درحالی که سرمای سوزان زمستان در تهران خیمه زده بود، بسیاری از مشتاقان تئاتر خود را به سالن های نمایش رساندند تا شاهد برپایی بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر با شعار “تئاتر برای همه” باشند. اما به روی صحنه رفتن اجراهای ضعیف و کسالت آور یکی پس از دیگری، سبب بروز زمزمه نارضایتی از هر سو شد و با اعتراض های شدید هنرمندان تئاتر به اوج رسید. آن هم در جشنواره ای تحت نفوذ سردار هرندی، دکتر خوشخو و حسین پارسایی سرمای آن از هوای زمستان نیز پیشی گرفته بود…
این سه نفر
جشنواره تئاتر فجر درحالی کار خود را به اتمام رسانید که هیچ مدیر ومسئولیموج اعتراض های هنرمندان تئاتر رانشنید.
دولتمردان در رده های مختلف فرهنگی تلاش کردند تا با ظاهرسازی و تبلیغات این جشنواره بیلان کاری خود را حتی با ضربه زدن بر کیفیت نمایش های انتخابی بالاببرند. تیغ سانسور، گشودن جبهه سبب که تا آخرین روزهای جشنواره همچنان ناکام از دیدن یک نمایش با ویژگی های درست و اصولی خود باشند.
جشنواره بین المللی تئاتر فجر همچون سینما قربانی بی کفایتی و بی تدبیری های مدیران فرهنگی خود شد تا به این ترتیب خوش آمدی جدی را به نیروهای مسلح و نظامی جمهوری اسلامی گفته باشد.
سردار صفار هرندی، دکتر ایمانی خوشخو و حسین پارسایی رییس مرکز هنرهای نمایشی به عنوان نمایندگان و سیاستگذاران اصلی این دوره تئاتر دستورات ارشادی خود را به مجید سرسنگی انتقال دادند و او هم به نحو احسن پی گیری و اجراهای فرمایشات این سه نفر را بر جامعه تئاتر تحمیل می کرد.
یکی از بارزترین ویژگی های جشنواره امسال حضور نیروهای گشت ارشاد در میان هنردوستان و تماشاگران تئاتر، تذکر جدی و بازداشت خانم هایی بود که مشتاقانه به تئاتر شهر می آمدند. حضور نیروهای ارشادی در مقابل درب سالن ها به قدری چشمگیر بود که باعث شگفتی اغلب میهمانان خارجی در جشنواره شد.
یکی از بازیگران نمایش “نوک زبان” به خبرنگار روز در تهران گفت: “واقعاً طرز فکر این چنینی را نمی فهمم. چگونه است که در یک مملکت فرهنگی با وجود چنین مشتاقان و پتانسیل هایی شاهد قدرت نمایی پلیس باشیم؟ به چه جرمی و با چه سیاستی؟”
از دیگر نکات جشنواره تئاتر امسال حذف کارگردانان بزرگی بود که هر ساله با حضور خود حال و هوایی دیگر به فضای جشنواره می دادند.قطب الدین صادقی که هر ساله در یکی از سالن های دیده می شد.
محمد رحمانیان در آخرین روز جشنواره به همراه بازیگران خود دست به اجرایی اعتراض آمیز زد و سه دقیقه از نمایش “مانیفست چو” را در محوطه تئاتر شهر به زبان انگلیسی قرائت کرد. در این حرکت اعتراض آمیز بازیگرانی چون مهتاب نصیرپور، احمد آقالو، علی عمرانی، افشین هاشمی و…حضور داشتند. نمایش رحمانیان قرار بود تا در بخش مسابقه جشنواره به صحنه برود که بازبینی این کار توسط کارگردان در اعتراض به صلاحیت های بازبین ها و اختلافات او با مجید سرسنگی دبیر این دوره جشنواره منتفی اعلام شد.
دبیرخانه جشنواره امسال برای باشکوه نشان دادن جشنواره از تلویزیون سردرا ضرغامی بیشترین بهره گرفته بود و د رهر سالن نمایش چند دوربین تلویزیونی دیده می شد.
اما موافقت با حضور نمایش های بهرام بیضایی و حمید سمندریان در جشنواره از دیگر تدابیر جشنواره بود تا با وصل کردن این دو نمایش کهپیشتر از جشنواره شروع شده بودند؛سانسور را تحت تاثیر نام های بزرگ پنهان کند.
از میان همه نمایش های انتخاب شده خارجی تنها نمایش “ننه دلاور” به کارگردانی کلایس پیمان از آلمان بود که در روزهای آخر همچون ستاره ای بی رمق درخشید. باقی آثار انتخاب شده از کشورهای دیگر با کمترین هزینه ممکن به تهران آمدند تا شاهد اجرای آثار درجه سوم نمایندگان خارجی باشیم.
به این ترتیب جشنواره تئاتر فجر هم با معرفی برگزیدگان خود کار را به اتمام رسانید تا بیشترین حرف و حدیث ها در رابطه با نحوه مدیریت مرکز هنرهای نمایشی، شورای ساخت و نظارت دکتر مجید سرسنگی به وجود بیاید.
در حاشیه
تهرن در تهران:
نمایش “تهرن”به کارگردانی محمود استاد محمد که تا پیش از آغاز جشنواره سرو صداهای بسیاری به پا کرده بود، عصر روز جمعه در تالار مولوی تهران در دو نوبت به روی صحنه رفت. در این نمایش که بازیگرانی همچون اصغر همت و خسرو احمدی به ایفای نقش می پرداختند، کارگردان به دلیل حذف قسمت هایی از نمایش خود پیش از شروع کار توضیحاتی درباره آنها داد و از طرف مسئولین و مدیران دولتی از تماشاگران پوزش خواسته و حذف برخی از صحنه ها را نشان عدم آزادی بیان و ترویج بیش از پیش سیاهی در تئاتر ایران دانست.
تاخیرات و تادیبات :
با وجود تعمیرات 9 ماهه تئاتر شهر و تعویض سیستم های دیجیتالی بسیاری از سالن های مجموعه تئاتر شهر، هنوز اغلب گروه های شرکت کننده در جشنواره به دلیل نقص بسیار زیاد سیستم های صوتی و نوری با مشکلات فراوانی روبرو هستند. تا امروز همه نمایش های سالن های سایه، قشقایی و چهارسو با تاخیر 30 دقیقه ای به صحنه رفته اند، و دست اندرکاران شان از تماشاگران و میهمانان عذرخواهی کرده اند.
حضور هدیه تهرانی در تئاتر:
یکی از دلایل استقبال مردم از نمایش “یرما” به کارگردانی رضا گوران که در روز دوم جشنواره اجرا شد حضور هدیه تهرانی(بازیگر سینمای ایران)به عنوان طراح صحنه و لباس این نمایش بود. تهرانی که با طراحی این نمایش یکی دیگر از هنرهای خود را به رخ کشید در پایان نمایش مورد تشویق ویژه تئاتری ها قرارگرفت.
سرما بحث داغ روز:
گرمای بازگشایی تالارهای مجموعه تئاترشهر نتوانست در نخستین روز جشنواره سرمای محیطی تالارهای تازه فعال شده را جبران کند. نصب چند بخاری در سالن‌های سایه و قشقایی از نکات قابل توجه بود به طوری که یکی از بخاری‌های سالن قشقایی در فضای مشخص شده اجرا قرار گرفته بود. اما سالن های اصلی و چهارسو که پیش از جشنواره فعالیت داشته‌اند مشکل گرمایشی نداشته، حتی تعدادی از تماشاگران از گرمای سالن چهارسو ناراضی بودند.
”مرغابی وحشی” و دو اجرای خاطره‌انگیز:
نمایش “مرغابی وحشی” به کارگردانی نادر برهانی مرند که دو اجرای آخر خود را در تالار چهارسو پشت سر می‌گذاشت، به دکتر علی رفیعی و اکبر رادی تقدیم شد.اجرای اول این نمایش که با حضور دکتر رفیعی و علیرضا نادری در جمع تماشاگران انجام شد به دکتر رفیعی و اجرای دوم به روح اکبر رادی تقدیم شد و تماشاگران به پاس احترام به این هنرمند فقید یک دقیقه سکوت کردند.