توافق هستهای با ایران که باراک اوباما مصرانه بر آن تاکید ورزیده است، بازتابهای منفی در آمریکا داشته، اما به روابط روسیه با کشورهای خاورمیانه کمک کرده است. رئیسجمهور آمریکا از طریق ایران به ولادمیر پوتین کمک میکند از گرفتاریهای خود در اوکراین رهایی یابد. اما از طرف دیگر، پیش از آغاز فعالیتهای انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، شکاف حزبی در این کشور را شدت بخشیده است.
توافق هستهای و پیمان ایران و آمریکا، که موجب نزدیکی دو کشور به یکدیگر خواهد شد، میتواند روح امپراتوری پارس را در میان حاکمان جمهوری اسلامی تقویت کند. علی یونسی، مشاور رئیسجمهور ایران، اخیرا بغداد را پایتخت امپراتوری بازیافته ایران خوانده است.
این پیمان همچنین میتواند به سپاه پاسداران ایران نیروی بیشتری بدهد و این نهاد را به ادامه ماجراجوییهایش در کشورهای عربی تشویق کند؛ همچنان که نقش سردار قاسم سلیمانی در نبرد تکریت را در بوق و کرنا کرده است. برخی این نبرد را پیشدرآمدی بر نبرد موصل میدانند که تاثیر زیادی بر همکاری ایران و آمریکا در نزدیکی مرز ترکیه در عراق خواهد داشت.
گروهی از مقامات عراقی از دوران پس از داعش سخن میگویند و رفتارشان حاکی از آن است که ائتلاف ایران و آمریکا را یک چتر حفاظت طبیعی برای عراق جدید میشمارند. اما عدهای دیگر نسبت به نفوذ فزاینده این کشور در عراق، خصوصا در نزدیکی مرز ترکیه هشدار دادهاند. آنکارا این موضوع را چالشی علیه امنیت ملی خود میداند. این مقامات همچنین نسبت به قدرت گرفتن “شبهنظامیان بسیج عمومی” و جرایم انجام گرفته توسط آنان ابراز نگرانی کرده و در مورد پاکسازی قومی و تلاش برای تجزیه عراق به نفع پروژه “هلال پارسی” هشدار دادهاند.
نشست سوم سلیمانیه در دانشگاه آمریکایی عراق برگزار شد و تعداد زیادی از مقامات ارشد عراقی از نهادها و گرایشهای گوناگون درباره آینده عراق و روابط ایران و آمریکا سخن گفتند.
حسین الشهرستانی، وزیر آموزش عراق، این کشور را خط مقدم دفاع از بشریت، امنیت جهان و ارزشهای بینالمللی توصیف کرده است. وی گفت، پیروزی در نبردها به لطف نیرویهای نظامی این کشور، قبایل، بسیج عمومی و پیشمرگهها بدست آمده است. وی همچنین عنوان کرد، لازمه پیروزی بر داعش، شکست ایدئولوژی تکفیری است.
اسامه النجیفی، معاون رئیسجمهور عراق گفت، دولت جدید فرصتی است که نباید آنرا برای ساختن عراق از دست داد. وی هشدار داد، تشکیل نیروی ۱۰۰ هزار نفری شیعه، که بزرگتر از ارتش عراق خواهد بود، باعث نگرانی است و میبایست تحت کنترل درآید. وی خواستار یک نیروی نظامی متوازن برای تمام عراقیها شد. النجیفی خاطر نشان کرد، رهبران مذهبی ذینفوذ در میان بسیج مردمی باید در این باره تصمیم بگیرند و مقامات مذهبی سنی نیز میبایست برای نابودی ایدئولوژی افراطی که مورد استفاده گروههایی مانند داعش قرار میگیرد کاری انجام بدهند.
سلیم الجبوری رئیس مجلس عراق از مردم خواست به دوران پس از داعش فکر کنند. وی عنوان کرد، مناطقی که در آنها مردم اجازه یافتهاند سلاح دست بگیرند، در آینده میتواند مشکلساز شود. جبوری علنا هشدار داد، اگر در آینده در مورد کنترل این سلاحها فکری نشود، عراق میتواند در آستانه تجزیه قرار بگیرد.
اینها از جمله مسایل مورد بحث در میان مقامات عراقی بود و بدون شک بر نبرد علیه داعش، خصوصا در موصل و انبار تاثیر خواهد گذاشت. وقتی صحبتها به نقش ایران در این نبرد میرسد، بحثها داغ میشود. به عنوام مثال، فالح فیاد، مشاور امنیت ملی گفت: «ما از ایران و از آمریکا تقاضای کمک خواهیم کرد.» وی عنوان کرد، وقتی جامعه بینالمللی در کمک به عراق تاخیر داشت، مستشاران نظامی ایران در منطقه حاضر بودند و ما به رغم حساسیتهایی که ایران در منطقه ایجاد میکند، از این کشور و همچنین آمریکا تشکر خواهیم کرد.
در مقابل، النجیفی گفت ایران از این خلاء به نفع خود سوءاستفاده کرد، اما غیبت کشورهای عربی نیز به این عدم توازن دامن زده است.
ژنرال دیوید پترائوس، که در جمعآوری قبایل سنی برای شکست القاعده نقش عمدهای ایفا کرد، نگرانی عمیق خود را از کنترل شبهنظامیان بر مناطق بازپسگرفته از داعش ابراز کرد و خواستار الحاق آنها به ارتش عراق شد. وی نسبت به تاثیر درازمدت حمایت ایران از نیروهای بسیج مردمی هشدار داد و گفت این مسئله میتواند خطرات طولانیمدتی برای عراق داشته باشد.
برخی به این مسئله از نقطهنظر مذاکرات ایران و آمریکا نگاه میکنند. به زعم آنها، ایران میخواهد بگوید، اگر ایران برنامه هستهای خود را محدود میکند، در عوض نفوذش را در منطقه افزایش میدهد و به مردم ایران نشان میدهد که این رژیم قدرتمند است و پس از توافق قویتر نیز خواهد شد.
منبع: هافینگتون پست، ۱۳ مارس ۲۰۱۵