البرز محمودی
موج جدید برکناری اساتید دانشگاه با صدور احکام بازنشستگی در روزهای اخیر مهمترین موضوع بحث محافل دانشگاهی ایران است که البته هرچند وزیر علوم اعلام کرده “ صحت ندارد” اما همزمان مسوولان دانشگاه تهران از صدور 21 حکم بازنشستگی اساتید دانشگاه خبرداده اند. وزارت علوم هم در موضع گیری پیرامون بازنشستگی این اساتید به سن آنان اشاره کرده در حالیکه اساتید نزدیک به جناح راست و دولت نهم، از این قاعده مستثنی شده اند.
در حاشیه جلسه هیات دولت، همزمان با زمزمه هایی درمود موج جدید برکناری اساتید دانشگاه، محمد مهدی زاهدی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: “این مساله صحت ندارد، بلکه در این رابطه قرار است برخی از اساتید دارای مرتبه علمی استادی دارای بیش از 70 سال سن بازنشسته شوند. ولی در مورد اینکه آیا این مساله به مصلحت کشور است یا نه؟ در حال مطالعه هستیم.”
به گفته وی: “این افراد می توانند به صورت ظاهری بازنشسته شوند ولی باید از تجربیات آنها در کارهای تحقیقاتی، پذیرش دانشجو و تدریس استفاده شود و ما معتقد به این شیوه هستیم.در مورد برخی از استادان از جمله دکتر شهیدی که در زمان فوت هنوز بازنشسته نشده بودند، مشکلاتی برای خانواده ایشان ایجاد شد، بنابراین وزارت علوم معتقد به روش ذکر شده یعنی بازنشستگی افراد به صورت ظاهری است”.
همزمان مدیرکل مدیریت نیروی انسانی دانشگاه تهران از صدور حکم بازنشستگی ۲۱ استاد دانشگاه که نیمی از آنها ناخواسته بازنشسته شده‌اند خبر داد.حسین اسماعیلی، مدیرکل مدیریت انسانی دانشگاه تهران، به خبرگزاری ایسنا گفت که: ”۲۱ عضو هیات علمی این دانشگاه بازنشسته شده‌اند که همه بالای ۷۰ سال سن دارند و میانگین سابقه تدریس آنها بیش از ۳۵ سال است. “
آن هم در شرایطی که وزیر علوم در این مورد می گوید: “وزارت علوم با این شیوه بازنشستگی موافق نیست.“
این تناقض در اظهارنظر در گزارشی در سایت خبری فردا مورد توجه قرار گرفته است. فردا در مطلبی با عنوان “اما و اگرهای بازنشستگی های اخیر اساتید دانشگاه ها”، نوشته است: “این موضوع کاملا روشن است که با وجود عدم درخواست بسیاری از اساتید بنامی که هیچ میلی به بازنشستگی ندارند و هنوز توانایی لازم را در عرصه دانش و پرورش دانشجو دارند، هیچ نیازی به مطالعه و تحقیق در مصلحت و یا ضرر داشتن حضور این افراد در دانشگاه نیست. از سوی دیگر وزارت علوم وظیفه تکریم بیش از پیش چنین اساتید با سابقه ای را به عهده دارد و استفاده از عناوینی همچون بازنشستگی ظاهری به هیچ وجه نمی تواند از بار منفی چنین برخوردهای به ظاهر قانونی بکاهد.“
برکناری اساتید سرشناس
تابستان امسال درحالی به میانه می رسد که جمعی از استادان ممتاز و صاحب نام دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با حکم بازنشستگی یا حکم انتظار خدمت روبه رو شده اند.خبر موج جدید برکناری اساتید دانشگاه را اول بار روزنامه اعتماد منتشر کرد. بر این اساس دکتر ایرج گلدوزیان، دکتر امیرناصر کاتوزیان، دکتر محمود عرفانی، اساتید برجسته قانون جزا، حقوق مدنی و قانون تجارت به همراه دکتر ابوالقاسم گرجی، استاد حقوق اسلامی بازنشسته شدند.همچنین دکتر محمد آشوری، استاد آیین دادرسی کیفری، دکتر جمشید ممتاز، استاد حقوق بین الملل، دکترعزت الله عراقی، استاد حقوق کار و دکتر نجادعلی الماسی، استاد حقوق بین الملل خصوصی نیز اگر چه هنوز حکم رسمی بازنشستگی را دریافت نکرده اند اما در لیست “انتظار خدمت” قرار دارند.
بخش علوم سیاسی هم در این میان بی نصیب نماند و دکتر همایون الهی، استاد خاورمیانه و خلیج فارس با دریافت حکم بازنشستگی از تدریس خداحافظی کرد. تغییر و تحولات در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران که گویا تعطیلات تابستانی هم مانع از توقف آن نشده، در پی ابلاغ آیین نامه جدیدی از سوی مسوولان دانشگاه تهران انجام شده است. در آیین نامه مزبور مقرر شده آن دسته از اساتیدی که سن آنها ۷۰ سال یا بیشتر است، باید بازنشسته شوند اما اساتیدی که بین ۶۵ تا ۷۰ ساله هستند، می توانند با اجازه دانشگاه به تدریس ادامه دهند.
اما واقعیت این است که موارد بازنشستگی ها فراتر از این بوده و اساتید کمتر از ۷۰ سال را نیز در بر گرفته است. به علاوه، اساتیدی در لیست قرار دارند که به لحاظ رتبه بندی های دانشگاهی در زمره “استاد ممتاز” قرار دارند و بازنشستگی نباید شامل آنان شود.
استثنا در بازنشستگی ها
هرچند وزیر علوم و مدیر کل مدیریت نیروی انسانی دانشگاه تهران این بازنشستگی ها را مربوط به مقررات دانسته اند اما این مقررات برای همه یکسان اجرا نمی شود. نمونه این استثنا ها بازنشسته نشدن حجت الاسلام عمیدزنجانی، رییس سابق دانشگاه تهران است که همزمان با روی کار آمدن دولت نهم، عهده دار این سمت شد.
در ماه‌های پایانی سال گذشته که فرهاد رهبر به جای عمیدزنجانی ریاست دانشگاه تهران را برعهده گرفته بود، وزیر علوم در حاشیه مراسم تودیع و معارفه این دو، گفت که عمیدزنجانی پس از کنار رفتن از ریاست دانشگاه تهران بازنشسته نمی‌شود. خبرنگاران زیادی به خاطر دارند که محمدمهدی زاهدی، وقتی‌که با همراهی محافظان خود از در شیشه‌ای تالار علامه امینی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بیرون می‌رفت، در پاسخ به خبرنگاری که می‌پرسید آیا آقای عمیدزنجانی با داشتن بیش از ۷۰ سال بازنشسته می‌شوند، گفت: “شما سن ایشان را از کجا فهمیده‌اید؟ نه، ایشان همچنان در دانشگاه حضور دارند. استادان زیادی در دانشگاه داریم که با وجود سن بالا بازنشسته نشده‌اند، مثل دکتر داوری، دکتر شریعتمداری.” زاهدی هنگام بازنشسته شدن استادان دانشکده حقوق در آذرماه سال ۸۵ نیز از دکتر ناصر کاتوزیان و دکتر پرویز جبه‌دار به‌عنوان استادانی که با داشتن سن زیاد بازنشسته نشده‌اند، یاد کرده بود. اما اینک، هم دکتر کاتوزیان و هم دکتر داوری بازنشسته می‌شوند.
در این میان مدیرکل مدیریت نیروی انسانی دانشگاه تهران درباره بازنشسته نشدن عباسعلی عمیدزنجانی رئیس سابق دانشگاه تهران نیز گفته است: “آیت‌اللـه عمیدزنجانی عهده‌دار کرسی تدریس اندیشه سیاسی اسلام، فقه و حقوق اسلامی و تنها عضو هیات علمی بالای ۷۰ سال دانشگاه تهران است که مشمول آیین‌نامه بازنشستگی دانشگاه نمی‌شود چرا که وی تنها ۲۲ سال سابقه خدمت در دانشگاه دارد و طبق آیین‌نامه تا ۲۵ سال سابقه کار می‌تواند تدریس را ادامه دهد.”.