قا ب ♦ چهارفصل

نویسنده
شهلا گروسی

شاید نام “جیم دیویس” به گوش شما آشنا نیاید، اما بعید می دانم “گارفیلد” را نشناسید. گربه نارنجی تنبل و خوش ‏خوراکی که یک پرس لازانیا را به شکار موش ترجیح می دهد و با لبخندی موذیانه و چشمان خمار، دنیای آدم ها را ‏نظاره می کند. این معجزه دنیای هنر است که مخلوق معروف تر از خود خالق می شود…‏

jamedavis1.jpg


درباره جیم دیویس

‎ ‎خالق مشهورترین گربه دنیای کارتون استریپ‎ ‎

شاید نام “جیم دیویس” به گوش شما آشنا نیاید، اما بعید می دانم “گارفیلد” را نشناسید. گربه نارنجی تنبل و خوش ‏خوراکی که یک پرس لازانیا را به شکار موش ترجیح می دهد و با لبخندی موذیانه و چشمان خمار، دنیای آدم ها را ‏نظاره می کند. این معجزه دنیای هنر است که مخلوق معروف تر از خود خالق می شود.‏

‏”جیم دیویس” متولد 28 جولای 1945، کارتونیست آمریکایی و خالق مشهورترین گربه دنیای کارتون استریپ، کودکی ‏را در مزرعه کوچک پدرش واقع در “فرمونت” ایندیانا گذراند. علاوه بر پدر و مادر و برادرش “دیو”، بیست و پنج ‏گربه ساکن این خانه بودند پس عجیب نیست که معروفترین مخلوق دیویس یک گربه باشد!‏

jamedavis2.jpg

دیویس تحصیلات عالی را در دانشگاه “بال استیت” به پایان رساند و با موفقیت توانست کمترین معدل نمرات ثبت شده ‏در تاریخ این دانشگاه را به خود اختصاص دهد. هرچند مجری معروف تلویزیونی و هم دانشکده ای آن زمان دیویس ‏یعنی “دیوید لترمن” در کسب این عنوان شرم آور با کارتونیست معروف شریک بود! پیش از خلق کاراکتر گارفیلد، ‏دیویس در یک مؤسسه تبلیغاتی محلی کار می کرد. سال 1969 او دستیار کارتونیست معروف “تام ریان” در طراحی ‏مجموعه استریپ ‏Tumbleweeds ‎‏ شد. بعد از آن اولین مجموعه کارتون استریپ مخصوص خودش را که ‏Gnorm ‎Gnat‏ نام داشت در نشریه محلی ‏The Muskegon Chronicle ‎‏ طراحی کرد که پنج سال تمام منتشر می شد. ‏

شخصیت های اصلی این کمیک چند حشره بودند و وقتی دیویس خواست مجموعه را به یک سندیکای ملی کمیک ‏استریپ بفروشد از سردبیری توصیه شنید که:” کارهنری و شوخی ها همه عالی است اما کسی با حشره جماعت ارتباط ‏برقرار نمی کند!” پس به فکر خلق کاراکتری مردم پسند و جذاب تر افتاد. تا به آن موقع کمیک های زیادی درباره سگ ‏ها کار شده بود اما کمتر فرصت خودنمایی به گربه ها داده بودند. جالب این که وقتی جیم دیویس گارفیلد را خلق کرد ‏خودش صاحب هیچ گربه ای نبود: همسر اولش کرولین به گربه ها حساسیت داشت و نمی توانست این حیوانات دوست ‏داشتنی را تحمل کند. خوشبختانه چند سال بعد با اقدام مدبرانه دیویس این مشکل هم مرتفع شد: زوج خوشبخت طلاق ‏گرفتند و دیویس سال 2000 با “جیل” مشاور ارشد کمپانی خودش ‏inc‏ ‏Paws‏ ازدواج کرد.‏

jamedavis3.jpg

‏”گارفیلد” اولین بار 19 ژوئن 1978 توسط سندیکای کارتونیست ها در 41 روزنامه ایالات متحده به چاپ رسید و از ‏آن تاریخ تا به الان بدون توقف به انتشار هر روزه اش در نشریات ادامه داده است. هر قسمت این مجموعه معمولاً از ‏سه کادر تشکیل می شود (غیر از یکشنبه ها که کمیک، طولانی تر و رنگی است) و به رابطه گارفیلد و صاحب اش ‏‏”جان ارباکل” با هم و با دنیای اطراف می پردازد. گارفیلد تنها حاصل شناخت دیویس از دنیای گربه ها نیست بلکه ‏بینش عمیق او را نسبت به زندگی و آدم ها به نمایش می گذارد. گارفیلد بیش از آن که گربه باشد آدمی امروزی است که ‏پشت نقاب گربه به نقد و ریشخند دنیای معاصر می پردازد. طبعاً کمیک استریپی که 30 سال هر روزه به چاپ می رسد ‏فراز و نشیب بسیار داشته و از تنوع موضوع و اتمسفر برخوردار باشد، گاهی مفرح تر و شاد تر، گاه عمیق تر و ذهنی ‏تر. اما اکثر کارشناسان معتقد اند که این مجموعه موفق ترین دوران خود را همان دهه اول تجربه کرده است، زمانی که ‏ایده ها و فضاها بکر و خلاقانه تر بودند.‏

jamedavis4.jpg

‏ از حیث اجرا سبک دیویس بسیار کارتونی و فانتزی است، ویژگی که باعث شده تا کودکان با گارفیلد ارتباط محکمی ‏برقرار کنند و این کاراکتر به مارک تجاری پر طرفداری بر اسباب و لوازم مورد مصرف کودکان، تبدبل شود. اما ‏اشتباه نباید کرد مخاطب این کمیک تنها کودکان نیستند هرچند که سادگی و روانی بعضی ایده ها فهم آن ها را برای ‏مخاطبان کم سن و سال هم راحت کرده است. کمیک ها اکثراً از دیالوگ بهره می برند اما دیویس از ایده های کاملاً ‏بصری و بدون شرح هم غافل نبوده است. گاه به ایده های کاملاً تجربی، انتزاعی و خلاق بر می خوریم که با زاویه دید ‏مخاطب یا سایر عناصر ساختاری قاب ها بازی کرده اند. موضوع بسیاری از داستانک ها هم عادت ها و رفتار های ‏خود گارفیلد است: نفرت اش از عنکبوت و علاقه اش به تلویزیون، لازانیا، خوابیدن و البته سربه سر دیگران گذاشتن.‏

jamedavis5.jpg

دیویس مجموعه انیمیشن تلویزیونی هم بر اساس کمیک های گارفیلد کار کرد که از سال 1988 تا 1994 از شبکه ‏سی.بی.اس پخش می شد و طرفداران بسیاری هم داشت. این موفقیت زمینه ساخت اولین فیلم سینمایی بلند گارفیلد را ‏فراهم آورد. سال 2004 فیلم گارفیلد با صداپیشگی “بیل مورای” و به کمک جلوه های ویژه کامپیوتری روانه پرده ‏سینماها شد هرچند که منتقدان استقبال چندانی از آن نکردند. شوخی های مینیمالیستی کمیک های سه قابه در ظرف ‏زمانی یک فیلم بلند لق می زدند و تأثیر لازم را نداشتند. در هر حال فیلم مخاطبان خود را داشت و قسمت دوم آن هم ‏سال 2006 به نمایش درآمد.‏

جیم دیویس امروزه روزگار را در کنار همسر، فرزندان، نوه ها و البته گربه های اش می گذراند و طراحی کمیک های ‏گارفیلد را به دستیارش “برت کوت” سپرده و تنها بر اجرای آنها نظارت دارد. در حالی که امتیاز تجاری این گربه چاق ‏و تنبل، آینده مالی خانواده دیویس را کاملاً تضمین کرده است.‏