جابی واریک
از تابستان امسال که بنادر اروپایی به روی نفتکش های ایران بسته شد، ایران برای نجات اقتصاد خود به شرق رو کرده است. کشور هایی مثل چین، هند و کره جنوبی – که برخی آنان منتقد تحریم ها بودند- به ایران پیشنهاد یک بازار قابل اتکا و دلار بیشتر دادند، اما شاید این وضع مدت طولانی ادامه پیدا نکند.
در دو هفته اخیر دولت اوباما در مورد بستن یکی از بزرگ ترین منابع درآمد نفتی، هشدار داده است. در ماه فوریه هم ایران می تواند به بازارهای آسیایی اش از بمبئی گرفته تا شانگهای و پوسان، نفت صادر کند اما نه در مقابل پول نقد.
بخشی از بسته تحریم ها که سال گذشته میلادی به تصویب رسیده، به این نکته مربوط می شود که هرگونه پرداخت نفتی برای ایران از سوی دولت های خارجی در حساب آنها در محدوده ارضی همان کشور، بلوکه شود. ایران تنها می تواند از این پول برای خرید کالاهایی شامل گندم، دارو یا کالاهای مصرفی استفاده کند. اما دستیابی به ارز های رایج که به شدت مورد نیاز اقتصاد ایران است، با توجه به اعمال این تحریم ها میسر نخواهد بود.
مقامات آمریکایی بر این باورند که پیامد تحریم های جدید بسیار جدی خواهد بود و پس از تحریم هایی که در تابستان گذشته علیه صنعت نفت ایران اعمال شد، می تواند یکی از شدید ترین تحریم هایی باشد که تا کنون علیه جمهوری اسلامی به کار گرفته شده است. به گفته مقامات، یک نفع جانبی تحریم ها این است که پیامدی برای شرکای تجاری ایران به همراه دارد که می تواند آنها را به حمایت از تحریم ها ترغیب کند.
دیوید کهن،معاون خزانه داری آمریکا بر این باور است که تا کنون اغلب کشور های وارد کننده نفت از ایران روابط تجاری نامتوازنی با ایران داشتند و اکنون تهران ناگزیر است تمامی درآمد ناشی از فروش نفت به آنها را برای خرید محصولات داخلی این کشورها هزینه کند که بدون تردید منافعی برای اقتصاد این کشورها به همراه دارد.
سیاست جدید دولت اوباما تلاش برای ایجاد ائتلافی جهانی در حمایت از تحریم ها علیه ایران است و به این ترتیب شماری از کشور به این اتحاد بین المللی ملحق خواهند شد.
تحریم های اعمالی در 12 ماه گذشته، 50 درصد ارزش ریال را کاهش داده اند و به همین لیل گروهی نیز به انتقاد از تحریم ها برخاسته اند به گفته منتقدان تحریم های ایران، این فشارهای اقتصادی مردم عادی را تحت تاثیر قرار داده و در تغییر رفتار رهبران جمهوری اسلامی موثر نبوده است. برخی دیگر نیز به دلیل تاثیر تحریم ها بر روابط اقتصادی شان با ایران ، منتقد آن هستند.
در این بین برخی تحلیلگران ادعا می کنند مقامات تهران در مورد اینکه تحریم ها مردم ایران را گرسنه و بدون دارو نگاه داشته، مبالغه می کنند. بنا بر ادعای آنها ایران بخش قابل توجهی از نیاز دارویی خود را در داخل تامین می کند و از سوی دیگر می تواند در مقابل فروش نفت به کشور ها از آنها غذا و دارو وارد کند. مقامات دولتی آمریکا نیز این نکته را خاطرنشان می کنند که آمریکا صادرات دارو و تجهیزات درمانی به ایران را تحریم نکرده است و مشکلات این بخش در ایران ناشی از سوء مدیریت است.
حتی برخی کشورهای حامی تحریم ها چندان مطمئن نیستند. کره جنوبی که پذیرفت تکیه به نفت ایران را کاهش دهد، اواخر سال گذشته میلادی خرید نفت ایران را افزایش داد. ترکیه، شریک عمده تجاری ایران با پرداخت طلا به جای پول در ازای نفت ایران، عملا تا حدی تحریم ها را دور زد و کنگره آمریکا را بر آن داشت تا با تصویب قانونی جدید این اقدام را غیرقانونی کند.
تحلیلگران آمریکایی می گویند قانون جدید “خرید کالاهای محلی”، با مجبور کردن ایران به صرف میلیاردها دلار برای خرید کالاهای محلی کشورهای خریدار نفت، کمک می کند تا کمبود درآمد آن کشورها جبران شود. از سوی دیگر، ادعای ایرانی ها مبنی بر این که تحریم ها کالاهای مصرفی در ایران را کاهش داده و مردم عادی را گرفتار رنج کرده خنثی می کند.
مقامات دولتی آمریکا و تحلیلگران مستقل معتقدند که تهران درباره تاثیر تحریم ها بر معیشت مردم عادی و بیماران مبالغه می کند. آنان می گویند ایران اغلب ملزومات بهداشتی و درمانی خود را تولید می کند و به هر صورت، با قانون جدید ایران به خرید خوراک و مواد پزشکی با مشتریان نفتی اش تشویق می شود.
یک مقام آمریکایی ارشد که نخواست نامش فاش شود به واشنگتن پست گفت: “ما دارو و وسائل پزشکی را تحریم نکرده ایم. مشکل عمده ایران سوء مدیریت حاکم بر این کشور است.”
دولت آمریکا استثنائاتی را نیز قائل شده است تا اقتصادهای در حال توسعه آسیب نبینند. سال گذشته هنگامی که کنگره آمریکا تحریم هایی را علیه صنعت گاز طبیعی ایران پیشنهاد کرد، دولت ترکیه گفت که نمی تواند بپذیرد که یکی از منابع تامین گاز طبیعی خود را از دست بدهد. این کشور هشدار داد که شاید مجبور شود تحریم های جدید را نادیده بگیرد.
یک دیپلمات خاورمیانه ای نیز به واشنگتن پست گفت “تحریم گاز طبیعی ایران، تحریم ترکیه است. تاثیر این اقدام بر ایران اندک است و مشتریان ایران بیشترین آسیب را می بینند.” مارک دوبویتز، مدیر بنیاد دفاع از دمکراسی در واشنگتن و آشنا به تحریم ها می گوید در نهایت دولت اوباما کنگره را وادار کرد تا کشورهای متکی بر گاز طبیعی ایران را معاف کند.
مارک دوبوویتز، کارشناس امور تحریم ها گفت، دولت اوباما در نهایت کنگره را قانع کرد تا در تحریم های جدید تجدید نظر کند و ترکیه و برخی دیگر از کشورهای وابسته به گاز ایران را از این تحریم ها معاف سازد.
دوبوویتز، مدیر بنیاد دفاع از دموکراسی، می گوید: “فشار شدیدی برای تحریم گاز طبیعی ایران از سوی کنگره اعمال شده بود.”
این موضوع در جریان دیدار معاون وزارت امور خارجه ترکیه نیز مطرح شد. بعد از این دیدار سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا، ویکتوریا نولاند، گفت که درمورد موارد زیادی برای همکاری در سیاست خارجی به توافق رسیدیم.
وی گفت یکی از این موارد “اهمیت اتحاد در برابر ایران” بود.
واشنگتن پست، 19 ژانویه
