‏ مانعی در برابر هزینه های ایران

نویسنده

naft807.jpg

چیپ کامینز و فرناز فصیحی

ادامۀ کاهش چشمگیر بهای نفت عاقبت می تواند تهدیدی برای سیاست های دست و دل بازانۀ محمود احمدی نژاد در ‏داخل کشور و همچنین اهداف توسعه طلبانۀ ایران در سراسر منطقه باشد. اما منظور از قلک دلارهای نفتی رژیم ایران ‏این است که تهران می تواند برای مدتی از کاهش بهای نفت جان سالم به در برد. ماحصل پیروزی در انتخابات ریاست ‏جمهوری آمریکا در ماه نوامبر به این ترتیب خواهد بود: بهای پایین نفت احتمالا ً برتری اخیر ایران را تعدیل خواهد ‏کرد، اما به این زودی ها تهران را از پا در نخواهد آورد.‏

بهای بالای نفت به ایران کمک کرده است در سراسر منطقه نفوذ پیدا کند. تهران سیل صادرات کالاهای ارزان خود را ‏به عراق گسیل داشته و روابط خود را با مقامات دولتی عراق، که بسیاری از آنها در دورۀ صدام حسین در ایران ‏پناهنده شده بودند، افزایش داده است. حزب الله لبنان نیز در تابستان امسال، با سرزنش سیاستمداران تحت حمایت غرب، ‏قدرت جدیدی در دولت لبنان پیدا کرد. علاوه بر این، حماس نیز قدرت خود را در نوار غزه تحکیم بخشیده و فلسطینیان ‏رقیب خود و متحد واشنگتن را تضعیف کرده است. ‏

اگرچه تحریم های آمریکا و سازمان ملل که با هدف مهار برنامۀ هسته ای ایران اعمال شده اند، باعث افزایش هزینه ها ‏و تشریفات اداری شرکت های فعال تجاری ایران در خارج از کشور شده اند، اما افزایش درآمدهای نفتی ایران این ‏ضربه را مهار کرده است. دولت سوبسید مواد غذایی و سوخت را تأمین کرده است و دلارهای نفتی به تأمین بودجۀ ‏واردات رو به رشد، به ویژۀ مواد خامی که در بخش تولیدات صنعتی ایران استفاده می شوند، کمک کرده اند.‏

با این وجود، تحقق این امر در صورت ادامۀ کاهش بهای نفت خام و پایین ماندن آن دشوارتر خواهد بود. بر اساس ‏ارزیابی صندوق بین المللی پول، ایران به درآمد 75 دلاری هر بشکه نفت خام نیاز دارد، در غیر اینصورت تا سال ‏‏2010 با خطر کسری بودجه مواجه خواهد شد. ‏

کاهش ناگهانی بهای نفت قبلا ً به مقامات ایرانی دربارۀ روزهای سخت پیش رو هشدار داده است. در همین حال، رئیس ‏کل بانک مرکزی اواخر هفتۀ گذشته خواستار کاهش واردات کالاهای تزئینی و غیرضروری شد، اقدامی که می تواند ‏موقتا ً جلوی کسری بودجه را بگیرد.‏

در صورت کاهش درآمدهای نفتی، احمدی نژاد ناچار خواهد بود هزینه های خود را کنترل کند. او بانک ها را برای ‏اعطای وام های بانکی سهل الوصول تحت فشار گذاشته، حقوق کارمندان دولت را افزایش داده و به توزیع سایر مزایای ‏مربوط به مردم، از جمله سهام عدالت، پرداخته است. ‏

با این وجود، ایران هنوز از پشتوانۀ قابل توجهی برخوردار است. ذخائر ارزی بانک مرکزی در سال مالی ایران که در ‏ماه مارس به پایان رسید، حدود 82 میلیارد دلار ارزیابی شد که این رقم در دو سال گذشته 46.8 میلیارد دلار بوده ‏است. در واقع، احمدی نژاد از بودجۀ روز مبادا برای تقویت کسری بودجۀ سه سال گذشته استفاده کرده است. ‏

تحلیلگران مرکز انرژی پی اف سی مستقر در واشنگتن در هفته جاری خاطر نشان کردند، ذخائر انباشته شده و بدهی ‏پایین داخلی “حاکی از آن است که تهران بایستی وجوهات تأمین کسری بودجه را، دست کم در مدت کوتاهی، داشته ‏باشد.“‏

بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، کاهش قیمت جهانی نفت و سایر کالاها احتمالا ً در دراز مدت حتی به تهران ‏نیز کمک خواهد کرد، به شرط اینکه این کاهش احمدی نژاد یا مجلس را وادار کند انضباط مالی بیشتری داشته باشند. ‏این اقدام می تواند به کنترل تورم، که هم اکنون نرخ سالانۀ آن بالای 24 درصد است، کمک کند. ‏

منوچهر تکین، از مدیران اسبق وزارت نفت ایران که هم اکنون در کانون مطالعات جهانی انرژی تحلیلگر مسائل ‏انرژی است، می گوید، “اگر احمدی نژاد پول کمتری داشته باشد، خرج کردن برایش سخت تر خواهد بود.“‏

منبع: وال استریت ژورنال، 25 اکتبر، 2008‏