برزو درگاهی
قاهره - تصمیم روز جمعه ایران به پذیرش دسترسی بیشتر بازرسان بین المللی به تاسیسات هسته ای خود با تردید و نیز امید های محتاطانه از سوی کارشناسان خلع سلاح هسته ای روبه رو شد.
بر اساس موافقتی که روز جمعه میان ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته ای صورت گرفت کارشناسان این آژانس اجازه خواهند یافت از تاسیسات رآکتور آب سنگین اراک در آخر ماه جاری بازدید کنند. از بازرسی تاسیسات دورافتاده در کوه های غرب ایران توسط بازرسان سازمان ملل در سال گذشته جلوگیری شده بود.
ایران در مورد برنامه هسته ای خود با آمریکا و سازمان ملل اختلاف دارد. مقامات ایرانی می گویند انرژی هسته ای را برای تامین انرژی بکار خواهند گرفت ولی دولت آمریکا، اروپا و کشور های خاورمیانه معتقدند ایران بطور مخفیانه در حال تامین وسایل ضروری برای تولید بمب هسته ای است و به همین دلیل تحریم هایی را علی ایران اعمال کرده اند تا این کشور را مجبور به توقف عملیات خود کنند.
رآکتور های آب سنگین مانند آنچه در اراک وجود دارد تولید کننده ایزوتوپ هایی است که در پزشکی و مقاصد صلح آمیز می تواند استفاده شود. ولی این مواد می تواند در تولید پلوتونیوم، که در تولید کلاهک های هسته ای بکار می رود نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
آژانس بین المللی انرژی هسته ای روز جمعه اعلام کرد ایران موافقت کرده است که بازدید های “ایمنی”، که نوع آن مشخص نشده است، از تاسیسات غنی سازی در نزدیکی نطنزبه عمل آید.
در این موافقتنامه نامی از غنی سازی اورانیوم در نظنز برده نشده است، یعنی موضوعی که دلیل اصلی تمام قطعنامه ها و تحریم های علی ایران توسط سازمان ملل و شورای امنیت بوده است. یک دیپلمات نزدیک به هیئت بازرسی آژانس گفت این ممکن است نشانه آمادگی ایران برای پیروی ازرفتاری شفاف تر در این زمینه باشد.
وی، که خواست نامش فاش نشود، گفت: “این خود نکته کم اهمیتی نیست، مشروط بر اینکه به قول های داده شده عمل شود.”
وی همچنین گفت: “این توافق البته رفع کننده نگرانی اصلی آژانس در مورد ایران نیست ولی نکته مهم آن است که به قول های داده شده عمل شود.”
برخی دیگر از ناظران از این توافق راضی نیستند و گفته اند که این توافق نگرانی های جامعه بین المللی را از خطر برنامه هسته ای تهران مرتفع نمی سازد و تنها به ایران این امکان را می دهد که صدور قطعنامه ای دیگر را متوقف سازد.
دیوید آلبرایت، رئیس انجمن علوم و امنیت بین المللی در واشنگتن گفت: “نگرانی آن است که ایران به این وسیله تنها اجلاس شورای امنیت را به تاخیر بیاندازد. این توافق این امید را بوجود آورده است که ایران بتواند مساله را از طریق آژانس بین المللی انرژی هسته ای حل کند.”
این توافق به دنبال ملاقات ماه گذشته محمد البرادعی، دبیر آژانس بین المللی انرژی هسته ای، و علی لاریجانی، رئیس هیئت مذاکره کننده هسته ای و رقیب اصلی محمود احمدی نژاد، انجام شده است. پس از انتخاب احمدی نژاد در سال 2005 ایران در مساله هسته ای موضع تند تری اتخاذ کرده است.
این توافق ممکن است به منزله نفوذ بیشتر میانه رو ها در مقابل تندروها تلقی شود. لئونارد اسپکتور، معاون مرکز مطالعات خلع سلاح ضمن اعلام این نظر گفت: “از زمان انتخاب احمدی نژاد بازرسی ها از ایران محدود شد و مرتبا کاهش یافت. اینکه اکنون ایران این اجازه را داده است که از تاسیسات هسته ای آن دیدن به عمل آید می تواند نشانه یک تغییر در سیاست این کشور باشد.”
سایت هسته ای اراک یکی از دو مجموعه تحقیقاتی هسته ای ایران است که وجود آن در سال 2002 توسط یک گروه مخالف دولت ایران در تبعید فاش شد.
ایران و آژانس توافق کردند ماه آینده جلسه ای در مورد تجربه تهران در زمینه عملیات پس از به دست آمدن پلوتونیوم برگزار کنند. این موضوع نیز از مسائل مورد اختلاف ایران و جامعه بین المللی است.
ماه گذشته، آژانس بین المللی انرژی هسته ای در بیانیه ای از اینکه “نمی تواند مسائل باقیمانده در پرونده هسته ای ایران را که مربوط به دامنه و ماهیت فعالیت هسته ای ایران است حل کند” ابراز ناراحتی کرد. آژانس در بیانیه خود گفته بود نمیتواند از فعالیت های غیر قانونی ایران که مغایر با معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای است اطلاع درستی داشته باشد.
منبع : لوس آنجلس تایمز، 14 ژوئیه 2007