چارلز مک درمید
خلبان ها سوار بر جت های جنگنده میراژ و اف- 16 بر فراز کارزار جنگ لیبی در پروازند. کاروانی از تانک ها و نیروهای نظامی نیز برای کمک به همرزمانشان درحرکتند. این رویکردی سخت و محکم در برابر یک گردن کلفت منطقه ای است که به مداخله در امور داخلی کشورها مشغول است.
این ها تنها گوشه ای از رویه جدید شورای همکاری خلیج فارس (جی سی سی) است، یک گروه متشکل از شش کشور که در حال پوست اندازی به عنوان یک کارتل غنی از نفت است و با برعهده گرفتن نقش نظامی در ناآرامی های بوجود آمده در منطقه، خود را دوباره مطرح کرده است. جی سی سی در حال حاضر و عمدتاً با استفاده از نیروهای نظامی عربستان، در ناآرامی های بوجود آمده در بحرین؛ یکی از کشورهای عضو جی سی سی، دخالت کرده است. این تصویری جدید از شورای همکاری خلیج فارس است که دنیا و خصوصاً ایران شاهد آن است.
نمایش بی سابقه قدرت توانسته است غرور عربی را برانگیزد، تأیید و پشتیبانی متحدان غربی را جلب کند و حصار موجود در برابر نفوذ ایران را گسترش دهد. جان ال اسپوسیتو استاد مطالعات دینی و اسلامی دانشگاه جورج واشنگتن و نویسنده کتاب آینده اسلام می گوید: “این سطح از فعالیت بی سابقه بوده است. این دولت ها معمولاً از دیپلماسی استفاده می کنند و یا پول خرج می کنند. اکنون شورای همکاری خلیج فارس از فرصت استفاده کرده و در خصوص مسائلی که ریشه های داخلی دارند، وارد کشورهای دیگر شده است.”
رویکرد یاد شده از اعزام حدود 1,500 نیروهای امنیتی تحت سرپرستی عربستان سعودی و خودروهای زرهی از سوی جی سی سی در ماه مارس آغاز شد. این نیروها برای سرکوب اغتشاشاتی که عمدتاً از سوی شیعیان در خیابان های منامه به راه افتاده بودند، وارد پایتخت بحرین شدند. این یک حرکت بحث انگیز از سوی گروهی از کشورهای متشکل از حاکمان سنی بود.اقدامی که از سوی ایران و عراق با اکثریت شیعه محکوم شمرده شد. نوری المالکی نخست وزیر عراق در 26 مارس در بی بی سی عربی هشدار داد مداخله جی سی سی می تواند آتش یک جنگ فرقه ای در منطقه را شعله ور کند.
کنت پلاک مدیر مرکز سیاست خاورمیانه سابان در مؤسسه بروکینگز و عضو سابق شورای امنیت ملی آمریکا گفت: “این اقدام به طور بالقوه اهمیت بسیاری دارد. مسلماً یک حائل و نقطه اصطکاک بالقوه میان شعیان و سنی هاست. منافع مردم بسیاری در عربستان، عراق و ایران را تحت تأثیر قرار می دهد. اعتراضات و خشونت به کار گرفته شده در واکنش به این اعتراضات، همگان را غافلگیر کرده است. شورای همکاری خلیج فارس نیز باعث غافلگیری شده است.”
نمایش قدرت شورای همکاری خلیج فارس با تعهد قطر و امارات متحده عربی به مشارکت نظامی در حملات هوایی ائتلاف تحت رهبری غرب و حفظ شورشیان و غیرنظامیان لیبی در برابر ارتش سرهنگ معمر قذافی ادامه یافت. ژنرال جان پال پالومروس فرمانده نیروی هوایی فرانسه، مشارکت کشورهای جی سی سی را “یک نقطه عطف” در تاریخ خواند. وی گفت: “ین واقعاً شهامت قطر برای قرار گرفتن در کنار ما را نشان داد.”
در عین حال، کارشناسان بزرگترین مناقشه بالقوه در منطقه را، رقابت میان کشورهای حوزه خلیج فارس با ایران می دانند. شورای همکاری خلیج فارس پس از دیدار شامگاهی وزاری خارجه خود در روز یکشنبه، “دخالت بی حد وحصر” ایران در منطقه را مورد سرزنش قرار داد و این کشور را مسؤول مستقیم بی ثباتی و “زیر پا گذاشتن حق حاکمیت” در کشورهای خود معرفی کرد. این دیدار در حالی برگزار می شد که کمیسیون امنیت و سیاست خارجه مجلس ایران در روز پنجشنبه اعلام کرده بود “عربستان باید بداند که بهتر است در منطقه حساس خلیج فارس با آتش بازی نکند.” این تهدید ضمنی با بی تفاوتی جی سی سی روبرو نشده است. این شورا اخیراً دو مانور نظامی برگزار کرده است و احتمالاً بر روی اتحاد نظامی درازمدت با ایالات متحده حساب باز می کند.
شورای همکاری خلیج فارس نیز در بیانیه خود اعلام کرد ایران “به بازی با آتشی” مشغول است که می تواند “آتش جنگ فرقه ای” میان شیعیان و سنی های منطقه را شعله ور کند. نشست شورای همکاری خلیج فارس، “اتهمات واهی مجلس ایران به عربستان سعودی را محکوم کرد و آن را موضعی خصمانه و تحریک کننده خواند.” در بیانیه شورا از ایران خواسته شده است “به سیاست های خصمانه خود پایان دهد و به قواعد مربوط به همسایگی خوب تن دهد… و امنیت و ثبات در منطقه را حفظ کند، و این یک مسأله کلیدی برای دنیاست.“
ایران تنها چند ساعت بعد واکنش نشان داد و وزارت خارجه این کشور روز یکشنبه اعلام کرد تنش میان تهران و همسایگان جنوبی اش ”نتیجۀ دسیسه چینی غرب و صهیونیست ها و در جهت نشان دادن وجود اختلاف میان کشورهای اسلامی” است. رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه ایران ضمن تأکید بر این نکته که حفظ اتحاد مسلمانان یک مسأله کلیدی برای ایران است، به خبرنگاران گفت: “ما به دولت های منطقه توصیه می کنیم برای توقف این دسیسه ها، به خواسته های مردم شان رسیدگی کنند.”
این کشمکش هنوز در سطح دیپلماتیک باقی مانده است اما به هر حال، لحن شورای همکاری خلیج فارس در برابر ایران تند شده است. فعلاً می توان تنش لفظی میان جی سی سی تازه قدرت یافته و تهران به عنوان یک حکومت مخاصمه طلب شناخته شده، را یک جنگ لفظی منطقه ای توصیف کرد.
منبع: مجله تایم- 6 آوریل
