رولا خلف – نجمه بزرگمهر
حمیدرضا جلایی پور، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، ماه گذشته نامه ای از وزارت کشور دریافت کرد که خبر از رد صلاحیت او برای نمایندگی مجلس در انتخابات روز جمعه می داد.
به گفته او، در این نامه از او به عنوان یک مرد خوب نام برده شده اما دلایلی هم برای رد صلاحیتش آورده شده است- از جمله رفت و آمدهایش به دادگاه بر سر نوشته هایش و نیز کمبود شهرت بین مردم معمولی. آقای جلایی پور می گوید: “آنها ادعا کردند من از شهرت کافی برخوردار نیستم. ولی من هشت سال در نبرد ایران و عراق جنگیده ام و سه برادرم شهید شده اند. یک بیمارستان را هم به خاطر این شهدا، به نام خانواده ما نامگذاری کرده اند.“
مدت هاست که از رد صلاحیت به عنوان حربه ای در وزارت کشور و شورای نگهبان استفاده می شود. آنها حرف آخر را درباره وفادار بودن یا عدم التزام یک نامزد انتخاباتی به انقلاب اسلامی و قانون اساسی می زنند. اما سیاستمدارانی نظیر آقای جلایی پور در اقدامات امسال آنها، پیام مهمتری را مبنی بر یک تلاش حساب شده در کنار زدن اصلاح طلبان مشاهده می کنند. اصلاح طلبانی که از سال 1997 تا 2005 بر دولت و از سال 2000 تا 2004 بر مجلس احاطه داشته اند.
آنها می گویند رد صلاحیت ها به منظور ایجاد موج ناامیدی میان طرفداران آنها برنامه ریزی شده است. چهره های شاخصی نظیر چهار وزیر و چندین معاون وزیر که در خدمت سید محمد خاتمی، رییس جمهور میانه رو سابق بودند و ده ها نماینده سابق مجلس هدف این اقدامات قرار گرفتند. شواهدی هم در دست بود که با توجه به انتخابات شوراهای شهر سال گذشته، اصلاح طلبان می توانند یک بازگشت قدرتمندانه به صحنه سیاسی داشته باشند. آقای جلایی پور می گوید: “ما شاهد یک انتخابات مهندسی شده هستیم.“
کنار گذاشتن نامزدهای اصلاح طلب از گردونه، امکان رقابت آنها برای حدود 50 درصد از کرسی های مجلس را گرفته است. همه اینها موجب تقدیم این انتخابات به رقبای اصلاح طلبان، یعنی بنیادگراها، شده که اعتقاد دارند تنها پایبندان به آرمان های انقلاب اسلامی 1979 هستند.
انتخابات مجلس در ایران را به عنوان پیش درآمد انتخابات ریاست جمهوری آینده می بینند. در تهران و چند حوزه دیگر، چهره های شاخص محافظه کار- نظیر علی لاریجانی به عنوان مذاکره کننده ارشد هسته ای که به دنبال اختلاف با احمدی نژاد در ماه اکتبر استعفا کرد و محمد باقر قالیباف به عنوان شهردار بلند پرواز تهران- در قالب لیست هایی مورد حمایت قرار گرفته اند که در رقابت با ائتلاف افراد نزدیک به احمدی نژاد هستند.
تحلیلگران می گویند نتیجه این انتخابات بر نظر رهبر در ادامه حمایت از احمدی نژاد برای دور دوم ریاست جمهوری اثر خواهد گذاشت. یکی از افراد داخل رژیم می گوید: “پشتیبانی رهبری از احمدی نژاد به انتخابات مجلس بستگی دارد. اگر اوضاع رییس جمهور خوب پیش نرود، ممکن است رهبر پشت او را خالی کند.”
از طرفی سید محمدعلی ابطحی، روحانی اصلاح طلب و معاون پیشین رییس جمهور می گوید: “هدف جناح حاکم جلوگیری کامل از مشارکت ما بود و اگر ما هیچ کرسی در مجلس نداشته باشیم، آنها می توانند بگویند: شما ضد سیستم هستید و نمی توانید در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کنید.“
بنیادگراها هم با رد اعتراضات رقبای اصلاح طلب خود، می گویند آنها برای پوشاندن ضعف های انتخاباتی خود شکایت می کنند. علیرضا زایری، یکی از نمایندگان ائتلاف اصلی بنیادگراها، تاکید می کند: “مساله رد صلاحیت ها نیست. این به یکی از رقابتی ترین انتخابات تبدیل خواهد شد و نظرخواهی های ما نشان می دهد مردم دنبال بنیادگراها هستند.”
طبقه سیاسی کشور پیام مشکلات اقتصادی مردم را به طور واضح شنیده اند و تمامی گروههای شرکت کننده در انتخابات این مساله را در صدر برنامه هایش قرار داده است. حتی اصلاح طلب ها هم تعهد خود برای گسترش حقوق دموکراتیک را در رتبه دوم اهمیت قرار داده اند. آنها در پوسترهای تبلیغاتی خیابانی و در کنار معرفی نامزدهای خود، اعلام کرده اند که به جنگ تورم خواهند رفت.
معلوم نیست چه تعداد از رای دهندگان، آقای احمدی نژاد را مسوول وضع نابسامان اقتصادی می دانند. او در ادامه تلاش هایش برای آوردن درآمد نفت پای سفره های مردم، بانک ها را مجبور به پایین آوردن نرخ بهره و دادن وام های بیشتر به مردم فقیر کرده است. همه اینها منجر به افزایش بی سابقه حجم نقدینگی و بالا رفتن قیمتها در سراسر کشور شده که بیشترین آسیب آن متوجه فقیرترین بخش جمعیت کشور شده است.
بااینحال، طرفداران احمدی نژاد هنوز او را به عنوان یک رهبر موجه بین المللی می بینند که برای بهبود وضع اقتصادی تلاش خود را کرده، هر چند شکست خورده است. بعضی هم سعی می کنند کسانی که رییس جمهور را احاطه کرده اند، مسوول کوتاهی ها معرفی کنند. شیرین، صاحب یک مغازه کوچک که به فروش ماهی های کوچک قرمز برای شب عید مشغول است، می گوید: “او خیلی کارهای خوب انجام داده است. چرا ما باید او را به خاطر قیمت های بالا ملامت کنیم؟ مگراو چند نفر را می تواند کنترل کند؟”
در حالیکه دنیای غرب از هرگونه شواهدی دال بر کاهش محبوبیت احمدی نژاد خشنود می شود، پیام کلی این انتخابات- صرفنظر از نتیجه آن- در مجموع خیلی خوشایند نخواهد بود. این نکته که کنترل همه موسسات در اختیار بنیادگراها باقی خواهد ماند، حاکی از آن است که رژیم مایل به کوتاه آمدن در مورد هیچ چیز و از جمله استراتژی هسته ای نخواهد بود.
افراد نزدیک به رژیم می گویند رهبر بدنبال یک انتخابات دیگر است- آن هم انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده است- تا در جبهه هسته ای یک پیشرفت دیگر بوجود آید. یکی از افراد داخل رژیم می گوید حتی اگر یک جمهوری خواه دیگر در آمریکا دولت را در دست بگیرد، انتخابات آمریکا همراه تغییراتی در ”روابط با ایران خواهد بود. “ایران امیدوار است نفر بعدی در کاخ سفید، پیشنهاد چانه زنی های گسترده ای را برای قرار دادن همه چیز روی میز مذاکره ارائه دهد. “
تا آن موقع، رژیم بدون هیچ تردیدی و صرفنظر از اینکه نتیجه انتخابات چه باشد، انتخابات مجلس را به عنوان یک پیروزی دیگر در جلب رای مردم، به نفع خود در کارزار با غرب جشن خواهد گرفت.
منبع: فایننشیال تایمز – 12 مارس