سیدعلی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با رئیس و اعضای شورای عالی فضای مجازی خواستار “خروج از حالت انفعال در عرصه‌ی فضای مجازی، و حضور فعال و تأثیرگذار و تولید محتوای اسلامی متقن و جذاب” شد و به این ترتیب بار دیگر انتقاد خود را از نگاه فنی و علمی کارشناسان که مورد توجه وزارت ارتباطات هم قرار گرفته اعلام داشت.
بر اساس گزارشی که پایگاه رسمی رهبر جمهوری اسلامی منتشر کرده، او در این جلسه فضای مجازی را یک “قدرت نرم فوق‌العاده” توصیف کرد که “در عرصه‌های مختلف از جمله فرهنگ، سیاست، اقتصاد، سبک زندگی، ایمان، اعتقادات دینی و اخلاقیات” تاثیر دارد. خامنه‌ای اضافه کرد: “لازمه‌ی حضور فعال و تأثیرگذار در فضای مجازی، «تمرکز در تصمیم‌گیری»، «جدیت در اجرا بدون از دست دادن زمان»، «هماهنگی میان دستگاه‌ها» و «پرهیز از موازی‌کاری و تعارض» است.”
تاکید دوباره آیت‌الله خامنه‌ای بر پرهیز از آنچه که او “موازی‌کاری” نامیده است، در واقع تلاش او برای کوتاه کردن دست نهادهای دولتی قانونی از زمینه شبکه های اجتماعی و جایگزین کردن نهادی است که اوفراتر از قوه مجریه تشکیل داده است. خامنه‌ای چند روز پیش هم در حکم جدیدی که برای انتصاب اعضای شورای عالی فضای مجازی صادر کرد، از موازی‌کاری ابراز نگرانی کرده بود. در این حکم اولین چیزی که از رئیس و اعضای شورای عالی فضای مجازی خواسته شده بود، انحلال شوراهای موازی بود: “انحلال شوراهای عالی مصوب در گذشته که موازی این شورا هستند، به‌منظور تحکیم جایگاه فراقوه‌ای و موقعیت محوری و کانونی شورای عالی و نیز انتقال وظایف آن شوراها به شورای عالی فضای مجازی.”
آیت‌الله خامنه‌ای در حالی خواستار انحلال نهادهای موازی شده است که درواقع شورای موازی همان شورایی است که خود وی تاسیس کرده است. این شورا نیز همانند ده‌ها شورا و نهاد دیگر که فراتر از قوای سه‌گانه قرار دارند، زیر نظر مستقیم خامنه‌ای اداره می شوند و از طرف او نصب می‌گردند و تنها به خود او پاسخگو هستند. این شوراها در واقع هم قانون‌گذاری می‌کنند هم حکم صادر می‌کنند و هم تصمیمات اجرایی می‌گیرند و حتی اقدامات امنیتی هم انجام می‌دهند. به این ترتیب نهادهایی که آیت‌الله خامنه‌ای فراتر از قانون اساسی حکم به تشکیل آنها می‌دهد در کار همه قوای سه‌گانه دخالت می‌کند و نوعی نهاد موازی با ارکان این قوا است. با اینهمه او خواستار انحلال نهادهای موازی است.
هفته گذشته و پس از انتشار حکم جدید رهبر جمهوری اسلامی، محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به این پرسش که با توجه به حکم خامنه‌ای آیا “شورای عالی فناوری اطلاعات” منحل خواهد شد، گفته بود: “احتمال آن وجود دارد اما جلسه ای خواهیم داشت و درباره آن تصمیم گیری خواهیم کرد.” شورای عالی فناوری اطلاعات که در اواخر دولت سیدمحمد خاتمی تشکیل شد، از جمله نهادهایی بود که در دولت و با تصویب هیات وزیران برای سیاستگذاری و تدوین برنامه در جهت گسترش فناوری اطلاعات تشکیل گردیده بود.
زمزمه انحلال این شورا که زیر نظر دولت قرار دارد از ماه‌ها پیش بلند شده بود. برای نمونه در اردیبشهت ماه گذشته “طرح حذف ماده ۴ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و انحلال شورای عالی فناوری اطلاعات” در مجلس بررسی شد و کلیات آن هم رای آورد. در آن زمان کمال علی‌پور به عنوان یکی از نمایندگان موافق با انحلال این شورا تاکید داشت: “گفته شد که مقام معظم رهبری در صورت احساس نیاز می‌توانستند رای ادغام این شورا در شورای عالی فضای مجازی دهند اما این کار را نکردند، این در حالی است که صدور حکم تاسیس شورای عالی فضای مجازی ۱۰سال پس از تاسیس شورای عالی فناوری اطلاعات قطعاً به دلیل احساس نگرانی بوده است.” او معتقد بود: “در حکم مقام معظم رهبری درباره تاسیس شورای عالی فضای مجازی از این شورا به عنوان نقطه کانونی متمرکز یاد شده به معنی پایان موازی کاری است. فعالیت این دو شورا همپوشانی کامل دارد همچنان که رئیس دو شورا رئیس جمهور است، مردم و مجلس از موازی‌کاری‌ها خسته شده‌اند و حسن حذف شورای عالی فناوری اطلاعات بیشتر از وجود آن است.”
البته برخی نمایندگان نیز مخالف انحلال شورای دولتی بودند. از جمله سیدحسن علوی در مخالفت با این طرح گفته بود: “وظیفه شورای عالی فضای مجازی سیاستگذاری کلان است و شأن این شورا بالاتر از امور اجرایی است. اعضای این دو شورا یکسان نیستند و موافقت با انحلال این شورا اختیارات وزارت ارتباطات را برای توسعه فناوری اطلاعات به شدت کند می‌کند. از جمله دستاوردهای این شورا تدوین ضوابط اجرایی فنی توسعه دولت الکترونیک است که یک دستورالعمل کاملاً اجرایی و فنی است.” با اینهمه به نظر می‌رسد که نظر رهبر جمهوری اسلامی انحلال نهادهای رقیب بوده است.
بعد از صدور حکم جدید خامنه‌ای، رسول جلیلی عضو شورای عالی فضای مجازی در یک برنامه تلوزیونی گفته بود: “با حکم مقام معظم رهبری، تکلیف شوراهای موازی که مسئله ای چالشی در دو سال گذشته بود حل شد.” او با اشاره به اینکه “آخرین جلسه این شورا اسفند ۹۳ تشکیل شد”، اضافه کرده بود: “رئیس شورا رئیس دولت است و اگر صلاح بدانند جلسه را تشکیل خواهند داد. ” جلیلی همچنین گفته بود: “به نظر می رسد رؤسای قوای مقننه و قضائیه برای حفظ احترام رئیس جمهور در شش ماه گذشته جلسات شورا را تشکیل ندادند. شوراهای موازی در دو سال گذشته مسئله ای چالشی بود و اختلاف نظرهایی وجود داشت. با حکم مقام معظم رهبری ایشان برخی موارد را تعیین تکلیف کردند و این اختلاف نظر تمام و مسئله حل شد.”
نگرانی آیت‌الله خامنه‌ای از فضای مجازی و تاثیرات آن در ایران چیز پنهانی نیست. در مهرماه سال گذشته حسین یکتا مسئول قرارگاه فرهنگی خاتم الاوصیا گفته بود: “مقام معظم رهبری فرموده است اگر من امروز رهبر انقلاب نبودم حتماً رئیس فضای مجازی کشور می‌شدم که این اهمیت فضای مجازی را برای مقام معظم رهبری نشان می‌دهد و دشمن نیز برای هر یک نفر از 70 میلیون نفر جمعیت ایران پرونده درست کرده است و بر تصرف عقول و قلوب برنامه دارند.” او تاکید داشت: “دشمنان به‌دنبال عوض کردن باور و اعتقاد هستند و فقط در زمینه فضای مجازی لشکری را به خط کرده‌اند مانند واتس‌اپ و وایبر و ای‌میل که پایه و کف کارهایی است که انجام می‌دهند و کارتل‌های بزرگی برای هم‌افزایی‌های اینها برحسب هر کشور و قبیله شکل می‌گیرد.”
یکبار هم از خامنه ای نقل شده بود که: “این فضا به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد.” چند سال پیش حجت‌الاسلام حمید شهریاری، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و عضو شورای عالی فضای مجازی گفته بود: “نکته‌ی بسیار جالب در کلمات ایشان برای بنده این بود که این حوزه به اندازه‌ی انقلاب اسلامی اهمیت دارد. ایشان در مقام تشبیه فرمودند که این فضا مثل یک رودخانه‌ی پر از آب و خروشان است که می‌آید و دائماً هم بر آب آن افزوده و خروشان‌تر می‌شود. اگر ما برای این رودخانه تدبیر کنیم و برنامه داشته باشیم؛ زه‌کشی کنیم و هدایت کنیم این رودخانه را تا به سد بریزد، می‌شود فرصت. اگر رهایش کنیم و برنامه‌ای برای آن نداشته باشیم، می‌شود یک تهدید. ایشان تأکید بسیاری بر اهمیت این فضا و لزوم مدیریت آن داشتند؛ به گونه‌ای که همه‌ی ارکان نظام باید نقش خاص خود را با حضوری فعال در این فضا ایفا کنند.”
