یکسال پس از آنکه حسن روحانی در جمع فرماندهان ارشد سپاه، از رابطه “سازنده” و “خوب” این نیروی نظامی با دولت اش سخن گفت، مشاور عالی او از نرسیدن زور دولت به سپاه در پس گرفتن پروژه های اقتصادی کلان خبر داده است.
دولت در حالی از ناتوانی در برابر سپاه خبر داده که پیش از این رئیس آن از نظامیان خواسته بود در عرصه های اقتصادی “بار دولت را بر دوش بگیرند”؛ توصیه ای که به نظر می رسد کاملا جدی گرفته شده است.
اکبر ترکان دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و مشارعالی حسن روحانی دیروز گفته است: “در حال حاضر بزرگ‌ترین پروژه‌ای که سازمان مناطق آزاد مجری آن شده، پروژه پل خلیج فارس جزیره قشم است. این پروژه شامل ۴ پروژه در یک طرح ۸۶۰ میلیون یورویی و ساخت راه آهن و بزرگ راه اتصالی بندر عباس به قشم و توسعه بندر کاوه این جزیره است. قرارگاه خاتم با ادعای جذب فاینانس توانست در مناقصه برنده شودو پیمانکار این پروژه قرارگاه خاتم الانبیا است، قرارگاه خاتم وقتی پروژه را به صورتEPCF گرفت که خودش هم طراحی کند و هم تامین مالی و فاینانس را خودش بیاورد. و وقتی جذب فاینانس خارجی را بر عهده گرفت بسیاری از رقبا که توانایی جذب فاینانس را نداشتند، حذف شدند و قرارگاه برنده شد. دولت در موعد مقرر سهم خود را برای ساخت به پیمانکار پروژه پرداخت کرد، قرارگاه خاتم برای این پروژه یک ۱۵۰ میلیارد تومان و یک ۳۰ میلیارد تومان سهم دولت از فاینانس را گرفت و خرج کرد و حالا که باید پول فاینانس بیاورد می‌گوید نمی‌توانم. این پروژه یک پروژه ۸۶۰ میلیون یورویی است که قیمت امروز آن معادل ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که از ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در دولت قبل و این دولت قرارگاه خاتم فقط ۱۸۰ میلیارد تومان هزینه کرده که این مبلغ تنها ۵ درصد از کل سرمایه گذاری است”.
او افزوده: “اینکه دولت قبل مدعی بود پروژه را تا پایان عمر خود تحویل می‌دهد، تعارف و آرزوهای دولت قبل بود و ما هم این آروز‌ها را نفی نمی‌کنیم اما وقتی پروژه را به ما تحویل دادند که تنها ۱۲۰ میلیارد تومان برای آن هزینه شده بود. به عبارت دیگر این ۱۲۰ میلیارد تومان ۳ درصد پیشرفت فیزیکی را نشان می‌دهد یعنی پروژه‌ای که قرار بود سال ۹۲ به پایان برسد را با پیشرفت ۳ درصدی به دولت جدید تحویل دادند. ما هم در این مدت نتوانستیم به پیشرفت پروژه سرعت ببخشیم چراکه موضوع، جذب فاینانس است که فاینانس را باید پیمانکار بیاورد و پیمانکار هم قرارگاه خاتم است که زورش زیاد است و ما هم زورمان به قرارگاه خاتم نمی‌رسد”.
سخنان او درباره “زور زیاد” قرارگاه خاتم درحالیست که این بنگاه بزرگ اقتصادی ـ-نظامی به تازگی یک قرارداد ۲۰ هزار میلیارد تومانی نیز با شهرداری تهران،آنهم بدون رعایت تشریفات مناقصه منعقد کرده که با انتقادهایی همراه شده است.
علی مطهری و احمد توکلی نیز پیش از این از چنگ اندازی سپاه و قرارگاه خاتم بر گلوگاه های مهم اقتصادی ایران خبر داده بودند.
علی مطهری سال گذشته در مطلبی در انتقاد از تمجید روحانی از سپاه نوشته بود: “به نظر می‌رسد که این سخن آقای رییس‌جمهور بیشتر جنبه نصیحت و بازدارندگی دارد و رییس‌جمهور خواسته است تذکر و هشدار محترمانه‌ای به سپاه درخصوص ورود این نیروی نظامی به حوزه اقتصاد که در دولت‌های نهم و دهم به اوج خود رسید، بدهد و الا بسیار بعید است که جناب آقای روحانی به‌عنوان رییس‌جمهور ندانند که واقعا امروز سپاه رقیب مردم و بخش خصوصی و مثل پیمانکارهای معمولی است و این امر آفات و آسیب‌هایی برای خود سپاه و اقتصاد کشور داشته است. آقای روحانی اضافه کردند که «سپاه باید پروژه‌های بسیار مهمی را که بخش خصوصی توان اجرای آن را ندارد برعهده بگیرد.» این، سخن حقی است و مقصود نهایی آقای روحانی هم گفتن همین جمله بوده است. ولی این حقیقت را نمی‌توان نادیده گرفت که میان «باید» و «هست» و به‌عبارت دیگر میان «آنچه باید انجام شود» و «آنچه انجام می‌شود» گاهی فاصله زیادی وجود دارد. ما هم آرزو داریم که سپاه فقط پروژه‌های بسیار مهمی را که بخش خصوصی توان اجرای آن را ندارد برعهده بگیرد. به‌هرحال از جناب آقای روحانی صراحت بیشتری را انتظار داریم”.
اعتراض علی مطهری به سخنانی بود که روحانی در جمع فرماندهان سپاه بر زبان آورده بود: “شایعاتی را که راجع به سپاه مطرح می‌شود اصلا قبول ندارم. می‌خواهند سپاه را رقیب مردم قرار دهند اما سپاه رقیب مردم و بخش خصوصی نیست و پیمانکاری مثل پیمانکاران معمولی نیست و نبوده است. سپاه امروز باید پروژه‌های مهمی که بخش خصوصی توان آن را ندارد برعهده بگیرد. امروز در شرایطی که اقتصاد ما هدف قرار گرفته است سپاه باید وارد عمل شود و سه - چهار پروژه بزرگ ملی را برعهده بگیرد. سپاه شرایط کشور و دولت را به خوبی می‌داند چون ما کشوری هستیم که ۲. ۵ میلیون بشکه نفت می‌فروختیم و امروز این رقم به کمتر یک میلیون بشکه رسیده است، آن هم در سالی که باید ۷. ۵ میلیون تن گندم وارد کنیم. پس سپاه باید آستین را بالا بزند و بخشی از بار دولت را بر دوش بگیرد که البته بار نظام و مردم است و دولت هم خادم مردم است”.
علاوه بر علی مطهری، احمد توکلی نیز منتقد فعالیت های اقتصادی و رانتی سپاه است.
او نیز در انتقاد از فعالیت های اقتصادی سپاه گفته بود: “قانون اساسی می‌گوید نیروهای ظرفیت‌های تولیدی نیروهای نظامی در زمان صلح نباید بیکار بمانند و باید در روند سازندگی و توسعه دخالت داشته باشند. یک وقت ما این دخالت را جوری ترجمه می‌کنیم که این اتفاق می‌افتد که اینها فعالیت اقتصادی انتفاعی می‌کنند. یک وقت اینجور است و بانک می‌زنند، شرکت پیمانکاری می‌زنند و مشابه اینکه الان به این مسیر می‌رویم. یک وقت مثل بعضی از کشورها ارتششان را که مثال زدم و گفتم پینوشه که ما به هزارویک دلیل با او خوب نیستیم او از ارتشش اینطور استفاده کرد و کار درستی بود. فقط سپاه نیست. خیلی از نیروها امانی کار نمی‌کنند. می‌توانیم راهی پیدا کنیم تا نیروهایی که انگیزه درست و قوی دارند برای خدمت به مردم، توانش را هم دارند و تربیت‌شده هستند، از آنها استفاده شود اما تبدیل به کانون قدرت اقتصادی نشوند. اینجور که می‌گویند همه کارها دست سپاه است حرف نسنجیده‌ای است. آسمان‌ریسمان‌کردن واقعیت است. ولی چون سپاه یک نهاد مقدسی است که با فداکاری، ملت و تمامیت ارضی ما را حفظ کرد و این حرمت ارتش و سپاه باید حفظ بماند که همه احساس تعلق کنند، همه آنها را مال خودشان بدانند و خودشان را هم مال آنها بدانند، این خیلی مهم است، چون خطر این وجود دارد که قدرت سیاسی و نظامی با هم جمع شود و لطمات سیاسی بخورد به اندک آن هم باید حساس باشیم. معنی آن این نیست که سپاه همه‌چیز را در دست دارد، عرض کردم که برآوردهایی که در ذهن من است کمتر از ده درصد است. ولی چون برای ما خود وجود سپاه و سازمانش، ارتش و سازمانش اهمیت دارد که ملی تلقی شوند، باید حساس شویم که راه بهتری انتخاب شود”.
بالا گرفتن انتقادها از فعالیت های اقتصادی قرارگاه خاتم الانبیاء در حالیست که بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دولت دهم، هفته گذشته حرف دیگری زده بود: “قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء یک ظرفیت ملی غیر قابل انکار است؛ ساخت و اجرای سد کرخه به عنوان یکی از اولین پروژه های تعیین کننده قرارگاه را بنده در زمان تصدی وزارت نیرو به آنها واگذار کردم که سپاه با بهترین کیفیت این پروژه را در زمان مناسب به انجام رساند و افتخاری را برای جمهوری اسلامی ایران و سازندگان آن رقم زد. قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء روابط تنظیم شده‌ای با وزارت نفت دارد و تا کنون هیچ تخلفی در مجموعه فعالیت‌های آنها گزارش نشده است و مدیران و مهندسان جوان این مجموعه که بنده آنها را مانند فرزندان خود می‌دانم باجدیت و تلاش به فعالیت می پردازند. برداشت من این است که قرارگاه خاتم الانبیاء نمی‌خواهد جای بخش خصوصی را تنگ کند”.
او این سخنان را به بهانه انتقادها از ورود قرارگاه خاتم به عرصه ساخت دکل های حفاری نفت عنوان کرده بود.
