پس از تعیین ضرب الاجل از سوی قوه قضاییه برای دولت در مورد لزوم فیلتر شبکه‌های اجتماعی ای چون “وایبر” و “واتس آپ”، حالا وزارت ارتباطات که از یک ماه و نیم پیش عملیات اجرای فیلترینگ هوشمند را آغاز کرده ، از بهره برداری فاز اول آن خبر داده است.
این سامانه سانسور در شرایطی در اینترنت کم سرعت ایران در حال پیاده سازی است که شبکه های اجتماعی مورد نظر هنوز مسدود هستند. اما برای کاربران اینترنت در داخل ایران، تفاوتی که با قبل رخ خواهد داد، محدودیت دسترسی آنها به صفحات سایت هایی ست که تا پیش از این فیلتر نبودند؛ سایت هایی که به دلیل وجود کلیدواژه های تعیین شده، دسترسی به آنها ناممکن می شود.
فهرست کلیدواژه های تعیین شده به عنوان “مصادیق مجرمانه” هنوز مشخص نیست، اما شنیده ها حاکی از ان است که دامنه گسترده ای را شامل می شود.در همین راستا و برای نمونه، با وجود عدم فیلتر سایت “بهارنیوز”، و با توجه به قرار گرفتن عبارت “عکس امام” در سامانه فیلترینگ هوشمند، هم اکنون امکان دسترسی به صفحه اظهارات حسن خمینی و یا واکنش “مرکز آثار آیت الله خمینی” ناممکن شده است.
در همین حال دیروز، محمود خسروی معاون وزیر ارتباطات ویژگی ها و قابلیت های دیگری از سامانه جدید سانسور مجازی را تشریح کرده که شامل احراز هویت، بررسی شغل، سن و نیاز کاربران می شود.
به نوشته خبرگزاری مهر، او گفته است: “اجرای این پروژه آغاز شده و کار بسیار زیادی را می طلبد.در پروژه فیلترینگ هوشمند ارتقای سیستم فعلی فیلترینگ هوشمند در نظر گرفته شده است. در سیستم فیلترینگ هوشمند از تمامی ظرفیت های کشور استفاده خواهد شد. هم اکنون فراخوان بکارگیری طرح های مدنظر اعلام شده است و پس از ارزیابی های مورد نظر آن را برای تمامی طرح ها به کار خواهیم گرفت. چنانچه طرح های مورد نظر کیفیت لازم را داشته باشند در این سیستم مورد استفاده قرار می گیرند.هم اکنون از دانشگاه ها و مراکز مختلف تحقیقاتی طرح هایی ارائه شده و فراخوان همچنان ادامه دارد. طرح هایی هم اکنون از سوی دانشگاه شهید بهشتی، موسسه تبیان و سایر مراکز علمی و پژوهشی برای این موضوع ارائه شده است. تمامی این طرح ها آزمایش شده و در نهایت با یک مدیریت یکپارچه بر روی شبکه اینترنت اجرایی می شود. در این طرح سطوح مختلف دسترسی دیده شده و قرار است این پروژه به صورت هدفمند اجرایی شود”.
او افزوده است: “فیلترینگ برخلاف گذشته در لایه دسترسی کاربران اجرایی می شود. پیش از این فیلترینگ در دروازه بین المللی (گیت وی) صورت می گرفت اما هم اکنون براساس سطوح دسترسی و شرایط کاربران اعمال می شود. بنابراین شغل، سن و نیاز کاربر در این پروژه دیده خواهد شد. این پروژه کاملا بومی بوده و به صورت داینامیک انجام می شود”.
او در ادامه گفته: “احراز هویت کاربران در فضای اینترنت از جمله بخش های فیلترینگ هوشند است. همچنین درصدد تهیه نرم افزارهایی با همکاری شرکت های دانش بنیان هستیم که کنترل فضای اینترنتی را برای والدین فراهم کند. در همین حال ممکن است براساس این طرح بخواهیم فیلترینگ را در لایه دسترسی به شرکت های اینترنتی، شرکت های مخابراتی و اپراتورها بسپاریم. هنوز طرح نهایی این پروژه ملی مشخص نشده است و تمامی این موارد پس از آزمایش در فاز اجرا قرار می گیرد”.
اظهارات خسروی، چند هفته پس از سخنان محمود واعظی، وزیر ارتباطات مطرح می شود که گفته بود: “فیلترینگ هوشمند قادر به تفکیک محتوای مجرمانه از سایر بخش های سایت‌ها خواهد بود و فقط بخش های حاوی محتوای مجرمانه را مسدود می کند. فیلترینگ فعلی به گونه ای است که در صورتی که در سایتی مطالب مجرمانه وجود داشته باشد بایستی کل سایت مسدود و فیلتر شود و به عبارتی بخش های غیر مجرمانه آن قابل استفاده نیست. با همت نخبگان و جوانان عزیزایرانی فیلترینگ هوشمند راه اندازی خواهد شد و این امر پالایش محتوی را به صورت هدفمند هدایت خواهد کرد.جرای این پروژه را یک طرح ۱۰ ماهه است. فاز اول این طرح یک ماه، فاز دوم سه ماه و فاز سوم ۶ ماه طول خواهد کشید و ان شاء الله در مدت ۱۰ ماه این پروژه اجرایی خواهد شد و نیازهای جامعه علمی و دانشگاهی جهت استفاده از مطالب مفید مندرج در فضاهای مجازی برطرف می شود”.
محمود واعظی البته اشاره ای به احراز هویت کاربران شبکه های مجازی نکرده بود.
جالب آنکه، به موازات محدودیت دسترسی کاربران به شبکه های اجتماعی، در عرصه رسانه های خبری نیز دولت با اصرار بر ثبت نام سایت های خبری، آن بخش از رسانه هایی را که حاضر به ثبت نام نشده اند از ماه قبل فیلتر کرده هرچند برخی از سایت های محافظه کار توانسته اند با توجه به ارتباطات شان، از فیلتر رها شوند.
افزایش سانسور در اینترنت در حالیست که یکی از وعده های انتخاباتی حسن روحانی، بهبود دسترسی شهروندان به اینترنت بود.
در زمان دولت محمود احمدی نژاد و با توجه به ملاحظات امنیتی نهاد های نظامی و اطلاعاتی، سرعت اینترنت در ایران همواره بیش از ۱۶ برابر، کمتر از حد متعارف جهانی بود؛ مشکلی که دولت او، آن را ناشی از عدم توسعه زیرساخت ها می دانست و مدعی بود که راه اندازی طرح “اینترنت ملی” آن را رفع خواهد کرد. اما ناتوانی فنی در راه اندازی پروژه اینترنت ملی و تعطیلی آن، مصادف بود با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و احیای پروژه شکست خورده اینترنت ملی با نام جدید یعنی فیلترینگ هوشمند.
گفتنی آنکه دولت روحانی هم همچون دولت احمدی نژاد برنامه ای برای افزایش سرعت ندارد، به طوری که وزیر اطلاعات اخیرا گفته است: “فعلا کاربران نباید انتظار افزایش سرعت داشته باشند”.
