جوبی وارویک
بیش از شش ماه از شورش های سوریه می گذرد و عراق با زیر پا گذاشتن سیاست ها و اهداف آمریکا به رئیس جمهور سوریه که ایستادگی می کند، کمک های مالی و معنوی می دهد و این اقدام موجب این نگرانی شده است که عراق هر چه بیشتر به سمت دشمن آمریکا، ایران، کشیده شود.
این موضعگیری عراق باعث بی اثر کردن تصمیمات دولت اوباما مبنی بر ایجاد اتحادی از کشور های مسلمان برای تحریم بشار اسد دیکتاتور شده است.
بعد از اینکه عراق ماه گذشته سیگنال هایی را در مورد حمایت از اسد فرستاد، نوری مالکی، نخست وزیر این کشور در مصاحبه ای با قاطعیت مخالفت خود را با تغییر حکومت در این کشور اعلام کرد. او در این مصاحبه گفت: “ما معتقدیم که سوریه قادر خواهد بود با ایجاد اصلاحات بر بحران ها چیره شود.” این سخنان درخواست آمریکا از رهبران سوریه مبنی برکناره گیری را رد می کند. سخنان مالکی، در ادامه اظهارات محمود احمدی نژاد بود که یک هفته قبل از آن به سوری ها پیشنهاد داده بود خودشان دست به اصلاحات بزنند.
دولت مالکی در ماه های اخیر در موارد مختلف اظهاراتی نزدیک به ایران داشته است، بعنوان مثال عراق، از حق ایران برای دستیابی به انرژی اتمی و عضویت فلسطین در سازمان ملل، حمایت می کند.
یکی از کارشناسان قدیمی خاورمیانه معتقد است که برخی از اهداف سیاسی برای ایران مهم تراست تا حفظ دولت طرفدار ایران در سوریه.
دیوید پولاک، مشاور سابق سیاست خاور میانه دولت بوش، می گوید: “این تاثیر ایران است، زیرا حفظ حکومت اسد بیشتر به سود منافع داخلی ایران است. ایران برای نجات متحد اش در سوریه به کمک عراق نیاز دارد.”
مقامات آمریکایی از اینکه عراق وارد معامله با اسد شده است، ابراز نا امیدی و اعلام کردند که کشور های دیگر خاورمیانه هم با توجه به نامشخص بودند نتیجه شورش ها در سوریه، در منزوی کردن دولت در این کشور تعلل می کنند.
یک مقام نیمه رسمی مسئول در امور خاورمیانه می گوید: “عراقی ها باید کاملا مراقب باشند.”
با اینحال این فرد می گوید که برخی از معاملات مالی با سوریه نیاز به مذاکرات بیشتر دارد.
مقامات اطلاعاتی آمریکا پیش بینی می کنند که شورش ها در سوریه منجربه سقوط اسد شود و زمانی که بهای تحریم سنگین شد، بسیاری از تجار بر علیه دولت سوریه عمل خواهند کرد. اما زمان برای چنین تغییری مشخص نیست.
دولت اوباما در ماه اوت از تصمیم سه کشور عرب خلیج فارس، عربستان، کویت و بحرین، که سفرایشان را از سوریه فراخوانده بودند، استقبال کرد. آنها در اعتراض به برخورد های خشونت آمیز اسد در مقابل تظاهر کنندگان دست به این اقدام زده بودند. ترکیه هم مانند عراق که یکی از شرکای بزرگ سوریه است بارها سرکوب های چماقداران اسد را محکوم کرده است و میزبان نشست مخالفان دولت سوریه شد. رهبران عراق از بی رحمی اسد انتقاد می کنند، همانطور که احمدی نژاد در سخنرانی هایش چنین می کند. اما مقامات عراقی از اینکه خواستار برکناری اسد بشوند، یا به سوری ها پناه بدهند یا حتی بطور سمبولیک از مخالفان سوری دفاع کنند، خودداری می ورزند.در عوض عراقی ها هیات های مختلف را به سوریه می فرستند و قرارداد گاز با این کشور امضا می کنند.
اندرو تالبر، کارشناس سوریه و نویسنده کتاب “در کنام اسد” معتقد است که عراقی ها به سوریه کمک های حیاتی می رسانند.
کارشناسان خاورمیانه معتقدند که مسلمانان شیعه که نزدیک به 15 سال است در سوریه در تبعید هستند دلایل استراتژیک خودشان را برای اینکه وارد مناقشه مستقیم با اسد بشوند دارند. اعضای اقلیت شیعه عراقی ساکن در سوریه و علویان به طور مشترک نگران شورش هایی هستند که توسط سنی ها هدایت می شود. برخی از عراقی ها بیم این را دارند که سقوط علویان سوریه منجر به کشیده شدن ناآرامی ها به مرز عراق شود.
اما برخی دیگر از کارشناسان می گویند حمایت عراق از سوریه تحت تاثیر ایران است که میلیارد ها دلار برای نجات اسد خرج کرده است. پولاک، مشاور سابق وزارت امور خارجه آمریکا می گوید رهبران عراقی از فشار های ایران که حامی سوریه است، می ترسند.
پولاک که عضو اتاق فکر موسسه سیاست های خاور نزدیک در واشنگتن است می گوید: “ایران نقش مهمی در پشت صحنه ایفا می کند وعراقی ها می دانند که ایران مراقب شان است.”
پولاک معتقد است که ایران حامی روحانی شیعه، مقتدی صدر، در عراق است که ده ها هزار طرفدار دارد و در سخنرانی هایش از اسد حمایت می کند و او را “برادر” می خواند. رهبران عراقی می دانند که دشمنی با سوریه می تواند منجر به اختلاف بین سیاستمداران و مردم عادی در عراق یا شاید یک میلیون پناهنده عراقی در سوریه بشود.
مقامات آمریکا همچنان از موضعگیری های رهبران عراق در قبال خشونت بیش از حد اسد که میلیون ها عراقی درشبکه های عرب زبان شاهد آن هستند، نا امید است.
تنها پس از شش ماه خشونت بی وقفه، دولت عراق، دراظهاراتی خواستار کناره گیری اسد شد. در آن اظهارات که روز 20 سپتامبر منتشر شد، سخنگوی دولت، علی الموسوی، به نیویورک تایمز می گوید که عراق بطور خصوصی از اسد خواسته است که کناره گیری کند. الموسوی گفت: “ما مخالف حکومت تک حزبی هستیم و دیکتاتوری راه آزادی بیان را می بندد.”
اما در کمتر از 24 ساعت مقامات عراقی عقب نشینی کردند و خود الموسوی روز 21 سپتامبر اعلام کرد که رهبران عراق هرگز خواستار کناره گیری اسد نشده اند و از سخنان او برداشت غلط شده است. وی گفت: “این در ذات دولت عراق نیست که در امور داخلی کشور ها دخالت کند.”
مالکی در روز 30 سپتامبر در مصاحبه ای ضمن انتقاد از سرکوب های دولت اسد از تغییر حکومت در سوریه حمایت نکرد و گفت که چنین تغییری موجب بی ثباتی می شود و بهتر است بحران ها از طریق اصلاحات حل شود.
اسد با پشتوانه محکم ارزی و وام های ایران توانسته است سوبسید های ارتش و تجار را حفظ کند و مطمئن باشد که آنها در ادامه جنبش دموکراسی خواهی در این کشور به او وفادار می مانند.
عراق و سوریه، که روابط تاریخی و فرهنگی مشترک طولانی با هم دارند، سال هاست شریک تجاری هستند و قاچاق در شهر های مرزی این دو کشور حتی در زمان جنگ هم سود های سرشاری برایشان داشته است. معاملات خصوصی توسط تجار صورت می گیرد و چندین تن گازوئیل و مواد مورد نیاز دیگر در وانت بار ها و کامیون ها حمل می شود.
مقامات رسمی هر دو کشور بازار سیاه را به تجارت مشروع، بخصوص در بخش انرژی، ترجیح می دهند. در اوایل ماه اوت، درحالیکه کشور های عرب سفرایشان را از سوریه فرا خوانده بودند، عراق میزبان صد نفر از رهبران سیاسی و اقتصادی سوری بود. به این بازدید کنندگان کارخانه ها و پالایشگاه ها را نشان داده بودند.
این بازدید یک هفته ای منجر به انعقادیک قرار داد 2 میلیارد دلاری شد و عراق بدل به بزرگ ترین شریک تجاری سوریه شد. وزیر تجارت عراق، از این قرارداد استقبال کرد و سخن از تمرکز بر روی بخش خصوصی در دو کشوربه میان آمد. در این دیدار هیچ صحبتی از تحریم و ناآرامی در سوریه نشد.
واشنگتن پست، 9 اکتبر
