آمریکا نرم و آهسته به سراغ ایران می رود‏

کریسشن ساینس مانیتور
کریسشن ساینس مانیتور

» مقاله کریسشن ساینس مانیتور دربارۀ سیاست خارجی اوباما

clinton.jpg

هوارد لافرانچی ‏

دولت اوباما یک رویکرد با چشمان باز را دربرابر ایران به کار گرفته تا امکان ایجاد تحولی چشمگیر در روابط را ‏محک بزند. این رویکرد با گام های کوچک دیپلماتیک آغاز می شود، و در عین حال پنجره ای است که باز ماندن آن به ‏توقف صلح آمیز حرکت ایران به سوی تسلیحات هسته ای مشروط است.‏

تحریم های سنگین تر بین المللی نیز که در گوشه ذهن جای گرفته، به نظر نمی رسد در بهترین حالت تا پیش از فصل ‏پائیز و زمانی که دولت آمریکا حداکثر تلاش خود برای عملی کردن قول اوباما در همایش های تبلیغاتی مبنی بر تماس ‏با دشمنان آمریکا از جمله تهران را به جا آورد، از پشتیبانی حیاتی روسیه و چین برخوردار شود.‏

در عین حال، دولت تندروی اسرائیل نیز که در آستانه در دست گرفتن زمام امور در آن کشور است، این پیام را ارسال ‏می کند که در صورت به ثمر نرسیدن تلاش های دیپلماتیک تا پیس از سال 2010، برای دست زدن به حمله نظامی ‏علیه تأسیسات هسته ای ایران خیلی منتظر نمی ماند. به همین دلیل، آمریکا حتی پیش از انتخابات خرداد ماه ریاست ‏جمهوری در ایران، به محک زدن کانال های دیپلماتیک با ایران رو آورده است. ‏

یک مقام ارشد اروپائی که نخواست نامش فاش شود گفت آمریکائی ها “وارد تماس با ایرانی ها خواهند شد، آنها اینکار ‏را قبل از انتخابات ایران می کنند، و این از طریق ارسال علائم علاقمندی آمریکا به تماس صورت خواهد گرفت.” وی ‏روز دوشنبه ساعت ها دربارۀ سیاست ایران با مقامات وزارت خارجه آمریکا گفتگو کرد. ‏

هیلاری رودهام کلینتون وزیر خارجه آمریکا نیز هفته گذشته از طرح برگزاری یک کنفرانس بین المللی دربارۀ ‏افغانستان خبر داد و گفت احتمالاً از ایران به عنوان کشور همسایه افغانستان، دعوت به عمل خواهد آمد. این اظهارات، ‏به گمانه زنی ها دربارۀ امکان برقراری تماس های مستقیم مقدماتی مقامات ایرانی و آمریکائی در حاشیه کنفرانس دامن ‏زد. ‏

نزدیکی هیلاری کلینتون به روسیه که با دیدار هفته گذشته وی با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه همراه بود، نیز ‏تا حدی به عنوان تلاش برای جلب حمایت مسکو از رویکرد جدید آمریکا در قبال ایران درنظر گرفته می شود. ‏

با اینحال به گفته تحلیلگران ایرانی، اقداماتی از این دست اغلب به عنوان حرکات نمایشی تلقی می شوند که باید بوسیله ‏اقدامات بزرگتری نظیر ارسال نامه از سوی باراک اوباما به رهبر عالی ایران آیت الله علی خامنه ای دنبال شود، تا ‏تماس با ایران صورت جدی تری به خود بگیرد. ‏

آلکس وطنخواه تحلیلگر روابط اسلامی در گروه اطلاع رسانی جینز در اسکندریه می گوید: “دعوت ایران به کنفرانس ‏افغانستان و یا دیدار سفرا در بغداد، اقدامات تاکتیکی هستند، و تهران می گوید دیگر به تحرکات تاکتیکی علاقمند نیست. ‏ایرانی ها از جمله رهبر عالی آن کشور مایل به ارتباط با آمریکا هستند، بااینحال چیزی که آنها می خواهند یک تغییر ‏استراتژیک در درک آمریکا از رژیم ایران است.“‏

این مقام ارشد اروپائی نیز می گوید همین نکته را به همتایان آمریکائی خود از جمله دنیس راس گوشزد کرده است. ‏راس اخیراً به عنوان مشاور ویژۀ کلینتون منصوب شده که بر مسأله ایران متمرکز شده است. این مقام گفت ایرانی ها ‏موضوع رابطه خود با آمریکا را در گسترۀ وسیع تری از صرفاً برنامه هسته ای خود می بینند. ‏

وی گفت: “آیندۀ حکومت ایران به نوعی در خطر است. اولین و تنها نگرانی آنها بقای رژیم است.“‏

به این معنا که ایرانی ها احتمالاً با هر شیوۀ دیپلماتیکی که آمریکا تعیین کند، به آهستگی همراه می شوند. آنها همین حالا ‏هم علائمی ارسال می کنند که قصد نشان دادن واکنش سریع ندارند. ‏

آقای وطنخواه گفت سخنان هفته گذشته آیت الله علی خامنه ای که در آن اسرائیل را «غدۀ سرطانی» خواند و مقامات ‏فلسطینی را به دلیل همکاری با اسرائیل مورد حمله قرار داد، “تنها کار را برای کسانی که در واشنگتن از تماس با ‏ایران صحبت می کنند، مشکل می سازد.“‏

کلینتون نیز از امکان عدم تمایل ایرانی ها به مذاکره سخن گفته است. ضمناً او گفته آنها ممکن است تمایل آمریکا به ‏مذاکره و صبر جامعه جهانی در قبال خود را بیش از مقدار واقعی برآورد کرده باشند. ‏

درنتیجه، آمریکا مایل است ایران را متقاعد کند درصورتیکه راه حل دیپلماتیک به بن بست برسد، قدرت های بین المللی ‏برای اعمال تحریم های سنگین تر علیه ایران آماده هستند. ‏

با این حال، آمادگی جامعه بین المللی برای اعمال تحریم های بیشتر حتی درصورت شکست تلاش های آمریکا برای ‏تماس با ایران، با تردید روبرو است.‏

برخی تحلیلگران می گویند بهترین راه جلب توجه ایرانی ها اعمال تحریم علیه صنعت نفت آن کشور است، خصوصاً ‏آنکه برطبق برخی دیدگاه ها، اقتصاد ایران وضعیت نابسامانی دارد. این تحلیلگران می گویند روسیه نیز که از بالا ‏رفتن بهای نفت درنتیجه اعمال چنین تحریم هائی خرسند خواهد شد، احتمالاً نظر موافق پیدا می کند.‏

برخی دیگر می گویند بهبود جامع روابط آمریکا- روسیه، عامل تعیین کننده ای در نحوه عملکرد جامعه بین المللی ‏خواهد بود. نانسی سودربرگ سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل در دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون، می گوید: ‏‏”چین در این مورد از روسیه دنباله روی خواهد کرد، بنابراین روسیه کلیدی است.“‏

اما بعید به نظر می رسد در بحبوحه بحران اقتصادی فعلی، چین از روسیه تبعیت کند. ضمناً به گفته وطنخواه از گروه ‏اطلاع رسانی جینز، حضور کشورهای غربی در صنعت نفت ایران به اندازه ای ناچیز است که بعید به نظر می رسد ‏هرگونه اقدامی از سوی آنها به ایجاد تغییری در تهران منجر شود. ‏

وی گفت: “ایرانی ها یاد گرفته اند با حداقل ها زندگی کنند. واقعاً در صنعت نفت چیزی به عنوان تغییر دهندۀ بازی نمی ‏بینم.“‏

منبع: کریستین ساینس مانیتور- 11 مارس -2009 ‏