روزبه میرابراهیمی
انتخاب علی اکبر هاشمی رفسنجانی به ریاست مجلس خبرگان رهبری “نه” به جریان های تندروی حامی دولت نهم بود یا پاسخ “بله” به هاشمی و مشی وی؟
برای پاسخ به این سوال، بسیاری از کارشناسان یادآوری می کنند که یک سوی این بازی هاشمی رفسنجانی قرار داشته و در سوی دیگر منتقدان تندرو و اصولگرای با رهبری معنوی مصباح یزدی و احمد جنتی که نمایندگی پر رنگ این تفکر را برعهده دارند؛ و در چنین شرایطی بود که در نشست روز سه شنبه مجلس خبرگان اکبر‌هاشمی‌رفسنجانی با کسب 41 رای بر احمد جنتی که 34 رأی آورد غلبه کرد.
اصولگرایان مبهوت
از مدت ها پیش از برگزاری انتخابات ریاست مجلس خبرگان، اصولگرایان تندرو نوک پیکان حملات خود را به سوی رفسنجانی نشانه رفته بودند و از هر وسیله ای برای کنار زدنش بهره بردند. نگاهی دوباره به روزنامه ها وسایت های وابسته به این جریان خود گویای این حملات است.
این رسانه‌ها پیش از این چهره‌‌هایی مانند احمد خاتمی، احمد جنتی، محمد یزدی و مصباح یزدی را به عنوان گزینه‌های مورد نظر خود برای ریاست بر خبرگان مطرح می‌کردند. حتی خبرگزاری فارس در همان ایام با انتشار گزارشی در این زمینه، رفسنجانی را در اواخر لیست افراد محتمل برای نشستن بر این کرسی قرار داد.
شاید به همین علت بود که روزنامه “سیاست روز” وابسته به طیف حامی دولت نهم که پیش از این و در اثنای ماجرای انتشار خاطرات رفسنجانی در روزهای متمادی علیه وی مطالبی را منتشر کرده بود، پس از انتخاب وی به سمت جدید بدون انعکاس هیچ خبری از انتخاب هاشمی رفسنجانی به سمت ریاست مجلس خبرگان رهبری در صفحه اول خود، تنها در قسمت پایینی صفحه دوم شماره ان روز خود اخبار مربوط به جلسه برگزار شده راپوشش داد.
روزنامه “ایران” ارگان رسمی دولت نیز در حالی که خبراعطای ۲۵۰ هزار قطعه زمین به کارگران را در تیتر اول خود منعکس کرده‌بود، خبر انتخاب هاشمی رفسنجانی به سمت رئیس جدید مجلس خبرگان رهبری را به شکل کم‌رنگی منتشر کرد.
همچنین، سایت خبری “رجا نیوز” که نقشی اساسی در حملات اخیر به رفسنجانی داشته، در یادداشتی با متهم کردن رئیس مجلس خبرگان رهبری و نیروهای نزدیک به وی تحت عنوان “حلقه ثروت و قدرت” نوشت: “جایگاه ریاست خبرگان رهبری نه صندلی ریاست مجمع تشخیص است و نه شأن ریاست دستگاه اجرائی کشور را دارد که بتوان از آن بعنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف سلیقه‌ای وبعضا حزبی استفاده کرد”.
دیگر سایت های نزدیک به این جریان نیز بر همین مسیر بودند.
بازتاب و پشت پرده
در این میان سایت بازتاب که منسوب به دبیرمجمع تشخیص مصلحت است در گزارشی تحلیلی پس از انتخاب رئیس جدید مجلس خبرگان، خبر از تلاش های پشت پرده برای منصرف کردن رفسنجانی از کاندیداتوری داد.
بازتاب نوشت :“در بخش پنهان این تلاش، رایزنی‌های گسترده‌ای با آیتالله محمد یزدی و آیتالله طبسی انجام شد که با توجه به روابط نزدیک این دو چهره با هاشمی رفسنجانی، با کاندیداتوری آنان هاشمی از نامزدی برای ریاست مجلس خبرگان رهبری منصرف شود که در این راه، هاشمی رفسنجانی نیز تمایل نداشتن خود را برای ریاست مجلس خبرگان رهبری در صورت کاندیداتوری این دو چهره، ابراز کرده بود، اما آیتالله طبسی و آیتالله یزدی، انصراف قطعی خود از نامزدی برای ریاست با وجود حضور هاشمی رفسنجانی در مجلس خبرگان رهبری را به اطلاع وی رساندند.”
بازتاب همچنین از فشار بر نمایندگان خبر داد و نوشت: “هرچند توصیه‌های اکید و فشار روانی از برخی محافل به نمایندگان مجلس خبرگان برای کاهش آرای هاشمی رفسنجانی موجب شد تا رأی وی از 65 رأی طبیعی در نایب رئیسی اول مجلس خبرگان رهبری ـ که در شرایط عادی وی را به ریاست مجلس خبرگان رهبری منصوب می‌کرد ـ به 41 رأی کاهش دهد، اما ارزش این 41 رأی، حتی از حداکثر 70 رأی ممکن نیز به دلیل صف‌آرایی کامل محافل قدرت و مخالفان هاشمی و استفاده از همه ابزارهای ممکن علیه هاشمی رفسنجانی بالاتر بوده است.”
چرخش کیهانی
در این زمینه، روزنامه “کیهان” که تنها چند روز پیش از انتخاب رفسنجانی به سمت ریاست خبرگان، در یادداشتی به قلم “حسین شریعتمداری” مدیر مسئول خود با عنوان “با پوزش از آقای هاشمی رفسنجانی” که به بهانه مباحث مندرج در کتاب اخیر خاطرات او نوشته شده‌بود، شدیدترین حمله علیه وی را سازماندهی کرده بود و حتی تلویحا وی را به نسبت دادن دروغ به آیت الله خمینی متهم کرده بود، در یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای و با استفاده از عنوان “آیتالله” برای هاشمی، تلاش کرد تا این انتخاب را باعث عصبانت و خشمگینی دشمنان خارجی و اصلاح‌طلبان معرفی کند!
کیهان در یادداشتی که این‌بار هم با قلم “حسین شریعتمداری” نوشته شده بود، ریاست وی بر مجلس خبرگان رهبری را برای احزاب داخلی اصلاح‌طلب، عبرت‌انگیز و ناامیدکننده دانست.
کیهان تیتر اول خود را نیز به گفته رفسنجانی در مورد “مشروعیت نظام به ولایت فقیه است” اختصاص داده بود. مدیر مسئول آن هم به این اکتفا نکرده و در گفت و گویی با خبرگزاری فارس یادآور شده بود: “یاران انقلاب هرگز هاشمی را تنها نمی گذارند”.
مدیر مسوول روزنامه کیهان با اشاره به “برخوردهای اهانت آمیز و کینه توزانه، گروهی از اصلاح طلبان نسبت به هاشمی رفسنجانی” گفت: “تلاش آنها برای انتساب ایشان به جبهه اصلاحات و گروه ها و احزاب نظیر آن، تلاشی بیهوده است. همین چند ماه پیش بود که یکی از روزنامه های اصلاح طلب، عمر مفید آقای هاشمی را تمام شده و از ضرورت نیمکت نشینی او نوشتند، اما جبهه انقلاب به دفاع از او برخاست. “
اشاره وی به یادداشتی در روزنامه هم میهن بود به قلم محمد قوچانی که با مقایسه علی دایی و رفسنجانی خواستار کناره گیری وی از بازی در سیاست و نشستن بر نیمکت مربیگری شده بود.
نیمکت نشینی یا بازیگری
اما نویسنده آن یادداشت در روزنامه توقیف شده هم میهن، در پی انتخاب رفسنجانی به ریاست مجلس خبرگان در یادداشت دیگری این بار در روزنامه اعتماد ملی نوشت: “آنان که در چند ماه گذشته به رایزنی‌های گسترده برای کاهش شانس ریاست هاشمی‌رفسنجانی بر خبرگان رهبری پرداختند و سعی کردند با القای تحلیل‌هایی چون «لزوم غلبه فقاهت رئیس مجلس خبرگان بر سیاست‌ورزی او» یا « ضرورت هماهنگی رئیس خبرگان با مصالح عالی نظام» قطعیت ریاست هاشمی را خدشه‌دار کنند و در حاشیه مصاحبه یکی از سخنگویان مجلس خبرگان- که ظاهرا از اصولگرایان است- چنین القا کنند که شانس آیتالله یزدی از همه فزون‌تر است و این‌گونه بود که صبح روز سه‌شنبه 13 شهریور 1386 سه آیتالله از هیات‌رئیسه مجلس خبرگان اجازه نطق گرفتند. اولین آنها- که محترم‌ترین ایشان هم بود- گفت با وجود احترامی که برای آقای هاشمی‌رفسنجانی قائل هستم اما چون فقاهت بر سیاست در این ریاست ارجحیت دارد اعلا‌م می‌کنم که نظر حوزه علمیه قم ناظر به ریاست آیتالله جنتی است. دومین ناطق قبل از دستور همچنین گفت که جانشین آیتالله مشکینی باید همچون آن مرحوم فقیه باشد و نه سیاستمدار و سومین نفر اما از در نقد هاشمی درآمد که چرا اخیرا از برابری دیه زن و مرد دفاع کرده و اگر دفاع نکرده چرا در مطبوعات نقل این خبر را تکذیب نکرده و این است نشانه«نافقیه» بودن هاشمی و ضرورت انتخاب جنتی. در اینجا بود که هاشمی وقت دفاع گرفت و گفت آنچه او گفته بحثی در باب اجرت‌المثل در دیه زنان بود و نه تجدیدنظر در اصول فقهی.”
سردبیر سابق روزنامه شرق در ادامه یادداشت خود می نویسد: “سیزدهم شهریورماه 1386 روزی بود که دیگران انتخاب نهایی خود را درباره هاشمی انجام دادند. او دیروز نمی‌خواست رئیس‌جمهور شود تا اصولگرایان بگویند که به جوانان اعتماد بیشتری دارند که دیروز رقیب هاشمی از او پیرتر بود. او دیروز نمی‌خواست مرجع تقلید شود که اصولگرایان بگویند که رقیب او از هاشمی فقیه‌تر بود. 34 رای«نه» به هاشمی بیش از 41 رای«آری» به او معنادارتر بود و معنای آن چیزی نبود جز انتخاب نهایی دیگران درباره هاشمی، آنان قصد داشتند این پیام را به هاشمی ابلا‌غ کنند که اگرچه به ریاست مجلس خبرگان رهبری رسید اما همواره در کنار او نوابی حضور دارند که می‌توانند آرای شکننده ریاست را به سود خود جلب کنند.”
استقبال اصلاح طلبان
این انتخاب در بین بهت اصولگرایان، استقبال اصلاح طلبان را به همراه داشت. به گونه ای که بیشتر روزنامه های نزدیک به اصلاح طلبان عنوان اصلی خود را به این رویداد اختصاص دادند. حزب جبهه مشارکت نیز این انتخاب را فرصتی برای تبریک و انتشار بیانیه ای به این مناسبت دانست و خاطرنشان کرد: “انتخاب شایسته شما به سمت ریاست این مجلس در کنار دیگر اعضای محترم هیأت رئیسه، این امید را ایجاد کرده است که مجلس خبرگان رهبری بیش از پیش در جایگاه شایسته خود قرار گرفته و با نظارت عالیه و مؤثر بر ارکان تحت نظر خود و پیگیری مطالبات موکلان در آن سطح و مقام و اصلاح اموری که ذیل اختیارات بالقوه وسیع مجلس خبرگان رهبری می‌گنجد شأن و اقتدار این مجلس را نمایان‌تر سازد.”
به گزارش سایت نوروز در همین زمینه یک عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت میز ضمن تحلیل این انتخاب گفت: “اکنون که خبرگان رهبری که خود آنان در انتخاباتی نه صددرصد سالم انتخاب شده اند به رادیکالیزم و بنیادگرایی «نه» گفته اند، نکته نگران کننده آن است که آقای جنتی انتقام شکست فوق را از داوطلبان انتخابات مجلس هشتم بگیرد و به قلع و قمع نامزدهای منتقد حکومت یکدست نظامی گرا و ماجراجو بپردازد.”
مصطفی تاج زاده ادامه داد: “به آقای جنتی توصیه می کنم پیروزی آقای هاشمی را رسما به ایشان تبریک بگوید و در رسیدگی به صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس قانون را سرلوحه قرار دهد و از رفتار گذشته خود عذرخواهی کند.”
سه حسن این انتخاب از نگاه یک اصولگرا
از سوی دیگر یک نماینده اصولگرای مجلس نیز ضمن استقبال از این انتخاب، آن را چنین تحلیل کرد: “این انتخاب 3 اثر مثبت را در پی دارد، اول آنکه حضور هاشمی رفسنجانی در دفاع از ارکان نظام را قو‌ی‌تر از گذشته می‌کند، دوم اینکه مجلس خبرگان را احتمالا فعال‌تر کرده و دستور جدیدی برای آن فراهم شود و سوم اینکه وی از اطرافیانی که مستقیم و غیرمستقیم مروج سکولاریسم هستند، بیشتر فاصله خواهد گرفت.”
احمد توکلی در گفت و گو با خبرگزاری فارس درباره امکان نظارت مجلس خبرگان رهبری بر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز گفت: “یکی از وظایف این مجلس نظارت بر عملکرد رهبر انقلاب از حیث بقای شرایط رهبری است و ممکن است از این باب، بتوانند پیوندی بر اقدامات رهبری که از طریق این مجمع انجام می‌شوند، بدهند.”
با تمام این تقاصیل نکته جالب دیگری را نیز نباید از نظر دور داشت: روزنامه حمهوری اسلامی روز سه شنبه در خبری فاش کرده بود که “رهبر معظم انقلاب «فاطمه رجبی» همسر سخنگوی دولت نهم را از سم پاشی علیه هاشمی رفسنجانی نهی کرده‌اند. “
حال در پایان هفته ای که رفسنجانی را به ریاست بالاترین نهاد قانونی کشوررساند، وی باید امامت نماز جمعه این هفته تهران را نیز برعهده بگیرد و اولین خطبه پس از این انتخاب را بخواند.