رهبر جمهوری اسلامی در پاسخ به استفتاء “کارگروه ساماندهی مد و لباس” فعالیت در زمینه مدلینگ اسلامی و حتی مانکن‌هایی که لباس‌های اسلامی بر تن می‌کنند را مجاز دانسته است. این کارگروه که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است از آیت‌الله خامنه‌ای پرسیده: “آیا فعالیت کاری آقایان و بانوانی که در راستای ترویج پوشش‌های مناسب و مورد تأیید اسلامی فعالیت تبلیغاتی انجام می‌دهند یعنی عکس و تصویر ایشان در جراید یا رسانه‌های مورد تأیید منتشر می‌گردد و یا دیگران لباس پوشیده شده توسط ایشان را می‌بینند، از لحاظ شرعی ایراد دارد؟” پاسخ رهبر از این قرار است: “با حفظ پوشش کامل و حریم ضوابط شرعی و مقررات اسلامی، مانعی ندارد.”
کارگروه ساماندهی مد و لباس پیش از این هم کوشیده بود با استناد به نظرات رهبر جمهوری اسلامی، در زمینه تهیه و ترویج مد اسلامی فعال باشد و نمایشگاه‌هایی هم برگزار کرده است. در فراخوان نمایشگاه سال گذشته بنیاد ملی مد و لباس اسلامی هم سخنی از آیت‌الله خامنه‌ای ذکر شده بود: “ بنده با مد خیلی موافقم. جزء آدم‌هایی هستم که به مد گرایش دارم اما مدی که از داخل جوشیده باشد. چون مد یعنی ابتکار و نو آوری نه چیزی که از بیرون بیاید. مد آرایش مو و لباس و حرف زدن ما، همه‌اش دارد از بیرون می‌آید.”
پیش از این هم در استفتاء دیگری از آیت الله خامنه ای درباره حکم خرید و فروش و نگهداری مجلاّت لباس‌های زنانه که عکس “زنان اجنبی” در آنها وجود دارد و برای انتخاب لباس بکار می رود، پرسیده شده و او پاسخ داده بود: “مجرّد وجود عکسهای زنان اجنبی در این مجلاّت مانع جواز خرید و فروش و بهره برداری از آنها برای انتخاب لباس نیست مگر آنکه عکسها، به گونه ای باشد که موجب مفسده شود.”
آیت‌الله خامنه‌ای تاکنون چندین بار به مقوله مد ورود کرده و خواستار تهیه مد اسلامی-ایرانی شده است. او از جمله گفته: “تقلید فرهنگی خطر خیلی بزرگی است، اما این حرف اشتباه نشود با این‌که بنده با مُد و تنوع و تحول در روشهای زندگی مخالفم؛ نخیر، مُدگرایی و نوگرایی اگر افراطی نباشد، اگر روی چشم و همچشمیِ رقابتهای کودکانه نباشد، عیبی ندارد.”
وی در بهمن ماه سال ۱۳۹۰ هم عنوان کرد: “ما طراح داریم، خیاط داریم، هنرمند داریم؛ بنشینند بر اساس همین سنتهای گذشته، برای زنمان، برای مردمان، یک لباس درست کنند و آن را الگو قرار دهند؛ این کارها را می‌شود کرد؛ منتها اگر شما امروز این کار را شروع کنید، بیست سال دیگر نتیجه خواهد داد.”
تصویب قانونی برای ساماندهی مد
قانون ساماندهی مد و لباس، مصوب مجلس هفتم در دی ماه ۱۳۸۵ است؛ زمانی که گشت‌های ارشاد حضور پررنگی در خیابان‌ها داشتند و خبرساز شده بودند. یک سال پیش از آن، محمود احمدی‌نژاد در تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود که مساله دولت، مدل مو و پوشش جوانان نیست. اما بلافاصله با استقرار دولت اش و انتخاب سردار احمدی‌مقدم به فرماندهی ناجا، برخورد با زنان در خیابان‌ها و اماکن عمومی شروع شد. از همان زمان این سئوال مطرح بود که نیروی انتظامی جمهوری اسلامی مطابق کدام قانون، عهده‌دار تعیین مصادیق و موازین پوشش شده است؟ تصویب قانون ساماندهی مد و لباس در مجلس تلاشی از سوی افرادی مانند عماد افروغ بود که معتقد بودند علاوه بر برخورد با بدحجابی، باید زمینه تولید و ترویج پوشش اسلامی هم فراهم شود.
این قانون که در ۱۱ ماده و سه تبصره مورد تصویب شورای نگهبان هم قرار گرفت، دولت را مکلف می‌کرد تا از “تولید و فروش پارچه‌ها و پوشاک منطبق با الگوهای ایرانیـ اسلامی” حمایت کند و مانع “تبلیـغ الگوهای مغایر با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی” بشود.
در تابستان سال ۸۷ هم دولت محمود احمدی‌نژاد، آیین‌نامه اجرایی این قانون را ابلاغ کرد. در این آیین‌نامه وظایفی بر عهده چند وزارتخانه و نهاد و سازمان گذاشته شده است. از جمله وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی باید با “فراهم نمودن زمینه مبادلات فرهنگی مناسب با کشورهای اسلامی در قالب برپایی نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های بین‌المللی” با محوریت “معرفی نمادها و الگوهای برتر پارچه و لباس ایرانی ـ اسلامی در راستای عینیت بخشی به استقرار قطب طراحی و اشاعه مد اسلامی در جمهوری اسلامی ایران” تلاش کند.
وزارت آموزش و پرورش هم موظف است دانش‌آموزان را با “شیوه‌ها و مظاهر تهاجم فرهنگی غرب به ویژه در زمینه اشاعه و القای الگوهای رفتاری و ترویج مدگرایی کاذب در پوشش و آرایش” آشنا و برای “ساماندهی وضعیت ظاهری لباس دانش‌آموزان” دستورالعملی تهیه کند.
همچنین صدا و سیما مکلف شده تا از “ترویج الگوهای غربی پوشش در برنامه‌های سیما” خودداری و درباره “جریان‌های منحرف و مهاجم مد و الگوهای غربی پوشش در قالب برنامه‌های جذاب تلویزیونی همراه با ارایه الگوهای بدیل و برتر اسلامی ایرانی” اطلاع‌رسانی کند.
کارگروه ساماندهی مد و لباس هم مولود همین دستور است که تاکنون بیشترین تلاشش معطوف به برگزاری نمیاشگاه بوده است. رسانه‌های رسمی حکومتی همواره از استقبال مخاطبان نسبت به تولیدات عرضه شده در این نمایشگاه‌ها خبر می‌دهند اما کمتر نشانی از آنها در بازارهای پوشاک تهران و شهرستان‌ها به چشم می‌خورد. پوشش جوانان در بسیاری از شهرهای ایران هم اگرچه به دلیل اجبار حکومتی تا حد زیادی پوشیده و مطابق با معیارهای اسلامی است اما مدام از وضعیت دلخواه مذهبیون که چادر مشکی را بهترین نوع پوشش می‌دانند، فاصله می‌گیرد.
در دولت جدید هم حمید قبادی به عنوان دبیر این کارگروه انتخاب شده که قرارست تا ۱۴ اسفند، سومین “جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر” را برگزار کند. نمونه‌هایی از مدل‌های ارائه شده در نمایشگاه قبلی را می‌توانید اینجا ببینید: (عکس: 1، 2، 3 )
بسیاری از فعالان و کارشناسان این حوزه معتقدند که “برند”سازی، تغییر فرهنگ و تبلیغ و ترویج نوع خاصی از پوشش، کاری تخصصی و کارشناسی است که مقتضیات خاص خود را دارد. از جمله ایرادهای گرفته شده به این نمایشگاه ها این بوده که مدل‌های عرضه شده در این نمایشگاه‌ها را تن مدل‌های انسانی نکرده بودند؛ کاری که پیش از این چند باری اجرا و به دلیل برخی سخت‌گیری‌های مذهبی متوقف شد. به نظر می‌رسد استفتاء از رهبر جمهوری اسلامی در مورد مدلینگ و بر تن کردن لباس‌های اسلامی از سوی مردان و زنان برای باز کردن راه نمایشگاه‌هایی بوده که کمی متناسب‌تر با مقتضیات دنیای مد باشد و بیشتر بتواند جوانان را جذب کند.
