ادوارد وانگ
در حالیکه دولت بوش مشغول جلوگیری از دخالت ایران در امور عراق است، مغازه های عراقی پر از کولرهای ایرانی می شود و گوجه فرنگی ایرانی روی هره آشپزخانه ها می رسند و ماشین های پژوی سفید رنگ ساخت ایران خیابانهای عراق را پر می کنند.
بعضی از شهرهای عراق مانند بصره از ایران برق می خرند. دولت عراق بشدت متکی به شرکتهای ایرانی برای حمل بنزین از ترکمنستان است. مقامات عراقی در حال بررسی تقاضای ایران برای باز کردن شعبه یک بانک ایرانی در بغداد هستند، و ایران پیشنهاد اعطای وام یک میلیارد دلاری به عراق داده است.
اقتصاد دو کشور شیعه ایران و عراق بسیار در هم ادغام شده اند، و سیل کالاهای ایران به بازارهای عراق سرازیر است و شهرهای عراق برای خدمات اساسی خود به ایران روی میآورند. کارخانه های عراق از کار افتاده اند و کالاهای ارزان کشورهای همسایه تنها نقطه آسایش در زندگی مردم عراق است. برهام صالح، معاون وزیر اقتصاد عراق، گفت: “تجارت عراق پرحجم ولی یکطرفه است. نفت به کنار، این تجارت بسیار نامتعادل است.”
بخاطر دشمنی کشورهای سنی عرب با حکومت شیعه عراق، و احساس دوگانه کاخ سفید نسبت به احزاب شیعه، به ناچار رابطه با ایرانیان شیعه تقویت شده است. سامی العسگری، نماینده مجلس عراق و مشاور نخست وزیر میگوید: “عربها و آمریکائیان میگویند ایران بد است، اما آنها تنها دوست ما هستند.”
22 درصد واردات عراق از سوریه و 21 درصد آن از ترکیه است، لذا با وجود عدم انتشار آمار صادرات به عراق از سوی ایران، گمان میرود واردات عراق از ایران نیز در همین ردیف باشد. کل واردات عراق در سال 2006 بالغ بر 8⁄20 میلیارد دلار بوده است. استانداریهای عراق خود مستقیما با ایران معامله میکنند. هوشیارزیباری، وزیر امور خارجه عراق که یک کرد است، می گوید: “ما موافقتنامه های متعددی با ایران درزمینه انرژی، تجارت، نفت، و زوار داریم که بسیار مهم هستند.”
شهرهای کربلا و نجف از حضور زوار ایرانی سود فراوانی میبرند. دفاتر آیت الله سیستانی در شهرهای ایران وجوه شرعی را جمع آوری میکنند که در نهایت وارد اقتصاد محلی عراق میشود. دولت ایران سالانه مبلغ 20 میلیون دلار به شهر نجف و 3 میلیون دلار به کربلا برای بهسازی امکانات توریستی این دو شهر کمک میکند. هر زائر ایرانی بطور متوسط 1000 دلاردر عراق صرف هتل، خوراک و سوغاتی میکند. ماهانه 22،000 نفر ایرانی از نجف و 10،000 نفر از کربلا بازدید میکنند.
آمریکا رابطه نزدیک ایران با جنوب عراق را زیر نظر دارد. در یک مورد شهر نجف قراردادی با یک شرکت ایرانی برای ساخت فرودگاه بست که وزارت راه عراق آن را لغو کرد. میگویند لغو این قرارداد با فشار آمریکا انجام شده است. یک مقام ارشد آمریکایی در مورد این قرارداد اظهار نظر نکرد اما گفت آمریکا به دقت مبادلات تجاری عمده با ایران را زیر نظر دارد. اما همین مقام تجارت بین دو کشور را مثبت ارزیابی کرد و گفت مبادلات عادی تجاری پیامد امنیتی ندارد و گام خوبی است.
او در مورد رهبران شیعه عراق گفت: “گرایش اندکی نسبت به ایران وجود دارد. برای بسیاری از این افراد ایران یک مرجع به حساب میآید، و به نظر من ما باید این موضوع را بپذیریم.”
بیشتر شهرهای مرزی عراق کمبود برق خودشان را از ایران جبران میکنند. با اتمام خط فشار قوی بصره در تابستان امسال، این شهر 250 مگاوات برق از ایران به مبلغ 2⁄5 سنت برای هر کیلووات ساعت خواهد خرید. همین طور استانهای دیاله و حلبچه عراق نیز از ایران برق میخرند.
کالاهای ایرانی در سراسر عراق به چشم میخورد. از ماشین پژو و کولر آبی گرفته تا کتاب که بخاطر یارانه دولت ایران بسیار ارزان است. بعلت کمبود پزشک در عراق، بسیاری از عراقیان برای مداوای پزشکی به ایران میآیند، و عراقی های مقیم تهران هتلهایی را برای آنها اداره میکنند و مترجم عربی با دستمزد روزی 5 دلار در اختیار آنها قرار میدهند.
خانم افراح، ساکن بغداد، مادرش را برای عمل قرنیه چشم به تهران برد و سپس برای زیارت به قم رفت. سفر یکماهه او به ایران 6000 دلار هزینه داشت. افراح که 47 سال دارد گفت: “دوستان ما به ایران میرفتند و عمل جراحی موفقی داشتند و ما را تشویق کردند که برویم. ما خیلی راحت بودیم. در آنجا عراقی های بسیاری زندگی می کنند.”