنگ سیاسی دارد. سوال اساسی که نویسنده در جستجوی پاسخی به آن است عبارت است از اینکه: چرا با گذشت حدود صد سال از آغاز اعلام موجودیت احزاب رسمی در ایران، احزاب سیاسی هنوز نتوانسته اند آنگونه که باید در سرنوشت سیاسی مردم موثر واقع شوند؟ برای پاسخ به این سوال، نویسنده به بررسی «فرهنگ سیاسی ایران» در دوره معاصر و رابطا آن با عدم تداوم فعالیت های حزبی و ضعف این فعالیت ها می پردازد. به عبارت دیگر، نویسنده برای یافتن علل ناکامی احزاب سیاسی در ایران، به طور عمده به فرهنگ سیاسی ما رجوع و آن را تجزیه و تحلیل می کند. عناوین بعضی از مباحث اصلی کتاب عبارتنداز: «چارچوب نظری، تعریف ها و پیشینه فرهنگ سیاسی ایران»، «بررسی رابطه فرهنگ سیاسی، ساخت سیاسی و احزاب سیاسی»، «فرهنگ سیاسی ایران در دوره معاصر»، «احزاب سیاسی، ناکامی و ناپایداری» و«سهم فرهنگ سیاسی ایران در ناپایداری احزاب سیاسی».
مکتب رندی: پژوهشی در شناخت خواجه شمس الدین حافظ شیرازی
نویسنده: عباس خالصی
مقدمه: سید حسن امین
317 ص، تهران: انتشارات سرمدی، 1387، چاپ اول
این کتاب پژوهشی است در شناخت «حافظ»؛ شاعر و قلندری که نویسنده او را «سرحلقه رندان جهان» می داند. نویسنده پس از ارائه گزارشی کوتاه از زمانه «حافظ»، به دلایل گرایش «حافظ» به رندی اشاره می کند و مفهوم آن را توضیح می دهد. سپس از خلال اشعار «حافظ» که اشارات مستقیم و غیر مستقیم به رندی دارد، می کوشد تفسیری از آن به دست دهد که منطبق بر دیدگاه «حافظ» باشد. به عبارت دیگر، در این کتاب، ابعاد رندی به عنوان یک نوع شیوه زندگی، و نسبت آن به مقولاتی هم چون خداشناسی، توبه، جبر و اختیار، فقر و درویشی، قلندری، ملامت، پارسایی، عشق، حیرت و عقل، سنجیده و تبیین می گردد. در حقیقت نویسنده در کتاب «مکتب رندی» نشان می دهد که چگونه «حافظ»، رندی را به صورت یک نگرش ویژه فلسفی، اجتماعی و اخلاقی ارائه داده است.
سفرنامه حمزه میرزا: شرح لشکرکشی 1276 ه. ق به مرو
تصحیح و تحشیه: محسن رحمتی
127 ص، تهران: نشر تاریخ ایران، 1387، چاپ اول
جنگ مرو یا جنگ ترکمن که در سال 1276 ه. ق روی داد، یکی از وقایع مهم تاریخ ایران در عهد ناصری است. فرماندهی لشگر ایران را در این جنگ که سرانجام آن شکست خفت بار قشون ایران بود، «حمزه میرزا حشمت الدوله» به عهده داشت. «سفرنامه حمزه میرزا» که نویسنده ناشناس آن از فرماندهان ایرانی در این جنگ است، روایتی شیوه و زنده از آن واقعه تلخ است. این کتاب به لحاظ اشتمال بر همه حوادث این جنگ، از زمان حرکت اردوی دولتی از مشهد تا هنگام بازگشت به آن شهر، کامل ترین منبع در این مورد به شمار می رود.
فرهنگ معاصر بزرگ دو سویه: انگلیسی – فارسی/فارسی – انگلیسی
نویسنده: سلیمان حییم
2016 ص، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، 1387، چاپ اول
این فرهنگ ارزشمند، مجموعه فرهنگ های انگلیسی- فارسی و فارسی – انگلیسی «سلیمان حییم» در یک مجلد است و شامل هشتاد هزار واژه و ترکیب انگلیسی همراه با معادل های فارسی آنها، و متجاوز از پنجاه هزار لغت مفرد و مرکب و اصطلاحات و امثال فارسی و معادل انگلیسی آنها، همراه با تلفظ لغات، به ضمیمه بحث کافی درباره کلیه نکات صرف و نحوی فارسی است. همه مدخل های این فرهنگ تلفظ کامل دارند. در تعیین چگونگی تلفظ مدخل های فارسی در این ویراست، به فرهنگ های معتبر فارسی همچون «فرهنگ معین» و «فرهنگ دهخدا» مراجعه، و برای نشان دادن تلفظ فارسی مدخل ها از الفبای آوانگار بین المللی (IPA) به روش ساده استفاده شده است. چاپ و ویرایش کنونی از فرهنگ های انگلیسی – فارسی و فارسی – انگلیسی «حییم»، فرهنگی کاربردی، معتبر و ارزشمند در اختیار علاقمندان قرار داده است.
هنر تئاتر
نویسنده: عبدالحسین نوشین
236 ص، تهران: انتشارات نگاه، 1387، چاپ اول
این کتاب از جمله آثار «عبدالحسین نوشین»، کارگردان و هنرمند برجسته و از بنیانگذاران تئاتر مدرن ایران است. او در کتاب «هنر تئاتر» که به منزله یک کتاب آموزشی در این زمینه است اصول، روش ها و اصطلاحات اساسی در این هنر را بازگو می کند. مباحث کتاب در سه بخش با عناوین زیر تدوین شده است: «استعداد شرط اصلی کسب هنر است»، «ژست و جنبش» و «میزانسن». کتاب «هنر تئاتر» که در سال 1327 خورشیدی در زندان قصر نوشته شده، به لحاظ بررسی تاریخ آموزش تئاتر در ایران، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
حق الناس: اسلام و حقوق بشر
نویسنده: محسن کدیور
436 ص، تهران: نشر نی، 1387، چاپ اول
حق الناس در جامعه ما واژه ای مانوس است. هر مسلمانی، بلکه هر ایرانی با عبارتی از این قبیل آشنا است: «حق الناس بر حق الله مقدم است»، یا «بدون آرای حق الناس رضایت خداوند به دست نمی آید»، یا «اولین شرط مروت و تدین، رعایت حق الناس است». نویسنده کتاب حاضر که از برجسته ترین روشنفکران دینی در ایران معاصر است، در مقدمه کتاب تصریح می کند: [عنوان «حق الناس» را برای این کتاب بر گزیدم – بکارگیری واژه سنتی در معنای مدرن – تا بگویم این سنت استعداد قرائت مدرن دارد. حق الناس همان حقوق بشر است بی کم و کاست.] او در کتاب «حق الناس» که مجموعه چهارده مقاله در زمینه اسلام و حقوق بشر است، در مقابل دو جریان – یکی آن که با برداشتی قشری و تنگ نظرانه از آیین اسلام، سودای وکالت تام الاختیار از دین خدا را در سر می پروراند؛ دیگر آن که از هر آنچه بوی دین و ایمان می دهد می گریزد و تلاش بر حذف دین از حوزه عمومی دارد– قرار می گیرد و اندیشه و طرح خود را به عنوان اندیشه سوم در مقابل دو جریان سنتی رسمی و لائیک ارائه می کند.
فرهنگ ادبیات فارسی
نویسنده: محمد شریفی
ویراستار: محمد رضا جعفری
1254 ص، تهران: انتشارات معین، 1387، چاپ اول
این فرهنگ که شامل خلاصه داستان ها و منظومه های قدیم ادبیات فارسی، خلاصه رومان ها و نمایشنامه ها و داستان های کوتاه معاصر، معرفی شاعران و نویسندگان کلاسیک و معاصر و هم چنین آثار مهم آن هاست، مرجعی مفید و مختصر برای رفع نیاز آنی علاقمندان به ادبیات فارسی به شمار می رود. سعی بر آن بوده است که مجموعه ای از اطلاعات لازم برای دانشجویان و خوانندگان حرفه ای یا نیمه حرفه ای به صورتی مدون فراهم آید تا حتی الامکان پاسخگوی پرسش هایی باشد که برای آنها مطرح می شود. مهم ترین ویژگی این فرهنگ، گردآمدن اطلاعات گوناگون در زمینه هایی چون اصطلاحات و صناعات ادبی، مفاهیم ادبی و عرفانی و اصطلاحات تصوف، تلمیحات و اشارات ادبی، همراه با شرح احوال شعرا و نویسندگان و معرفی آثار آنهاست.
طنزآوران امروز ایران: منوچهر احترامی
به کوشش: فریبا شادمهر
256 ص، تهران: انتشارات سوره مهر، 1387، چاپ اول
این کتاب، گفتگویی با «منوچهر احترامی» همراه با گزیده آثار این طنز پرداز برجسته معاصر ایران است. «منوچهر احترامی» از دانش آموختگان و فارغ التحصیلان مستقیم و بی واسطه مکتب «توفیق» است. شاید بتوان بی کینه نوشتن، قضاوت بی حب و بغض و نگارش مبتنی بر شادی آفرینی و سرخوشی را از مهم ترین آموزه های این مکتب دانست. نگاهی گذرا به گزیده آثار «منوچهر احترامی» در این مجموعه نشان می دهد که او تصمیم ندارد برای تمام مشکلات غامض بشری نسخه بپیچد بلکه بر عکس، «احترامی» گاهی به نقد مصداق های ریز و پیش پا افتاده ای می پردازد که از فرط ابتدایی بودن، مخاطب را به خنده وامی دارند. از دیگر ویژگی های طنز او، احاطه ای است که بر ادبیات فارسی دارد. او که فعالیت خود را در هفته نام «توفیق» آغاز کرد، از بازماندگان نسلی است که طنز امروز ایران وامدار تلاش ها و مساعی آنان است.
اگه تو بمیری
مجموعه “اگه تو بمیری” با ۱۳ داستان، ششمین مجموعه داستان محمدرضا گودرزی است، که پیش‌تر قرار بود با عنوان “اگر تو مُردی” منتشر شود.
اگه تو بمیری، سمعک، تعقیب، ببین زانوم ورم کرده، اشک، قرص، یوسف، چه عجب، قامت رعنای جعفر، زل زدن به آفتاب، کرکس‌ها، حسنک کجایی؟، و راز مرگ پرندگان پارک بیدزار، عنوان داستان‌های این مجموعه است.
”اگه تو بمیری” به تازگی در شمارگان دو‌هزار نسخه از سوی نشر افق منتشر شده است.
”پشت حصیر”، “در چشم تاریکی” (هر دو اثر به جایزه گلشیری راه یافتند)، “شهامت درد”، “آن‌جا زیر باران” و “به زانو درنیا”، دیگر مجموعه‌های داستان منتشرشده گودرزی هستند گودرزی نویسنده و منتقدی است که با نخستین مجموعه داستان هایش مورد توجه محافل ادبی و منتقدان مطبوعات قرار گرفت.
اندکی سایه
”اندکی سایه” رمان کوتاهی از احمد بیگدلی است که چاپ اول آن در سال ۸۴ از سوی انتشارات خجسته به بازار آمد و سال بعد جایزه کتاب سال در حوزه رمان را از آن خود کرد. این رمان در سال ۸۶ به چاپ دوم رسید و هفته گذشته چاپ سوم آن راهی کتابفروشی ها شد.
اندکی سایه روایت احمد بیگدلی است از آغاجاری خوزستان و مردمان تازه نفت دیده‌ی مهاجر به حاشیه شرکت‌های نفتی، که نان شب‌شان بوی نفت می‌دهد. در واقع روایت متفاوتی است از عزت ایرانی و وطن پرستی و ایمان قلبی‌اش به پیروزی حق بر باطل. غزلی است عارفانه در مدح اعتصابات مردمی آغاجاری “بی‌باران بی‌زیتون با درناهای آبزی.” بیگدلی نگارش اولیه این کتاب را در سال ۱۳۶۷ آغاز کرد. سپس در سال ۱۳۸۳ آن را بازنویسی کرد.
خاله بازی
“خاله بازی” جدیدترین رمان بلقیس سلیمانی است که از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است. سلیمانی در این رمان چون رمان “بازی آخر بانو” داستان یک نسل از جوانان آرمانخواه دهه ۶۰ را روایت می کند که در بحبوحه انقلاب و جنگ می خواهند در اجتماع نقش آفرین باشند. “خاله بازی” داستان یک مرد و سه زن است. زن‌ها هر کدام به فراخور موقعیت خود وارد زندگی این مرد می‌شوند و نقشی را بازی می‌کنند که برای آنها مقدر شده است.
یکی می‌آید تا بمیرد، یکی می‌آید تا بماند، یکی می‌آید تا نپذیرد. آن که نمی‌پذیرد به کاستی‌های طبیعی خود گردن می‌گذارد، اما سعی می‌کند روبروی کاستی‌های اجتماعی بایستد و در نقشی که همگان برایش در نظر گرفته‌اند بازی نمی‌کند. او در پی یافتن و ساختن یک هویت یگانه برای خود است.
سیاوش
محمد قاسم‌زاده این رمان را با الهام از سیاوش “شاهنامه” نوشته است، که در آن، به بررسی وضعیت انسان امروز می‌پردازد و هر فصل آن، زاویه‌ی دیدهای متفاوتی دارد.
این رمان به تازگی از سوی انتشارات کاروان منتشر شده است و در روزهای آینده توزیع خواهد شد.
کتاب دیگر او، “داستان‌های عامیانه” است شامل پنج داستان عامیانه، که روایت‌های آنها از دوران صفویه به بعد وجود داشته و نویسنده با کمک چند روایت دیگر، روایت واحدی از این داستان‌ها به‌دست داده است. این پنج داستان، بهرام گور و هفت گور، حاتم و حسن بانو، بختیارنامه، چهار درویش و رستم‌نامه هستند.این اثر به‌همراه تصویرسازی داستان‌ها از سوی نشر کارنامه منتشر خواهد شد.
نقشه هایت را بسوزان
“نقشه هایت را بسوزان” مجموعه ای از داستان های کوتاه نویسندگان جهان است که در فاصله ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷میلادی در نشریات امریکا و کانادا منتشر شده اند. استیون کینگ، جرج ساندرزو جریس کرول اوتس از جمله چهره های آشنا در میان نویسندگان این مجموعه به شمار می آیند. داستان های این کتاب هر کدام از نظر سبک و شیوه روایت متنوع اند و مضامین متفاوتی نیز دارند. این کتاب را انتشارات نیلوفر منتشر کرده و انتخاب و ترجمه داستان ها را مژده دقیقی به عهده دارد.
نشریات
عکس بی شماره
ره آورد زیبای پائیز
شماره 84 ره آورد – ویژه پائیز- منتشر شد. “فصلنامه آزاد اندیشان ایران” که به همت زنده یاد استاد حسن شهباز در سال 1361 آغاز به انتشار کرده، اکنون به همت شعله شمس شهباز منتشر می شود.
در شماره جدید ره آورد، مطالب خواندنی متعدد آمده است از جمله:
- بخش دوم تحقیق بسیار خواندنی خانم هما ناطق تحت عنوان” روحانیت از پراکندگی تاقدرت” و دو مقاله دیگر از پژوهشگر نامی ایران در باره همکار دیرینه اش دکتر فریدون آدمیت.
- نگاهی دیگر به میرزا ملکم خان نوشته دکترهاشمیان
- ملاحظاتی در باره انقلاب مشروطه به قلم احمد اشرف
یادها و خاطره ها و معرفی و نقد- بخش های دیگر ره آورد - هم مطالب خواندنی دارد.
شعر
شصت و یکمین شماره ماهنامه تخصصی “شعر” با عنوان ویژه نامه شعر کوتاه منتشر شد.
ادبیات شفاهی وپیشینه شعر کوتاه در زبان فارسی، نو اما کوتاه و قالب های کوتاه شعری از مطالبی هستند که در زمینه شعر کوتاه در این شماره نگاشته شده است.
همچنین “محمود جعفری” در این شماره ماهنامه شعر کوتاه را در یک نگاه بررسی کرده، دکتر غلامرضا کافی نیز ”دریچه هایکو و چاردری طرح” را نگاشته و “کوتاه از رسا در شعر فارسی” نیز مطلبی از سید محمود سجادی است در همین راستا.
صحنه
ماهنامه تخصصی “صحنه” ویژه پنجمین جشنواره سراسری تئاتر ماه با آثار و گفتارهایی از دکتر عبدالحسین لاله، حسین فرخی، دکتر قطب الدین صادقی، دکتر محمود عزیزی، حسین مسافر آستانه، کشیش جنا چیلدرز، سه آمی، چارلز گیلسبرگ و استاد عزت الله انتظامی منتشر شد.در این شماره از ماهنامه “صحنه” در بخش یادها و خاطره ها و با عنوان ”جشنواره تئاتر ماه از آغاز تا امروز” گزارشی مفصل ارائه شده که طی آن دوره های قبلی جشنواره تئاتر ماه را مرور کرده است.
فرهنگ و آهنگ
شماره ۲۲ ماهنامه “فرهنگ و آهنگ” ویژه مهر و آبان ماه روی دکه مطبوعات آمد.
در شماره جدید این ماهنامه مطالبی همچون گفت وگو با محمدرضا شجریان، به بهانه اولین کنسرت مستقل همایون شجریان، کنسرت شهرام ناظری، نگاهی به کنسرت علیرضا قربانی، مروری بر حضور پاکوپنیا در تهران، نگاهی به اجرای گروه فیه مافیه و … را می خوانیم. از دیگر مطالبی که در این شماره به چاپ رسیده به عناوینی همچون، گفت وگو با خسرو مولانا، گفت وگو با پری ملکی، کاوشی در موسیقی کودک و … می توان اشاره کرد.
ماهور
در چهلمین شماره فصلنامه موسیقی ماهور که دهمین سال تاسیس این ماهنامه نیز به شمار می رود نوشته هایی از استیون بلام، جان بیلی، مصطفی کمال پورتراب، ژان دورینگ، ساسان سپنتا، آنتونی شی، شهرزاد قاسم حسن، مجید کیانی، فوزیه مجد، برونو نتل به مناسبت ده سالگی این فصلنامه به چاپ رسیده است. دافعه و جاذبه ماهور، موسیقی ارمنستان، تصنیف معاصر و ایده هایی برای استفاده از عناصر موسیقایی قدیم در آهنگسازی، موسیقی خلسه و درمان و… از جمله مقالات منتشر شده در این ماهنامه است. بررسی ترانه مردمی در مشهد، طراحی رقص مردانه، نقش تحریر در ساختار ریتمیک گوشه های ردیف موسیقی ایرانی و… از جمله مقالاتی است که در این فصلنامه منعکس شده است. بخش مفاهیم بنیادین این شماره از فصلنامه ماهور به مدل های زبان شناختی در قوم موسیقی شناسی اختصاص دارد و در بخش گزارش زندگی و آثار میرزا سیداحمد خان ساوه ای سارنگی مورد بررسی قرار گرفته است.
این شماره از فصلنامه ماهور در ۲۴۰ صفحه و با قیمت ۴۵۰۰ تومان در دسترس علاقمندان قرار گرفته است.
اخبار کتاب
محمدعلی رمضانی فرانی : مدیر کل جدید اداره کتاب
بعد از نزدیک دو سال سردرگمی و پس از گذشتِ چهار ماه از استعفای حمیدزاده، مدیر کل اداره کتاب، وزارت ارشاد جمهوری اسلامی “محمدعلی رمضانی فرانی” را به عنوان مدیر کل جدید اداره کتاب معرفی کرد. صفار هرندی در معرفی فرانی وی را استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه و دبیر علمی جایزه‌ی کتاب سال معرفی کرده که چندین سال در حوزه کتاب سابقه دارد!
فرانی که از سال ۱۳۷۰عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین و از سال ۱۳۷۱ عضو هیأت تحریریه نشریه تخصصی علوم انسانی دانشگاه امام حسین بوده و سردبیری مجله “امید انقلاب” نیروی مقاومت بسیج را از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۰ برعهده داشته است، او متولد ۱۳۴۱ است و دکترای فلسفه تطبیقی از دانشگاه تربیت مدرس قم دارد. وی که تا پیش از این با وزارت ارشاد همکاری نداشته است دو هفته پیش طی سخنانی در مقام دبیر علمی جایزه کتاب فصل بود گفته بود: ”قرآن کریم اهمیت زیادی برای کتاب قایل شده و ۳۲۳ بار به عنوان‌ها و شکل‌های مختلف معنی “نگارش” در قرآن آورده شده است. از دیدگاه قرآن بهترین کتاب، آنی ست که سبب هدایت انسان شود و بدترین کتاب نیز کتابی ست که با اهداف مادی و انگیزه انحرافی به نگارش درآید.” جست و جوهای اینترنتی وبلاگ نویسان نتیجه ای جز همین اطلاعات اندک و ۴ مقاله ای که دو فصلنامه‌ی “مصباح” و “متین” که ارتباطی با موضوع کتاب ندارند در پی نداشت.
اداره کتاب : تغییرات پیشنهادی برای ممیزی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در 20 سال اخیر مصوبه سال 1367 شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه ممیزی را برای صدور مجوز مبنای کار خود قرار داده است پیشنهادهایی را برای تغییر در آیین‌نامه ممیزی سال 1367 به مقامات بالای وزارت فرهنگ و ارشاد ایران تحویل داد. حمیدزاده سرپرست فعلی اداره کتاب که از اعضای این تیم کارشناسی بوده است حاضر نشد هیچ یک از مفاد این آیین‌نامه پیشنهادی را مطرح کند. وی هم چنین درباره تفویض بخشی از روند ممیزی کتاب به ناشران یا مولفان هیات نظارت چاپ و نشر را مختار در تصمیم گیری دانسته است: “ برخی از وظایف دستگاه‌های اجرایی حاکمیتی است و از طرف دولت قابل واگذاری به غیر نیست. وظایفی که شورای عالی انقلاب فرهنگی به وزارت ارشاد محول کرده اینچنین است و اگر قرار باشد به دیگران تفویض شود باید در همان شورا به تصویب برسد.”