محمد محسن
سوریه اعلام کرد در کنفرانس صلح خاورمیانه شرکت خواهد کرد. به این ترتیب سوریه به ن سعودی و سایر کشورهای عرب شرکت کننده در این کنفرانس ملحق شد که از در ایالات متحده آغاز به کار خواهد کرد. این تغییر موضع سوریه، برای دستگاه دیپلماسی بوش یک پیروزی قلمداد می شود.
سوریه، که از گروه های مخالف صلح فلسطین و اسراییل حمایت می کند، اعلام کرده معاون وزیر خارجه خود را عازم این کنفرانس می کند که تا روز سه شنبه در آناپولیس مریلند ادامه خواهد داشت. در مقابل به سوریه قول داده شده که موضوع اشغال بلندی های جولان هم، که از سال 1967 از آن کشور جدا شده، در دستور کار این کنفرانس قرار گیرد.
کنفرانس آناپولیس که اولین بار با سر و صدای زیاد از سوی کاندولیزا رایس، وزیر خارجه ایالات متحده، اعلام شد به مذاکره برای رسیدن به یک معاهده صلح با هدف پایان دادن به مناقشه فلسطین- اسراییل خواهد پرداخت. قرار است در این معاهده هر دو کشور خود را به اجرای مصوبات مندرج در اولین مرحله از توافقات، موسوم به نقشه راه، متعهد سازند.
حضور کشورهای مهم عرب که اکنون شامل سوریه هم می شود، به عنوان وسیله ای برای تایید و حمایت اعراب از محمود عباس، رهبر فلسطینیان، و دستیابی به صلح محسوب می شود. اعراب به اسراییل قول داده اند که صلحی فراگیربوحود خواهد آمد که در آن به رسمیت شناختن دولت یهود هم ملحوظ شده است. در عین حال، این صلح فراگیر باید راه حلی هم برای مساله اشغال بلندی های جولان پیدا کند.
نکته قابل توجه این است که اگر سوریه وارد این مذاکرات نمی شد، خود را از جهان عرب منزوی می ساخت. همین الان هم سوریه که تحت حاکمیت اقلیت شیعه بوده و به عنوان هم پیمان یک کشور غیر عرب- ایران - شناخته می شود، به نوعی از سایر اعراب دور افتاده است. سوریه از حزب الله، مشتری پر و پا قرص ایران در جنوب لبنان، و نیز حماس و جهاد اسلامی در داخل فلسطین حمایت می کند. همه این گروه ها مخالف توافق صلح فلسطین – اسراییل و یا حتی حق وجود اسراییل هستند.
مشیر المصری، سخنگوی حماس در غزه، روز یکشنبه اعلام کرد: “هر گونه دستاورد کنفرانس آناپولیس از سوی مردم فلسطین به رسمیت شناخته نخواهد شد. هیج کس اجازه ندارد حقوق ما را زمین بگذارد. ما حاضریم برای دفاع از آن، جان خود را بدهیم.“
اعلام آمادگی سوریه درخبر کوتاهی از سوی آژانس خبری عرب وابسته به دولت سوریه اعلام شد. در این خبر ضمن حضور این کشور، از اعزام نمایندگان سوریه به سرپرستی فیصل مقداد، معاون وزیر خارجه، خبر داده شد.
خانم میری ایسین، سخنگوی نخست وزیر اسراییل – ایهود اولمرت- گفت: “حضور عربستان و سوریه اتفاقی مهم و یک پیروزی برای آمریکا است.” در حالیکه سوریه از اعزام وزیر امورخارجه اش خودداری کرده است، خانم ایسین می گوید از نظر اسراییل سطح نماینده ارسالی از نفس حضور سوریه بسیار کم اهمیت تر است.
ایسین در این باره گفت: “حماس مخوف است. برای همین است که ما خشنودیم.” او درباره نتایج این کنفرانس گفت: “ما امیدواریم اما خوش بین نیستیم.“
مارک رگو، سخنگوی وزارت خارجه اسراییل، اعلام کرد سوریه با قبول لغو یک گردهمایی “ضد کنفرانس آناپولیس”، در عوض تصمیم به شرکت در آن گرفته است. او گفت: “در گفتمان اسراییل – اعراب، سوریه از اهمیت خاصی برخوردار است. خیلی بهتر می شد اگر این موضوع می توانست باعث چرخش موضع سوریه از نزدیکی به ایران به سمت نزدیکی با عربستان و مصر به عنوان پیشروان اعراب سنی شود.”
این کنفرانس پس از انجام دیدارهای جداگانه بوش با ایهود اولمرت و محمود عباس و مراسم ضیافت پر زرق و برق شام در وزارت خارجه، از روز دوشنبه شروع به کار خواهد کرد. روز سه شنبه در آناپولیس، این دو رهبر دیدار محرمانه ای خواهند داشت و سپس به ایراد سخنرانی خواهند پرداخت. بعد از صرف نهار، سه جلسه متوالی برگزار خواهد شد: صلح دوجانبه اسراییل – فلسطین، تلاش های تونی بلر-نخست وزیر سابق بریتانیا- برای کمک به فلسطینیان در تشکیل اقتصاد و موسسات دولتی، و سرانجام مسایل منطقه ای شامل بلندی های جولان و لبنان.
روز چهارشنبه هم آقای بوش دیدارهای جداگانه ای با عباس و اولمرت برگزار نموده و به موضوعات دیگری از مساله اسراییل نظیر ایران مسلح به قوای هسته ای، خواهد پرداخت.
روز یکشنبه، خانم زیپی لیونی – وزیر خارجه اسراییل- با خانم کاندولیزا رایس و نیز مذاکره کننده فلسطین- احمد غوری- دیدار و بر روی تنظیم یک بیانه مشترک تا پیش از پایان دیدار آناپولیس کار خواهند کرد. این بیانیه که به عقیده خانم رایس ایده آمریکا نبوده است، به نظر می رسد مشکل ساز شده باشد. در صورت تدارک چنین بیانیه ای، متن آن بیشتر شامل وعده برداشتن قدم های بعدی خواهد بود تا خلاصه ای از ترکیب توافق نهایی.
خانم لیونی با تمجید از حضور اعراب در این کنفرانس گفت: “حتی یک نفر از فلسطینی ها هم نمی تواند بدون حمایت اعراب به توافق برسد.“
برقراری صلح نیاز به قبول شرایطی از سوی هر دو طرف را ایجاب می کند. ضمناً باید به موضوع آینده آوارگان فلسطینی، وضعیت نهایی اورشلیم و نیز احتساب مسلمانان و یهودیان به عنوان مساله فرا ملی پرداخته شود.
در اسراییل، اعلام مشارکت سوریه، واکنش های سیاسی را به همراه داشته است. گیلاد اردان، از حزب مخالف دولت- لیکود، به رادیو اسراییل گفت شرکت سوریه در این کنفرانس ثابت می کند “همه کاری که ما داریم می کنیم بازی با چشمان بسته است که در آن حتی یک کشور حامی تروریسم مانند سوریه هم امکان حضور دارد.” او درباره کنفرانس گفت: “آخر کار، این اسراییل است که باید همه هزینه ها را بپردازد.“
ران کوهن هم از حزب چپ گرای مرتز گفت: “من فکر می کنم اسراییل باید آمدن سوریه به پای مذاکره را به عنوان یک فرصت در نظر بگیرد. باید باب گفتگوهای دیپلماتیک با سوریه و لبنان را برای جلوگیری از وقوع یک جنگ دیگر باز کرد و احتمالاً پیشبرد ما به سوی صلح و نیز منزوی ساختن ایران را دنبال نمود.“
منبع: نیویک تایمز – 26 نوامبر