چند صد نفر از فعالان سیاسی – اجتماعی از گرایش های گوناگون، اخیرا با انتشار بیانیه ای به اعلام موضع در مورد انتخابات ریاست جمهوری آینده پرداختند. امضا کنندگان این بیانیه تاکید کردند که “برخورد کنشگرانه‌ی مطالبه محور با فرایند و فضای انتخاباتی خواهند داشت” و می کوشند به تدریج “گفتمان مطالبه محور” را جایگزین “مشارکت بی‌قید و شرط و نیز تحریم از ابتدای فرایند انتخابات” کنند. با کیوان صمیمی یکی از امضا کنندگان این بیانیه مصاحبه ای کرده ایم که در پی می خوانید.
بیانیه اخیر فعالان سیاسی و اجتماعی در مورد لزوم روی آوردن به “گفتمان مطالبه محور”، در چه بستری تهیه و منتشر شده است؟
سابقه این بیانیه برمی‌گردد به تابستان امسال. آن زمان بحث‌هایی در مورد انتخابات مطرح بود؛ بعضی می‌گفتیم رأًی ندهیم، برخی می‌گفتند آن وقتها هم که رأی ندادید به کجا رسیدیم، عده‌ای می‌گفتند شماهایی که رأی دادید به چه رسیدید، کسانی می‌گفتند رئیس‌جمهور یک تدارکاتچی بیشتر نیست، دیگرانی می‌گفتند بین بد و بدتر باید بد را انتخاب کرد، تعدادی پاسخ می‌دادند اگر ما به بد رأی بدهیم ولی بدتر از صندوق بیرون آمد چه باید کرد؟ به هر حال در جلساتی که بود بحث‌های زیادی شد و بالاخره به این نتیجه رسیدیم مستقل از اینکه رأی می‌دهیم یا نه، باید از شخص‌محوری فاصله بگیریم و به طرف مطالبه محوری برویم. باید مطالبات حداقلی و مرحله‌ای خود را مطرح کنیم و با فرایند انتخابات برخوردی فعال داشته باشیم حتی اگر در مرحله پایانیِ این فرایند، یعنی انداختن رأی به صندوق حضور نداشته باشیم. پدیده انتخابات یعنی دعوت کردن از کسی که بیاید و خواسته‌های مردم را اجرا کند، پس باید بدانیم کف خواسته‌های مشخص‌مان چیست و سپس آیا شرایطی وجود خواهد داشت که این مطالبات حداقلی مطرح و سپس به گفتمان تبدیل شود؟ به هر حال زمینِ بازی کنشگر سیاسی خارج از قدرت مستقر، عرصه عمومی است. عمومیتی که فقط می‌داند که از وضعیت فعلی ناراضی است و میخواهد این وضعیت ادامه پیدا نکند. می‌داند چه نمی‌خواهد ولی نمی‌داند چه میخواهد، و این درست همان حالتی است که منجر به تقویت حرکتهای کور و سربازکردن ناگهانی بحرانهای اجتماعی می‌شود.
جلساتی که گفتید با حضور نمایندگان چه جریاناتی برگزار می شد؟
بیش از 7 ماه هر هفته جلساتی با حضور برخی فعالان سیاسی از طیف‌های ملی، چپ، ملی - مذهبی، برخی از اصلاح‌طلبان و نیز فعالانی ازکارگران، اقوام، زنان، معلمان و دانشجویان تشکیل می‌شد و پیرامون ضرورت تدوین پیش‌نویس خواسته‌های حداقلی اقشار مختلف و داشتن رویکردی مطالبه محورانه با انتخابات و حتی پس از انتخابات، بحث می‌شد. طبیعی است طیف‌ها و اقشار، خواسته‌های متفاوتی دارند ولی هدف این جلسات این بود که مشترکات را برای شروع اینکه بدانیم چه می‌خواهیم، دسته‌بندی کنیم.
مطالباتی که در این بیانیه مطرح شده‌اند بسیار حداقلی هستند. آیا این باعث نمی‌شود تا دعوتی که امضاء کنندگان برای پیوستن به این گفتمان کردهاند با استقبال وسیع روشنفکران و کسانی که خواهان مطالبات اساسی تری می‌باشند، روبه رو نشود؟
ببینید، چیزی که منتشر شده با اینکه محصول خرد جمعی نشست‌های چندین و چند ماهه است و روی تک تک کلماتش بحث‌های زیادی شده ولی به هیچ وجه ادعای بدون نقص بودن را ندارد، چون هدف شرکت کنندگان در این جلسات فقط نفس مطرح کردن پدیده “مطالبه محوری” بود. من معتقدم هم به لحاظ کمی میتوان خواسته‌های بیشتری را اضافه کرد و هم به لحاظ کیفی هر یک از مطالبات مطرح شده را میتوان غنای بیشتری داد. ولی دوستان خطوط مختلف فکری و فعالان اقشار و صنوفی که فعال‌تر در این ماهها هر هفته وقت می‌گذاشتند و علاوه بر آن، هزینه سیاسی شرکت در این نشست‌‌ها ( که یکی دو بار هم با تهدید مواجه شد ) را نیز پرداخت کردهاند، به این نتیجه رسیدند بهترین کاری که در این زمینه می‌توانند بکنند مطرح کردن بسیار آرام و حداقلیِ خواست های ملموس و دست‌یافتنی است. خواستهای آرمانی دموکراسی خواهان از بدیهیاتند و حقوق ضایع شده نیز بسیارند ولی شرایط حاکم بر کشور، نیاز به فضای آرام، توان فعالان سیاسی، اولویت‌های مردم، ضرورت همراهی فراگیرتر کنشگران سیاسی و مدنی و بسیاری موارد دیگر ایجاب می‌کند که گام به گام و حداقلی حرکت کنیم. این مطالبات کف مشترکی است برای پیوستن اقشار مختلف و صاحبان نقطه‌نظرات متفاوت. ولی طبیعی است که هر یک از اقشار و لایه‌ها و صنوف مثلاً اقوام، زنان، روزنامه‌نگاران، بازنشستگان، پرستاران، معلمان، بیکاران، و غیره می‌توانند علاوه بر اینکه از این خواسته‌های حداقلیِ مشترک حمایت کنند، برای قشر یا صنف خود مطالبات بیشتر و مشخص‌تری را هم خواستار شوند.
به نظر می رسد وجه برجسته بیانیه منتشر شده، تنوع امضاء کنندگان آن است. وحدت رویّه بین این گروه از نمایندگان طیف‌های متفاوت سیاسی و اقشار مختلف اجتماعی در یک موضوع واحد و آن هم یک اتفاق مهم یعنی انتخابات، چگونه حاصل شد؟
همان طور که گفتید یکی از وجوه شاخص بیانیه انتخابات و گفتمان مطالبه محور این است که مورد حمایت افرادی قرار گرفته که نظرات متفاوتی در بسیاری مسائل دارند ولی در موضوع انتخابات، مستقل از اینکه رأی بدهند یا ندهند، به این نتیجه رسیده‌اندکه از شخص محوری باید به سمت مطالبه محوری رفت. وقتی می‌بینیم در بین حامیان این رویکرد و رویّه، مهندس سحابی و دکتر پیمان به همراه محمدعلی عمویی و دکتر رئیس دانا و در کنار دکتر باوند و خسرو سیف و برخی پیشکسوتان مصدقی نهضت ملی و حقوقدانانی شناخته شده، نمایندگانی از دوره‌های قبلی و فعلی مجلس به همراه معاونی از وزرای اسبق و مدیرانی موفق، روزنامه‌نگارانی اصلاح‌طلب همچون ماشاءالله شمس‌الواعظین و بدرا‌لسادات مفیدی، شعرا و نویسندگانی چون سیدعلی صالحی و دکتر بابک احمدی، دانشجویان پیشرو تحکیم و سایر آوانگاردهای دانشجویی در کنار فارغ‌ا‌لتحصیلان تحول‌خواه ادوار، فعالانی از زنان، اقوام، کارگران، معلمان، پزشکان، بازاریان و غیره حضور دارند، متوجه می‌شویم چنانچه در حرکتهای مشترکی که انجام می‌شود، حداقلهای مشترک را در نظر بگیریم و بر روی مقداری از خواسته‌های خود پا‌فشاری نکنیم، می‌توانیم مسائل را بهتر به پیش ببریم. در حال حاضر این حدود300 نفر از سایرین دعوت کردهاند تا به این گفتمان به عنوان کف حرکتی که آغاز شده بپیوندند و چنانچه کسانی در جای دیگری نیز خواستند حرکتهای وسیع‌تر و یا پیشروتر و یا با هر کیفیت دیگری انجام دهند، بدیهی است که به تنهایی و یا به همراه حزب و نهاد خود همیشه این امکان را خواهند داشت.