در حاشیه‌ی انتخاب “بدرود بغداد” به عنوان نماینده ایران در اسکار
انتخاب فیلم دولتی برای اسکار
بعد از آنکه خانه سینمای ایران در اعتراض به نادیده گرفتن نقش این نهاد صنفی از سوی وزارت ارشاد دولت احمدی‌نژاد، در معرفی فیلم برگزیده سینمای ایران برای اسکار 2011، اعلام کرد “اینک که کرسی‌نشینان معاونت سینمائی علاقه‌مند به اداره و اجرای همه چیز توسط دولت (خودشان) هستند، صلاحی و صوابی برای پیگیری طرح یاد شده نیست.” معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران فیلم سینمایی “بدرود بغداد” نخستین ساخته مهدی نادری، را به عنوان نماینده ایران در بخش فیلم‌های خارجی به آکادمی اسکار معرفی کرد.
نمایی از فیلم بدرود بغداد که به انتخاب وزارت ارشاد راهی مراسم اسکار شده است
بدعت، اینبار در انتخاب فیلم
این انتخاب که برخلاف روال سال‌های گذشته و بدون دخالت خانه سینما و بنیاد سینمایی فارابی صورت گرفته است انتقادات اهالی سینما را به دنبال داشته است.
داستان فیلمی که هنوز در ایران اکران نشده
فیلم “بدرود بغداد”، نخستین تجربه بلند سینمایی مهدی نادری، به ماجرای یک بوکسور آمریکایی می‌پردازد که وارد ارتش این کشور شده و از طریق داستانی که برای او اتفاق می‌افتد، به مشکلات ارتش آمریکا در جریان جنگ عراق اشاره می‌کند.
این فیلم هنوز در ایران به نمایش عمومی درنیامده است درحالی که یکی از شرط‌های آکادمی اسکار برای پذیرش فیلم‌های معرفی شده، نمایش عمومی آنها در کشور سازنده فیلم است. به این ترتیب اگر تا هشت روز آینده فیلم “بدرود بغداد” در ایران به نمایش عمومی درنیاید، امکان پذیرش آن از سوی آکادمی اسکار منتفی خواهد بود.
در حالی که در سال‌های گذشته، 7 تا 9 نفر از نمایندگان خانه سینما در کنار نماینده بنیاد سینمایی فارابی انتخاب فیلم منتخب ایران برای ارائه به آکادمی اسکار را بر عهده داشتند اما روند پیشین، امسال تغییر کرد.
جلو اکران خارجی فیلم‌های سیا‌ه‌نما گرفته می‌شود
اما کسانی که رویه‌ی کاری دولت احمدی‌نژاد را طی سالیان گذشته و مخصوصاً با توجه به حوادث بعد از انتخابات ریاست جمهوری مشاهده کرده بودند پیش‌بینی می‌کردند که گفته‌های جواد شمقدری، معاونت امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت احمدی‌نژاد در اواخر اردیبهشت ماه گذشته به زودی نمود عینی پیدا خواهد کرد.
شمقدری در مورد اعلام اسامی فیلم‌های ایرانی که در خارج از کشور مجوز نمایش ندارند، گفته بود: “من فکر می‌کنم که همه ما می‌توانیم یک لیست از فیلم‌هایی که نمی‌توانند در خارج از کشور اکران شوند را تهیه کنیم.لذا همه فیلم‌هایی که تصویر سیاه از جامعه نشان می‌دهند قطعا جلوی نمایش آنها گرفته خواهد شد و جلوی فیلمسازی که بخواهد بدون مجوز اکران فیلمش را در خارج از کشور و یا جشنواره‌های خارجی نمایش دهد گرفته می‌شود.”
شمقدری همچنین با نام بردن از فیلم “هیچ” به عنوان یکی از فیلم‌هایی که شرایط اکران خارجی را ندارد تأکید کرده بود :” فیلم “هیچ” واقعا مناسب اکران خارج از کشور نیست چرا که در تهران امروز واقعا چنین خانواده و حیاتی وجود ندارد و این موضوع به 30 سال قبل برمی‌گردد و اگر هم هنوز چنین جوی وجود داشته، واقعا نسبت آن با شهر تهران بسیار کم است.”
شمقدری که به دفاع همه جانبه از احمدی‌نژاد شهره است همچنین گفته بود: “ما نمی‌گوییم که خلاقیت سینماگر را منکوب کنیم اما یک فیلمساز باید بتواند فیلم ایرانی بسازد. “
اظهار بی اطلاعی صرف
امیر اسفندیاری، مدیر بخش بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی هم که با توجه به پست دولتی‌اش هر سال یکی از نمایندگان فارابی در تیم انتخاب فیلم ایرانی اسکار بوده است، به صراحت اعلام می‌کند:“بنده اصلا در جریان این انتخاب نیستم.” این نخستین سالی است که دست‌اندرکاران انتخاب نماینده ایرانی، از بنیاد سینمایی فارابی یا خانه سینما نیستند. اسفندیاری توضیح می‌دهد که “هر ساله وظیفه تشکیل جلسات این تیم و مدیریت آنها برعهده بخش بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی بوده و امسال نخستین‌باری است که هیچ اطلاعی از روند انتخاب نداریم.”
انتخاب عجولانه
علی معلم منتقد و تهیه کننده سینما، هم انتخاب بدرود بغداد را به عنوان نماینده ایران در اسکار “عجولانه” خواند و گفت: “به نظر می‌رسد دوستان مقررات اسکار را نمی‌دانند. امیدوارم برای معرفی فیلم به اسکار کارشناسانه تصمیم گرفته باشند، اما اگر این انتخاب بدون تشکیل کمیته‌های متخصص سینمایی باشد، اصلا جالب نیست.”
این تهیه‌کننده سینما درباره دیگر فیلم‌هایی که برای معرفی به اسکار نامزد شده بودند، ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت:” نمی‌دانم دوستان از بین چه فیلم‌هایی به انتخاب پرداخته‌اند و آیا اینکه این فیلم پخش‌کننده خارجی دارد یا نه؟”
اعمال سلیقه به جای کار کارشناسی
مازیار میری یکی دیگر از کارگردانان سینمای ایران هم درباره‌ی روند معرفی فیلم به اسکار معتقد است که “ما در این سالها عادت کرده بودم و باور داشتم که انتخاب یک اثر سینمایی برای معرفی نماینده ما به اسکار طبق یک کارشناسی که معمولا از طرف فارابی سابقه‌ی حضور بین‌المللی فیلم‌ها و مضمون و ملی بودن آنها را بررسی می‌کرد، اتفاق می‌افتاد. که طبق اعلام مدیرعامل فارابی قرار بود 9 نفر کارشناسانه در شورای، فیلم را از میان فیلم‌های اکران شده در طول سال انتخاب کنند، نمی‌دانم چگونه می‌شود که به یک‌باره یک نفر تصمیم می‌گیرد چه فیلمی به اسکار برود، اینجاست که ناخواسته متوجه می‌شویم، کارشناسی از بین رفته و سلیقه‌ها جایش را گرفته‌اند.”
اما در حالی که سینمای ایران از سال 1373 تا کنون فیلمی را برای شرکت در بخش فیلم‌های خارجی اسکار معرفی کرده است تنها یک فیلم یعنی “بچه‌های آسمان” به کارگردانی مجید مجیدی نامزد دریافت جایزه شد.
آیا پنجم بهمن ماه که اسامی پنج نامزد نهایی بخش فیلم‌های خارجی اسکار، اعلام می‌شود نامی از”بدرود بغداد”، نخستین تجربه بلند سینمایی مهدی نادری برده خواهد شد؟
فیلمی که در جای خود دارای شایستگی‌هایی از جمله مضمون ضد جنگ است، اما به دلیل عدم رعایت اصل رقابت و انتخاب از سوی دولتمردانی که صرفا اهداف سیاسی خاص و از جمله عدم نمایش واقعیات جامعه‌ی ایران را در خارج از کشور دنبال می‌کنند، مورد انتقادات زیادی قرار گرفته است.
