“احترام” بخشی جدایی‌ناپذیر از مباحثات ایران در مذاکرات هسته‌ای با قدرت‌های جهانی بوده است. محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران، اواخر ماه مه گفت: “ایران با هزاران سال تاریخ، مرعوب نخواهد شد” و هرگونه راه‌حلی را که بر پایه احترام نباشد نخواهد پذیرفت.
احترام و افتخار در ارجاع به رویدادهایی تاریخی مانند سرنگونی محمد مصدق توسط آمریکا و انگلیس در سال ۱۹۵۳ و حمایت غرب از صدام حسین در جنگ ایران و عراق، اغلب مورد تاکید قرار می گیرد. برخی از محافظه‌کاران امتیازهای هسته‌ای ایران به قدرت‌های غربی را با معاهده ترکمنچای که طی آن بخش‌هایی از شمال کشور به روسیه تزاری واگذار شد مقایسه می‌کنند.
چیزی که اغلب در مباحثات در مورد احترام و موضع بین‌المللی ایران پنهان می‌ماند مفاهیمی است که ارتباط عمیقی با جنسیت دارد. توانایی، استحکام و مقاومت اغلب به عنوان شاخصه‌های مردانه در نظر گرفته می‌شود و مورد قبول است، در صورتی‌که ضعف، انعطاف و نرمی همگی مرتبط با زنانگی است و از آن دوری می‌شود.
مرد نیاز به حفاظت از زن را می‌سازد تا خود را ثابت کند و در عین حال از آلودگی به شاخصه‌های زنانه جلوگیری می‌کند. به این ترتیب ایران حق هسته‌ای خود را مانند ناموس می‌بیند. ناموسی کردن پروژه هسته‌ای به ایران کمک می‌کند تا هاله‌ای از تقدس و نقض‌ناپذیری پیرامون آن شکل دهد و این پیام را صادر کند که هرگونه اقدام تملک جویانه و نفوذ گرایانه توسط بیگانگان با واکنشی تند مواجه خواهد شد.
سرلشکر حسین سلامی، جانشین فرمانده سپاه پاسداران ایران ۱۸ آوریل در مصاحبه تلویزیونی گفت، تهران در مقابل هرگونه تلاش برای بازدید از سایت‌های نظامی واکنش سختی نشان خواهد داد. وی گفت: “ما نه تنها به کشورهای خارجی اجازه نمی‌دهیم از مراکز نظامی ما بازدید کنند، حتی اجازه نمی‌دهیم به این موضوع فکر بکنند.” او چنین بازدیدهایی توسط بازرسان هسته‌ای را مشابه با “اشغال سرزمین” و “توهین به ملت” دانست. وی گفت: “هرکس چنین حرف‌هایی بزند جوابش را با سرب داغ خواهیم داد.”
دو واژه دیگری که در ارتباط با ناموس اهمیت می‌یابد حریم و غیرت است. در گفتمان هسته‌ای ایران، سایت‌های نظامی مراکز قدرت ملی و کارآمدی است و از این رو بخش مهمی از حریم کشور است که باید از دسترس بیگانه و بدتر از آن بازرسی در امان بماند.
همین قانون شامل حال دانشمندان هسته‌ای که آنها را “فرزندان” میهن می‌خوانند نیز می‌شود. واژه حریم در فرهنگ عمومی ایران مربوط خلوت زنان است که نیاز به حفاظت و پاسداری دارد.
آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران در سخنرانی برای دانش‌آموختگان دانشگاه افسری امام حسین در تهران گفت، اجازه بازدید بیگانگان از سایت‌های نظامی و مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای کشور را نخواهد داد.
وی گفت: “همانگونه که قبلا هم گفته شد، اجازه هیچگونه بازرسی از هیچیک از مراکز نظامی و همچنین گفتگو با دانشمندان هسته‌ای و سایر رشته های حساس و اهانت به حریم آنها، داده نخواهد شد. من اجازه نخواهم داد که بیگانگان بیایند و با دانشمندان و فرزندان عزیز و برجسته این ملت صحبت و از آنان بازجویی کنند. دشمن پررو و وقیح، انتظار دارد که ما اجازه دهیم آنها با دانشمندان و محققان ما درباره یک پیشرفت اساسیِ بومی و علمی گفتگو کنند اما مطلقاً چنین اجازه‌ای داده نخواهد شد. این موضوع را دشمنان نظام اسلامی و همه کسانی که منتظر تصمیم نظام هستند، به روشنی متوجه شوند.”
پاسداری از حریم ملی و حافظت در مقابل توهین و دست‌های بیگانه معمولا به عنوان غیرت نشان داده می‌شود. پاسداری از عزت کشور نشانه‌ای از غیرت است.
اما اگر بخواهند نرمش و سازش را که معمولا به عنوان شاخصه‌های زنانه قلمداد می‌شود بکار گیرند باید “قهرمانانه” باشد تا طعم مردانه به خود بگیرد. به نظر می‌رسد سخنرانی رهبر ایران در مورد “نرمش قهرمانانه” با اشاره به پیمان صلح امام حسن با معاویه، راه را برای دولت روحانی در مذاکرات هسته‌ای باز کرد.
در واقع مناقشه بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای ایران، برخورد مردانگی‌هایی است که در میانه اهرم‌های قلدرانه و سیاست‌هایی نظیر تحریم‌های بین‌المللی، خرابکاری و تهدید به اقدام نظامی گیر افتاده. هدف نهایی این است که مذاکرات بتواند چرخه برخوردها را بشکند و مانع از حادترین شکل بروز مردانگی، یعنی جنگ شود.
منبع: گاردین - 9 ژوئن 2015
