فیلیپ میشکوفسکی
علی سلمان، رهبر اپوزیسیون شیعه بحرین، از این که فرانسه در جستجوی افزایش حضور خود در امیرنشین های نفتی حوزه خلیج فارس است اظهار شادمانی می کند. از طرف دیگر، او اظهار می دارد که همسو شدن پاریس با مواضع واشنگتن می تواند اعتبار این کشور را در منطقه زیر سؤال ببرد.
علی سلمان، رهبری حزب الوفاق، بزرگ ترین تشکل شیعه بحرین را که در آن تکنوکرات های طرفدار غرب و اصولگرایان مذهبی گردهم آمده اند، برعهده دارد. او که خود به عنوان شخصیتی میانه رو شناخته شده، چهره اصلی فراکسیون شیعه در کشوری سنی است. هدف از سفر اخیر او به پاریس که توسط وزارت امور خارجه فرانسه برنامه ریزی شده، دیدار با مسؤولان فرانسوی، نمایندگان مذهبی و کارشناسان امور منطقه ای بوده است.
علی سلمان از این اقدام فرانسه قدردانی کرد و اظهار داشت: “از نظر سنتی، فرانسه آنچنان به کشورهای حوزه خلیج فارس علاقه مند نیست، ولی از چند سال پیش تاکنون در تلاش است تا نفوذ خود را در این کشورها افزایش دهد.” او در ادامه افزود: “تا قبل از این، حضور فرانسه صرفاً به قراردادهای تسلیحاتی، به ویژه با قطر، محدود می شد. حال آنکه از چندی پیش، در جستجوی تماس با مردم این کشورها نیز هست، به ویژه از طریق ایجاد شعبات فرهنگی مانند سوربن یا لوور در امارات متحده عربی. در بحرین نیز برخی امور فرهنگی را آغاز کرده است.“
او می پرسد: “فرانسه چه نقشی را می تواند در منطقه ایفا کند؟” و خود در پاسخ می گوید: “مزیت اصلی فرانسه در این است که همراستا با مواضع ایالات متحده عمل نمی کند. ولی از زمان انتخاب شدن نیکولا سارکوزی به عنوان رییس جمهور و اظهارات برنارد کوشنر مبنی بر احتمال وقوع جنگ علیه ایران، به نظر می رسد که یک خطای نابهنگام روی داده.“
باید اذعان داشت که جامعه شیعیان بحرین [اکثریت از نظر جمعیت، و در حاشیه قدرت سیاسی] از سوی برخی نمایندگان حکومت منامه مظنون به عمل کردن به عنوان ستون پنجم ایران است، ایرانی که هرگز به طور کامل از ادعاهای خود مبنی بر ضمیمه کردن بحرین به خاک خود چشم پوشی نکرده. این جزیره به مساحت 700 کیلومتر مربع و جمعیتی کمتر از یک میلیون نفر به میزان زیادی نفت دسترسی دارد و در صورت افزایش تنش های منطقه ای هزینه هنگفتی را پرداخت خواهد کرد.
آیا علی سلمان که تحصیلات مذهبی خود را در حوزه علمیه قم به اتمام رسانده، حامی منافع تهران است؟ او می گوید: “پس از انقلاب 1979، حکومت ایران قصد داشت با تکیه بر جوامع شیعه، نفوذ خود را در کشورهای منطقه گسترش دهد. اکنون این مسأله کاملاً تغییر کرده. امروز منافع ایران در این است که با حکومت های این کشورها روابط خوبی داشته باشد. این حکومت ها همگی سنی هستند و همچنین نگران از وقوع یک جنگ جدید در منطقه.“
او در ادامه می گوید: “ما جنگ های بسیاری را تجربه کرده ایم. یک منبع جدید تولید تنش، فضایی ایجاد خواهد کرد که به هیچ وجه برای تحقق اصلاحات مناسب نیست. تنها پس از آزادی کویت در سال 1991 بود که در کشور ما حرکت آغاز شد و این حرکت عملی نیست، مگر در یک فضای آرام. این حرکت همچنین بسیار وابسته به بحران عراق است: وخامت شرایط منطقه معادل است با پایان گشایش سیاسی در جهان عرب.“
درست یک سال پیش، علی سلمان توانست این اپوزیسیون را به یک پیروزی چشمگیر در انتخابات مجلس بحرین برساند. این پیروزی از زمان به قدرت رسیدن پادشاه بحرین در سال 1999 به مثابه یک گام بزرگ در مسیر اصلاحات دموکراتیک تلقی می شود. از این پس دیگر صحبت از “انتفاضه شیعه” سال های 1990 نیست؛ این انتفاضه یک شورش مردمی بود که طی آن دهها نفر کشته شدند. خاطره آن همچنان اذهان را تسخیر کرده و گاهی به تنش ها دامن می زند. علی سلمان خواستار مشارکت سیاسی است و ادعا می کند که ممکن است مردم مجدداً صبر خود را در برابر موانعی که توسط خانواده سلطنتی بنا شده از دست بدهند.
آیا فرانسه، که از رعایت مقوله حقوق بشر به خود می بالد، تلاشی برای پیشبرد این مسایل کرده است؟ او می گوید: “حضور فرانسه در خلیج فارس برای تحقق بخشیدن به این مسایل بسیار ضعیف است. اتحادیه اروپا نقش مهمی دارد، ولی به طور کلی، فشارهای اعمال شده توسط دولت های خارجی بسیار مشکل آفرین شده و اصلاحات تنها از طریق فشارهای داخلی به تحقق می رسند. این سازمان های بین المللی مدافع حقوق بشر [به ویژه امریکایی] هستند که می توانند به ما کمک کنند. من بارها از سوی بنیاد امریکایی کارنگی که هدف آن ارتقای دموکراسی در خاورمیانه است، دعوت شده ام.“
منبع: کوریه انترناسیونال، 29 اکتبر
مترجم: علی جواهری