نام این بخش از رمان نویسنده نامدار احمد محمود برگرفته شده و به حرف و حدیث اهل هنر اختصاص دارد. هر جا که هنرمند ایرانی هست، چه در دل گربه خفته بر میانه قاره کهن و چه در غربت و آواره در جهان خاکی…
شمس لنگرودی: سینمای شاعرانه
جلسه سخنرانی شمس لنگرودی با موضوع سینمای شاعرانه از طرف انجمن بازیگران سینما در خانه سینما برگزار شد.
در این نشست که چهارشنبه بیست و هشت فروردین هشتاد و هفت با حضور جمعی از بازیگران سینما و جمعی از اهالی ادبیات برگزار شد، شمس لنگرودی درباره مکانیسم شعر و ارتباط این مکانیسم با هنر و به ویژه سینما صحبت کرد.
شاعر کتاب پنجاه و سه ترانه عاشقانه، مکانیسم شعر را تر کیب کیفی کلمات و عبارات دانست. ترکیب کیفی از نگاه شمس چنین است: “وقتی دو کلمه با هم ترکیب می شوند، معنی دیگری از آن ها استنباط می شود که ربطی به دو کلمه اول ندارد. مثلا وقتی می گوییم شکوفه نارنج هر دو کلمه خاصیت شان را از دست نمی دهند ولی وقتی آقای لورکا می گوید: چه عطری دارد شکوفه خنجر، این جا دیگر نه منظور شکوفه است و نه خنجر. این جا منظور خون است. در واقع ترکیب، کیفی شده است.”
شاعر باغبان جهنم معتقد است که محصول این ترکیب که شاعرانگی است از اثر غیر شاعرانه قابل شناسایی است. اثری که محصول ترکیب کیفی است متکی بر نادانستگی است و نه نادانی. شمس لنگرودی نادانستگی را چنین تعریف می کند: “نادانستگی ادامه دانستگی هنرمند است. هنگامی که در قدیم می گفتند هنر به انسان الهام می شود منظور همین است. یعنی بدان جا رسید دانش من که بدانم همی که نادانم. از این جا مساله با دانش حل نمی شود.”
بر اساس این مکانیسم شعر ایجاد می شود. از نظر این شاعر و محقق ادبیات همین رابطه در سینما نیز وجود دارد. درواقع از دید نویسنده تاریخ تحلیلی شعر نو سینمای شاعرانه، سینمایی است که از مکانیسم شعر استفاده کرده باشد. “فیلم وقتی شاعرانه است که میان دو پلان یا دو سکانسش ترکیب کیفی ایجاد شود.”
شمس لنگرودی که به تازگی نهمین کتاب شعرش را با عنوان ملاح خیابان ها به بازارعرضه کرده معتقد است که در شعر و در فیلم و در کل در هنر با استعاره سروکار داریم. که استعاره محصول کیفی ترکیب عناصر است.
فیلم شاعرانه از نظر شمس لنگرودی زمانی ایجاد می شود که فیلم ساز بر عناصر مورد استفاده اش تسلط داشته باشد و در حین این تسلط با ترکیب کیفی عناصر موجود حس شاعرانه را القا می کند.
در این نشست به گفته بازیگران خانه سینما همچون داوود رشیدی، مهدی میامی و… برای نخستین بار سینمای شاعرانه به روشنی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در ادامه جلسه شمس لنگرودی به پرسش های حاضرین پاسخ گفت و در پایان داوود رشیدی از طرف انجمن بازیگران خانه سینما از وی تقدیر به عمل آورد.
محمد حقوقی : نمایشگاه کتاب
مجموعه‌های شعر “سطح‌های شعر در سطرهای نثر” و “لاک‌پشت‌ها” از محمد حقوقی به‌چاپ رسیدند و قرار است از سوی انتشارات نگاه در نمایشگاه کتاب امسال عرضه شوند.
مجموعه شعر “سطح‌های شعر در سطرهای نثر” نوعی شعر منثور است که با یک خط داستانی شاعرانه نوشته شده است. این مجموعه 30 شعر را شامل می‌شود که تعدادی از آنها بیش از 40 صفحه‌اند و به گفته حقوقی، شاید از بلندترین شعرهای گفته‌شده باشند که ممکن است آنها را به صورت کتاب جداگانه‌ای چاپ کند.
“لاک‌پشت‌ها” نیز کتاب دیگری از این منتقد و شاعر است شامل شعرهای سال 75 تا 81. همچنین “ترانه‌های بابا” اثر دیگری است که به گفته حقوقی از سال 64 قرار بوده منتشر شود. این کتاب گزینه‌ای از شعرهای باباطاهر با مقدمه و انتخاب حقوقی است که در آن، یک صد دوبیتی متعلق به باباطاهر را آورده و سپس بقیه بیت‌هایی را که به این شاعر منسوب‌اند، جدا کرده و با نام شاعر آنها آورده است.
“ترانه‌های بابا” به تازگی از سوی نشر ثالث منتشر شده است. پیش‌تر آثاری از جمله، دفترهای شعر: “گنجشک‌ها و گیلاس‌ها” (شعرهای عاشقانه)، “زوایا و مدارات”، “فصل‌های زمستانی”، “شرقی‌ها”، “با شب با زخم با گرگ”، “گریزهای ناگریز”، “خروس هزاریال”، و نیز “شعر و شاعران” ( بررسی و تحقیقی درباره شعر شاعران معاصر) از حقوقی منتشر شده‌اند.
چیستا یثربی: نمایشنامه ای درباره سیلویا پلات
نمایشنامه “یک شب دیگر هم بمان سیلویا” نوشته چیستا یثربی که به زندگی سیلویا پلات - شاعر آمریکایی - می‌پردازد و برداشتی آزاد از زندگی اوست، از سوی نشر قطره منتشر شده است و در نمایشگاه کتاب امسال عرضه خواهد شد.
“پشت سایه‌های کاج” نیز نمایشنامه دیگری از یثربی است که توسط انتشارات حوزه هنری به زودی به‌چاپ می‌رسد.
همچنین از آثار این نمایشنامه‌نویس، “مالیخولیای موهایت در باد” که به بررسی قابلیت‌های نمایشی ادبیات صوفیه و همچنین چگونگی پرداختن به شعرهای مولانا، سنایی و عطار می‌پردازد و ترجمه “قلب تو شاعری است” اثر جبران خلیل جبران، به‌ترتیب از سوی نشر نامیرا و قطره منتشر خواهند شد.
محمد مختاری : مقاله‌ها و شعرهای پراکنده
به گفته سیاوش مختاری - فرزند محمد مختاری -، مجموعه مقاله‌ها و شعرهای پراکنده محمد مختاری به زودی در قالب کتابی منتشر خواهد شد.
مجموعه مقاله‌های او درباره موضوع‌هایی از جمله: اساطیر، شاهنامه‌شناسی، جامعه‌شناسی فرهنگ ایرانی، و نقد ادبی شعر و داستان در سه مجلد برای چاپ آماده هستند.
همچنین شعرهای پراکنده مختاری که در نشریه‌های مختلف منتشر شده، جمع‌آوری شده، که در قالب کتابی به چاپ می‌رسند.
سیاوش مختاری با اعلام این خبر گفت: “تمامی آثار پدرم باید تجدید چاپ شوند؛ چون دیگر در بازار کتاب موجود نیستند. ناشر فعلی هم هر بار می‌گوید که آنها را تجدید چاپ می‌کند و هر بار این کار را انجام نمی‌دهد. این ناشر تنها برای چاپ اول قرارداد داشته است و اگر بخواهد اثری را دوباره منتشر کند، باید به اطلاع خانواده‌ی مؤلف برساند. اگر هم ناشر دیگری تقبل کند، چاپ همه آثار را به او واگذار می‌کنیم. از سوی دیگر، چاپ این آثار مستلزم فضای بازتری در نشر نیز هست. “
اما به گفته مدیر نشر توس، که تاکنون انتشار آثار محمد مختاری را برعهده داشته است، کتاب‌های “زاده‌ی اضطراب جهان” ترجمه‌ی 150 شعر از 12 شاعر اروپایی و مجموعه‌های شعر “وزن دنیا”، “آرایش درونی”، “منظومه ایرانی”، “سحابی خاکستری و 15 شعر از خیابان بزرگ” در دستور کار تجدید چاپ برای نوبت دوم هستند.
محمد مختاری متولد اول اردیبهشت‌ماه 1321 در مشهد است. وی از جمله قربانیان قتل های زنجیره ای آذر ماه 77 بود.
جی.دی. سلینجر: دو ترجمه تازه
ترجمه یک داستان بلند و دو مجموعه داستان جی.دی. سلینجر با ترجمه هایی مشترک از سوی نشر نیلا منتشر و در نمایشگاه کتاب امسال عرضه خواهند شد.
دو مجموعه داستان “نغمه غمگین” ترجمه‌ی مشترک بابک تبرایی و امیر امجد است و “هفته‌ای یک بار آدمو نمی‌کشه” با ترجمه امید نیک‌فرجام و لیلا نصیری‌ها است که هر کتاب شامل 10 داستان کوتاه این نویسنده است.
همچنین داستان بلند “شانزدهم هپ ورث 1924” این نویسنده با ترجمه رحیم قاسمیان، اثر دیگری است که به تازگی مجوز انتشار گرفته و از سوی نشر یاد شده تا نمایشگاه کتاب به‌چاپ خواهد رسید.
“ناتور دشت”، “دلتنگی‌های نقاش خیابان چهل و هشتم”، “یادداشت‌های شخصی یک سرباز”، “جنگل واژگون” و پنج داستان بلند “فرانی و زوئی” آثاری هستند که تاکنون از این نویسنده در ایران منتشر شده‌اند.
سلینجر سال 1919 در نیویورک به دنیا آمده و بعد از یک دوره تحصیلات کوتاه‌مدت در دانشگاه‌های نیویورک و بریتیش کلمبیا، بقیه زندگی‌اش را صرف نوشتن کرده است. تا سال 1940، داستان‌های کوتاه متعددی در مجلات به چاپ رسانده و پس از جنگ جهانی دوم در سال 1946، به طور اختصاصی نوشتن را برای مجله‌ی نیویورکر پی گرفته است. این نویسنده با کتاب “ناتور دشت” در سال 1951، محبوبیت زیادی به‌دست آورد. سلینجر تنها به تعدادی از آثاری که نوشته، اجازه‌ی انتشار داده است.
محمود دولت‌آبادی: رمان های تازه
این داستان‌نویس پیشکسوت که امسال با تجدید چاپ تعدادی از آثارش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور دارد، با پایان یافتن نگارش دو رمانش- یکی درباره جنگ تحمیلی با عنوان “طریق بسمل شدن” و دیگری “زوال کلنل” درباره تاریخ معاصر ایران- آنها را برای انتشار به نشر چشمه سپرد.
همچنین “کلیدر” با بازخوانی دولت‌آبادی توسط نشر فرهنگ معاصر به چاپ بیستم خواهد رسید.
از سوی دیگر، قرار است رمان “جای خالی سلوچ” در قطع جیبی برای چاپ دوازدهم به نمایشگاه برسد. “سلوک” در قطع رقعی نیز برای نوبت هشتم و در قطع جیبی برای نخستین‌بار منتشر شده است. “روزگار سپری‌شده مردم سالخورده” هم به همراه کتاب‌های یاد شده از سوی نشر چشمه به چاپ هفتم می‌رسد.
عباس کیارستمی: روایت دیوان شمس
کیارستمی که پیش از این، حافظ و سعدی به روایت او منتشر شده‌اند، این‌بار به سراغ “دیوان شمس” رفته و با همان شیوه قبلی، بیت‌هایی را از “دیوان شمس” انتخاب و با تغییر در شکل نوشتار منتشر خواهد کرد.
این سینماگر که در نشست بررسی شعر سعدی در شهر کتاب مرکزی سخن می‌گفت، در این‌باره یادآور شد: ابتدا به سراغ خاقانی رفتم؛ اما انتخاب بیت‌هایی از شعرهای خاقانی بسیار مشکل بود؛ به این دلیل از این کار منصرف شدم و اخیرا روی “دیوان شمس” کار می‌کنم.
علیرضا طبایی: گله از وضعیت نشر
علیرضا طبایی مجموعه سروده‌های نیمایی خود را احتمالا به نام “گزارش به آینده” منتشر خواهد کرد. این مجموعه دربرگیرنده سروده‌های نیمایی او از سال 57 تا کنون است، که به زعم شاعر، این مجموعه، تجربه‌ا‌ی تازه با زبان پیراسته و موجز است.
اما دفتر غزل‌های او با نام “تندر، اما ناگهانی‌تر”، غزل‌هایی تازه سروده‌شده و همچنین بخشی از غزل‌هایی است که در کتاب‌های دیگرش: “جوانه‌های پاییز”، “خورشید آن‌سوی دیوار” و “از نهایت شب” آمده‌اند. طبایی این غزل‌ها را واپس‌گرا نمی‌داند و تأکید دارد، از سویی گرفتار نو‌آوری‌های لجام‌گسیخته نیستند.
گزینه شعرهای او - دفتری که 50 سال شاعری‌اش را روایت می‌کند- نیز پس از توافق با ناشر منتشر خواهد شد.
طبایی با بیان این‌که از وضع موجود انتشار مجموعه‌های شعر گله‌مند است، یادآور شد: با ناشرانی حرف زده‌ام؛ اما به نتیجه نرسیده‌ام. بسیاری از ناشران برای شعر سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و چنان‌چه شاعر خود هزینه چاپ را بپذیرد، حاضر به انتشار دفترند که این رویکردی تجاری و بازاری است، تا فرهنگی.
طبایی با “شاید گناه از عینک من باشد”، که آخرین مجموعه منتشرشده‌ی اوست، به عنوان برگزیده دومین دوره‌ی جایزه‌ی شعر خبرنگاران در سال گذشته معرفی شد.
از علیرضا طبایی متولد 14 آذرماه سال 1323، تاکنون مجموعه‌های “جوانه‌های پاییز” (پیروز، 1344)، “از نهایت شب” (بامداد، 1350)، “خورشیدهای آن‌سوی دیوار” (توس، 1360)، “گزیده آثار کوتاه از شاعران معاصر” (پدیده، 1351) و “شاید گناه از عینک من باشد” (آیینه‌ی جنوب، 1385) منتشر شده‌اند.
احمد آرام : نمایشگاه کتاب
آرام مجموعه داستان تازه‌اش را با عنوان “یک نفر را می‌خواهم تا با من سوپ اردک بخورد” با حدود هفت داستان از سوی نشر افق منتشر خواهد کرد.
این نویسنده که در حال حاضر، رمان “بیوه‌ماهی” را در حال نگارش دارد، مجموعه داستان “آنها چه کسانی هستند” را هم که پیش‌تر قرار بود با نام “اگر تکانم بدهی بیدار می‌شوم” منتشر شود، به نمایشگاه کتاب می‌رساند.
رمان “مرده‌ای که حالش خوب است” و مجموعه داستان “غریبه در بخار نمک” آرام هم به تازگی به چاپ دوم رسیده‌اند.
داوود غفارزادگان: “فال خون” در آمریکا
رمان “فال خون” به قلم داوود غفارزادگان توسط محمدرضا قانون‌پرور - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تگزاس - به انگلیسی ترجمه و در آمریکا منتشر شد.
“فال خون” که با عنوان Fortune Told In Blood در آمریکا منتشر شده است، توسط انتشارات سوره مهر به همراه پنج کتاب دیگر به قانون‌پرور سپرده شده بود، که از میان آنها، “فال خون” به دلیل نگاه ویژه به جنگ و فضای متفاوت اثر، مورد قبول واقع شد.
غفارزادگان می‌گوید: ترجمه آثار درجه‌ی اول در خارج از مرزهای کشور به‌دلیل داشتن ادبیات قوی، معرف فرهنگ ایرانی است و این تعامل فرهنگی منجر به صلح، همزیستی و درک متقابل می‌شود. با توجه به شرایط خاص کشور، ترجمه آثار جنگ و حقایق و ناگفته‌های جنگ تحمیلی ایران و عراق می‌تواند روشنگر مطالبی از جنگ باشد که به دلیل سکوت رسانه‌ها، به گوش کسی نرسیده است. “فال خون” داستان دو سرباز است که برای دیده‌بانی به منطقه هور اعزام می‌شوند و در این مکان، ماجراهای مختلفی با روایت غفارزادگان، بر آنها می‌گذرد.
درویشیان : جلد نوزدهم “فرهنگ افسانه‌های مردم ایران”
علی‌اشرف درویشیان جلد نوزدهم “فرهنگ افسانه‌های مردم ایران” را در نمایشگاه کتاب امسال ارائه خواهد کرد. این مجلد شامل 85 افسانه، که عنوان افسانه‌های آن از حرف س تا ی است، از سوی نشر کتاب و فرهنگ منتشر شده است.
درویشیان که سال گذشته تحت عمل جراحی مغز قرار گرفت، این روزها دوباره نوشتن را از سر گرفته و به تازگی دو داستان کوتاه نوشته است.
درویشیان همچنین جلد بیستم این فرهنگ را که مجلد پایانی آن است، به پایان رسانده و برای انتشار به ناشر سپرده است. این فرهنگ، دایرة‌المعارفی الفبایی است از افسانه‌های سراسر ایران که حاصل تلاش 22ساله درویشیان با همکاری رضا خندان مهابادی است.
“قصه‌ی آن سال‌ها” و “افسانه‌ها و متل‌های کردی” هم از جمله آثار این نویسنده‌ی پیشکسوت هستند که از سوی نشر چشمه به ترتیب به چاپ‌های دوم و پنجم رسیده‌اند و در نمایشگاه کتاب امسال حضور دارند.
رمان چهارجلدی “سال‌های ابری” و رمان “سلول 18” و مجموعه‌های داستان “از این ولایت”، “آبشوران”، “فصل نان”، “همراه آهنگ‌های بابام” و “درشتی”، از آثار علی‌اشرف درویشیان هستند.
“عوارض جانبی” وودی آلن در ایران
مجموعه داستان “عوارض جانبی” اثری از وودی آلن، طنز پرداز امریکایی با ترجمه لادن حسینی نژاد به زودی در ایران منتشر می شود. این کتاب ۱۷ داستان کوتاه طنز از این نویسنده را در خود جای داده است.
“عوارض جانبی” (با عنوان اصلی: Side effects)، بین سال‌های ۱۹۷۵ و ۱۹۸۰ میلادی توسط این نویسنده به رشته تحریر در آمده است. این کتاب ۱۷ داستان کوتاه طنز را شامل می‌شود که اکثر آنها قبل از انتشار به صورت کتاب، در نشریات مختلفی همچون “نیویورک تایمز”، “نیویورکر” و “نیو ریپابلیک” به انتشار رسیده‌اند.
وودی آلن (با نام اصلی آلن استوارت کونیگزبرگ) اول دسامبر سال ۱۹۳۵ میلادی در بروکلین نیویورک متولد شد. او در دبیرستانی به نام “میدوود” تحصیل کرد. در آن زمان موهای قرمز رنگ او باعث شده بود تا در بین دوستان و هم کلاسی‌هایش به “قرمز” معروف شود. آلن با هدف کسب درآمد، به نوشتن قطعات طنز و فروش آنها همت گمارد، این قطعات در ستون‌های طنز روزنامه‌ها به چاپ می رسید.
از این نویسنده تاکنون کتاب‌ها و فیلم‌نامه‌هایی چون: “آنی‌هال”، “مرگ در می‌زند”، “پایان هالیوودی”، “مانهاتان” و “کنت دراکولا” به فارسی ترجمه و در ایران منتشر شده‌اند.
مجموعه داستان “عوارض جانبی” پس از طی مراحل انتشار، توسط نشر بیگدل به بازار کتاب ایران عرضه می‌شود.
بلقیس سلیمانی: تجدید چاپ کتاب ها
همزمان با بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران کتاب های “بازی آخر بانو” و “بازی عروس و داماد” نوشته “بلقیس سلیمانی” تجدید چاپ می شوند. چاپ چهارم مجموعه داستان “بازی آخر بانو” از سوی ““نشر چشمه”، چاپ چهارم رمان “بازی آخر بانو” از سوی انتشارات “ققنوس” منتشر خواهند شد.
رمان “خاله بازی” این نویسنده هم اکنون در وزارت ارشاد در انتظار دریافت مجوز است تا به نمایشگاه کتاب امسال برسد. “خاله بازی” عنوان دومین رمان “بلقیس سلیمانی” است که موضوعی زنانه دارد. حوادث این رمان در دهه 60 می گذرد. این رمان از زوایای مختلف روایت می شود.
علی قانع: چاپ دوم “مورچه هایی که پدرم را خوردند”
چاپ دوم مجموعه داستان “مورچه‌هایی که پدرم را خوردند”، نوشته “علی قانع” از سوی انتشارات ققنوس برای عرضه در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران منشر خواهد شد. این کتاب شامل 9 داستان کوتاه از “علی قانع” است که مضامین گوناگونی را در بر دارد. کتاب “مورچه هایی که پدرم را خوردند” برای نخستین بار در سال 1385 از سوی انتشارات ققنوس منتشر شد و رتبه دوم جایزه ادبی اصفهان را از آن خود کرد.
علی قانع نخستین مجموعه‌اش را در سال 82 با نام “وسوسه‌های اردیبهشت” منتشر کرد که در همان سال نامزد کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد.