فرح استاکمن
یکی از بلندترین برج های مخابراتی جهان بر فراز شهر بی در و پیکر تهران نمایان است، برجی که نماد گرایش ایران به موضوعات روز جهان است. مسئولان شهری تردید ندارند که چه کسی باید اعتبار و امتیاز کامل شدن آن را کسب کند: نمودار یک بروشور رسمی نشان می دهد که شهردار تهران، محمدباقر قالیباف، نسبت به شهردار قبلی، محمود احمدی نژاد، سهم به مراتب بیشتری در پیشرفت پروژۀ برج میلاد داشته است.
این موضوع نشان می دهد که نبرد برای رسیدن به پست ریاست جمهوری ایران پیش از این شروع شده است و قالیباف – که از بهبود روابط با غرب حمایت می کند – امیدوار است که رقیب اصلی احمدی نژاد در انتخابات 12 ژوئن باشد.
روش سرسختانۀ احمدی نژاد در طول سه سال و نیم دورۀ ریاست جمهوری اش – ممانعت از تعلیق برنامۀ هسته ای ایران و درخواست نابودی اسرائیل – باعث شده است غرب او را یکدنده و سازش ناپذیر بداند. بنابراین، شکست او، حتی توسط قالیباف که زمانی تندرو بود، مورد استقبال بسیاری از غربی ها قرار خواهد گرفت.
سوزان ملونی عضو بلندپایۀ مؤسسۀ بروکینگز در واشنگتن می گوید، “هر کسی که در انتخابات ریاست جمهوری ایران پیروز شود، نقش بسیار مهمی خواهد داشت. این فرصتی است که یا تمایلات بسیار منفی را تداوم خواهد بخشید و یا احتمالا ً به ایرانیان امکان خواهد داد سیاست خود را پیش بگیرند و فضای جدیدی را برای تغییرات بوجود آورند.“
ایران در قیاس با بسیاری از کشورهای منطقه از آزادی سیاسی بیشتری برخوردار است. از این رو، در نظر بسیاری از مردم ایران مسأله، اعمال تغییرات نیست، بلکه سرعت اعمال آن است. اگرچه احمدی نژاد هنوز در مناطق فقیرنشین روستایی محبوب است، اما شهرت او در میان برخی از محافظه کاران به خاطر اقتصاد بیمار کشور خراب شده است.
مدت هاست که لیبرال های ایران او را بخاطر از بین بردن آزادی های اجتماعی و ایجاد وجهه ای مقابله جویانه از ایران در غرب تحقیر می کنند. از این رو محافظه کاران و لیبرال ها در تلاش برای کنار زدن احمدی نژاد پشت یک کاندیدای مشترک با یکدیگر متحد شده اند. یک سیاستمدار ایرانی که اطلاع مستقیم از برگزاری نشست ها دارد، بدون افشای نام خود می گوید، “برای اولین بار چپی ها و راستی ها در دفاتر احزاب خود گرد یکدیگر جمع شده اند. تصور آنها این است که اگر بخواهند تغییراتی ایجاد کنند، باید با یکدیگر تعامل داشته باشند.“
قالیباف نیز در این نشست ها حضور داشته است. او بعنوان شهردار شهر تهران- جایی که تبلیغات مارک کلوین کلین با تصاویر روحانیون و قهرمانان جنگ رقابت می کنند- خود را کاندیدایی با تغییرات تدریجی نشان داده است که می تواند برای رأی دهندگان جوان جذاب باشد و در عین حال، برای راضی نگه داشتن روحانیون قدرتمند نیز صداقت محافظه کارانۀ خود را به قدر کافی حفظ کند.
بنا بر گزارش های خبری، در نشست های برگزار شده، محسن رضایی فرماندۀ اسبق سپاه، اعضای حزب مؤتلفه و سیاستمداران نزدیک به محمد خاتمی نیز شرکت داشته اند.
اما معلوم نیست نتیجۀ این نشست ها چه خواهد شد. اصلاح طلبان و محافظه کاران به غیر از تمایلشان برای کنار زدن احمدی نژاد، که هنوز بنظر می رسد از حمایت آیت الله خامنه ای برخوردار است، نقطۀ مشترکی چندانی با یکدیگر ندارند. اما تحلیلگران مسائل ایران معتقدند که خبر تلاش های مشترک محافظه کاران و اصلاح طلبان خبری نویدبخش است.
احمد صدری استاد جامعه شناسی دانشکدۀ لیک فارست ایلنوی می گوید، “دموکراسی ایران رو به گسترش است. احزاب سیاسی دریافته اند که در کشور احزاب مخالف وجود دارد و باید با یکدیگر مذاکره کنند.“
منبع: بوستون گلوب، 22 دسامبر