جامپائولو پیولی
مذاکرات در سحرگاه به نتیجه رسید. در آغوش گرفتن ها، بوسیدن ها و روی شانه زدن های وزرای امور خارجه در فضایی شاد شکل گرفت. ایران و کشور های 1+5 بعد از 4 روز گفتگو به توافق تاریخی دست یافتند. یک توافق موقتی سه مرحله ای که بعد از 180 روز قرار است پایه توافقی قطعی شود و مانع دستیابی ایران به سلاح اتمی شود. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، در تماس تلفنی با نخست وزیر اسرائیل، نتانیاهو، در مورد برنامه اتمی ایران گفتگو کرد. منابع خبری رسمی آمریکا می گویند که این گفتگو طولانی و مفید بوده است.
ایران قرار است سانتریفوژهایش را به مدت شش ماه متوقف کند و سانتریفوژهای جدیدتری نسازد وساخت رآکتور آب سنگین برای تولید پلوتونیوم را متوقف کند. در عوض برخی از تحریم های اقتصادی علیه ایران برداشته خواهد شد.
نیمه شب به وقت آمریکا، اوباما بعد از گفتگو با جان کری، وزیر خارجه اش، اعلام کرد:« امروز اولین قدم مهم را به سمت جهانی امن برداشتیم. محدودیت هایی برای ایران در نظر گرفته شده است تا این کشور فقط بتواند اورانیوم را برای استفاده صلح آمیز تولید کند. تحریم ها کاهش پیدا کرده است اما اگر ایران این توافق را زیر پا بگذارد، از سرگرفته خواهد شد.»
از تهران نیز رئیس جمهور ایران، حسن روحانی، چند دقیقه بعد از توافق در توئیتر نوشت:« با توافق امروز افق های جدیدی باز شد. ما در نقطه عطف قرار گرفته ایم.» بان کیمون، دبیرکل سازمان ملل نیز بلافاصله آغاز فصلی جدید در کشورهای منطقه را به مذاکره کنندگان تبریک گفت. ایران بواسطه این توافق نه تنها می تواند روابط تجاری و دیپلماتیک اش را با بسیاری از کشورهای اروپایی از سر بگیرد، بلکه حتی می تواند روابط اش را با آمریکا به دوران قبل از گروگانگیری برگرداند.
اوباما با گفتن این حرف به اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس، قوت قلب داد:« رابطه ما با متحدانمان بخصوص اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج که دلایل خوبی برای نگرانی در مورد ایران دارند، مستحکم می ماند. تنها دیپلماسی است که نتایج طولانی مدت به همراه خواهد داشت. ما هوشیار هستیم و هرگز اجازه نمی دهیم ایران بمب اتمی بسازد.این توافق نامه به آنها نیز این امکان را می دهد که احساس امنیت کنند.»
اما لحن اسرائیل سرد است، اشتینیتز استراتژیست اسرائیلی می گوید:« این یک توافق بد است. نکاتی که درلحظات آخر در توافقنامه نوشته شده است، راضی کننده نیست. اسرائیل نمی تواند در این جشن مسخره بین المللی که بر پایه فریبکاری ایران است شرکت کند. با وجود ناامیدی، به همکاری با دوستان آمریکایی و دوستانمان در جهان برای کامل کردن توافقنامه ادامه خواهیم داد.
جان کری در مورد این توافقنامه می گوید:« این توافقنامه نه تنها ایران را از تولید سلاح اتمی منع می کند بلکه ایران نمی تواند سانتریفوژ های جدید بسازد و راکتور اراک را نیز متوقف می کند. ایران باید از دست از غنی سازی 20 درصد بردارد. غنی سازی فقط تا 3،5 درصد مجاز است و بازرسان اجازه بازرسی از تاسیسات اتمی ایران را دارند.»
خانم اشتون، خسته اما بسیار خوشنود لحظاتی از اصطحکاک و تنش را بین دو طرف تجربه کرد.
وزیران خارجه روسیه، آمریکا، چین، فرانسه، انگلستان و آلمان در کنار اشتون با محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به این توافق دست پیدا کردند.
عده کمی بعد از شکسته شدن یخ بین روحانی و اوباما در جریان نشست سازمان ملل در ماه سپتامبر حتی هشت هفته بعد از آن، امیدوار بودند که این توافق شکل بگیرد. اوباما می تواند از این توافق به عنوان یکی از درخشان ترین اقداماتش در عرصه سیاست خارجی یاد کند اما هنوز شش ماه پر تنش و پر از مسئولیت در پیش دارد تا بتواند به توافقی قطعی، غیرقابل تغییر و آرامش بخش برسد. در برابر او کنگره ای ایستاده است که قصد دارد تحریم های شدید تری علیه ایران تصویب کند.
از نیمه های شب ساعت های طولانی گفتگو در مورد غنی سازی ایران آغاز شد. مذاکره کنندگان ایرانی با سرسختی می گفتند که توافقی که حق غنی سازی اورانیوم در آن رعایت نشده باشد، امضا نخواهد کرد. این نکته در متن نوشته نشده بود و ایران از امضای آن خودداری می کرد. در نهایت غنی سازی با درصدی که برای مصارف صلح آمیز است و با نظارت بازرسان سازمان ملل، در متن گنجانده شد. هرکس که با مسائل خاورمیانه آشنا باشد درمی باید که فصل تازه ای در منطقه آغاز شده است. ایران که با نفوذ زیادش بر روی عراق و سوریه یکی از کشورهای مهم منطقه بود، بعد از برداشته شدن آخرین تحریم ها بخصوص در مورد نفت، به یکی از قدرت های بزرگ منطقه تبدیل خواهد شد.
رئیس جمهور اسرائیل، در اظهار نظری متفاوت با نخست وزیر این کشور که گفته بود این توافق یک “اشتباه تاریخی” است، گفت که ماهیت این توافق گذرا است و موفقیت یا شکست آن در عمل مشخص خواهد شد نه در حرف. شیمون پرس خطاب به ایران گفت:« شما دشمن ما نیستید، ما هم دشمن شما نیستیم. این مشکل را می شود از راه دیپلماتیک حل کرد: همه چیز دست شماست. دست از حمایت از تروریسم بردارید، برنامه های اتمی تان را متوقف کنید. دست از تولید موشک دوربرد بردارید.» شیمون پرز خاطرنشان کرد که راه حل دیپلماتیک را ترجیح می دهد. اما در عین حال افزود:« مجامع بین المللی، ایران اتمی را بر نمی تابد. اگر راه دیپلماسی شکست بخورد، گزینه های دیگر برای متوقف کردن ایران وجود دارد. گزینه هایی که به مراتب بدتر است.»
منبع: کوتیدیانو، 24 نوامبر
