محمود سرابی
در ایران هر روز اخباری مبنی بر نابودی میراث فرهنگی و نیز از بین بردن هر چه که رنگ و بوی ملی دارد به گوش می رسد. تخریب “انجمن آثار و مفاخر فرهنگی” آخرین اقدام از این دست است که به زودی جای خود را به یک برج خواهد داد.
در حالیکه هنوز مساله ی برج جهان نما در اصفهان به طور کامل نشده بود، سد سیوند آبگیری شد تا از کوروش هم نشانی باقی نماند. خاک برداری برای ساخت مصلی تبریز، آن هم در مهمترین مرکز تاریخی این شهر، هنوز به عنوان مساله ای جدی و لاینحل باقی مانده است. دبیرستان البرز تهران نیز که پس از دارالفنون به عنوان مهمترین مرکز نوین علم آموزی در ایران شناخته می شود، در حاتم بخشی های دولت نهم به دانشگاه امیر کبیر منضم شد.
برج تجارت جهانی در شیراز مدتی است که مساله ساز شده و مدیر آن با این ادعا که این برج متعلق به سران نظام است، در حال بستن دهان های معترض است…
آخرین کار از این دست، تخریب “انجمن آثار و مفاخر فرهنگی” است. داستان از این قرار است که یکی از افرادی که خود را منتسب به شهرداری تهران معرفی می کند، با خرید حمام متروکه ی جنب ساختمان انجمن اقدام به ساخت یک برج ده طبقه در مجاورت این بنا کرده است. این برج در حالی ساخته می شود که طبق دستوالعمل ”سازمان میراث فرهنگی و گردشگری” هر گونه ساخت و ساز در اطراف ساختمان این انجمن، در صورتی که ارتفاعی بیش از هفت و نیم متر داشته باشد ممنوع است. اما ارتفاع برج در حال ساخت بیش از 35 متر است.
متولی این قسمت از شهر، شهرداری منطقه ی 11 است که ابتدا بدون توجه به ضوابط محدوده ی مناطق ثبت شده در میراث فرهنگی، اقدام به صدور پروانه ی ساخت برای این بنا کرده است. اما با نامه نگاری های بعمل آمده، شهرداری ابتدا جلوی ساخت این برج را در فروردین ماه گذشته گرفت و کلا کار ساختمانی در این برج برای 7 ماه تعطیل شد.
ناباورانه آنکه پس از 7 ماه مالک برج با شتاب بسیارزیاد و باور نکردنی و بصورت 24 ساعته کار ساختمانی برج را دوباره آغاز کرده است. شدت و سرعت عملیات ساخت چنان زیاد است که ضمن برانگیختن تعجب همسایگان، اعتراض آنان را نیز به علت سلب آسایش موجب شده است. اما شهرداری منطقه ی 11 نه تنها هیچ واکنشی در مورد ساخت دوباره ی این برج از خود نشان نداده بلکه با اشاره ای به مجوز صادره، ازمالک حمایت هم می کند.
دکتر مهدی محقق، رئیس این انجمن می گوید: “مالک با استفاده از زد و بند هایی که داشته ساخت برج را مجددا آغاز کرده است. در حالیکه ساخت این برج علاوه بر زیر پا گذاشتن قانون، تاکنون ضربات جبران ناپذیری به ساختمان قدیمی انجمن وارد آورده است بطوریکه بیش از 3 متر پایین تر از دیواره ی غربی انجمن نیز برای ساخت برج خاکبرداری شده است”.
دکتر محقق به نامه نگاری ها و تلاش های دوستداران انجمن در جلوگیری از ساخت این برج اشاره کرده و می گوید: “در نامه ای که در 30 آبان برای آقای قالیباف ارسال کردیم، برای وی نوشتیم که علی رغم نامه نگاری های بسیار، که سوابق آن موجود است صاحب برج با نقشه ای که تجاوز به حریم انجمن آثار و مفاخر فرهنگی است در ایام تعطیل عملیات ساختمانی را انجام داده و هم اکنون نیز در حال انجام است”.
وی همچنین فردی را که چنین بی باکانه و بدون توجه به قانون و نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقدام به ادامه ی ساختمان می کند “مجهز به وسایلی که هر قانونی را مغلوب و مقهور سازد” می داند.
پیش از این شهردار منطقه ی 11 با جلوگیری از ساخت این ساختمان در تاریخ 26 فروردین 1386 از سازمان میراث فرهنگی خواسته بود در این مورد با مالک ملک فوق به توافق برسد. اما نتیجه ی این نامه تاکنون اعلام نشده و شهرداری هم از آن اظهار بی اطلاعی میکند.
از نظر دکتر محقق و همچنین به گفته ی مشاوران این انجمن، ادامه ی عملیات ساختمانی این برج و اساسا صدور مجوز ساخت برای این برج که در ابتدا عنوان می شد 7 طبقه است بر خلاف مفاد قوانین 558 و 559 تعزیرات حکومتی است.
دکتر محقق در این باره خواسته ی خود را چنین مطرح می کند: “من از مسوولین شهرداری و میراث فرهنگی می خواهم که نسبت به توقف این عملیات هر چه سریعتر اقدام عاجل و لازم را به عمل آورند”.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال 1307 تاسیس شد و اولین اقدامی که انجام داد بهسازی آرامگاه فردوسی به شکل امروزی بود. برگزاری نخستین کنگره ی بزرگداشت فردوسی، ساخت آرامگاه عطار نیشابوری، عمر خیام، بابا طاهر، ابن سینا و انتشار کتاب ها و مجلات متعددی در این زمینه از دیگر کارهای این انجمن است. این انجمن غیر دولتی بوده و از بودجه ی دولتی استفاده نمی کند.
تجاوز به حریم این انجمن که در منطقه ی امیریه ی تهران قرار دارد سبب شده است که این انجمن جهت جلوگیری از ساخت برج مذکور، اقدام به تشکیل یک گروه مشاوره ی حقوقی و کارشناسان مسایل تاریخی کند تا نسبت به این تجاوز از طریق قانونی وارد عمل شود. این انجمن همچنین برای تنویر افکار عمومی و اطلاع رسانی در نظر دارد در صورت ترتیب اثر ندادن مسوولین، با دعوت از رسانه های داخلی و خارجی، کنفرانسی خبری برگزار کند و از نهادهای بین المللی در این رابطه مدد جوید.