کنفرانس ژنو۲ در حالی از دیروز آغاز شد که رئیس دولت یازدهم با ناامیدی نسبت به موفقیت آن سخن گفته و برخی مقامات و رسانه های جمهوری اسلامی آن را از پیش شکست خورده و “شوی سیاسی” توصیف کرده اند. در همین حال نماینده دولت سوریه نیز حملات تندی به مخالفان کرده و ائتلاف ملی سوریه هم گفته است زیر بار مشارکت بشار اسد در دولت بعدی نخواهد رفت.
هواپیمای حسن روحانی دیروز در سوئیس فرود آمد؛ کشوری که از صبح چهارشنبه میزبان کنفرانس ژنو ۲ برای یافتن راه حلی سیاسی برای جنگ داخلی سوریه است، گرچه نه رئیس دولت یازدهم و نه هیچ یک از همکاران وی در این کنفرانس حاضر نیستند و روحانی نیز به شهر داووس رفته است تا در کنفرانس جهانی اقتصاد شرکت کند. پس گرفتن دعوت از مهمترین متحد سوریه در خاورمیانه البته یاس روحانی را در پی داشت تا آنجا که وی صبح دیروز پیش از ترک تهران به خبرنگاران گفت: “از مجموع علائم امید چندانی ندارم که این اجلاس بتواند در مبارزه با تروریسم موفق باشد، چراکه برخی از حامیان تروریسم در آن حضور دارند، کشورهایی در آنجا هستند که بی‌ثباتی را به وجود آورده‌اند.”
به نظر می آید اشاره روحانی در درجه نخست به عربستان سعودی است؛ کشوری که پدرخوانده جهان عرب خوانده می شود و در 3 سال اخیر بارها خواستار سقوط یا کناره گیری بشار اسد شده است. در حالی که تهران سپاه قدس و حزب الله لبنان را برای پشتیبانی از دولت بعث سوریه وارد جنگ داخلی کرده است، عربستان نیز در کنار قطر از شبه نظامیان مخالف اسد در جنگ داخلی سوریه حمایت می کند.
گفته می شود ریاض مخالف سرسخت حضور جمهوری اسلامی در کنفرانس ژنو ۲ بوده است.ائتلاف ملی سوریه ـ اصلی ترین گروه سیاسی مخالف اسد- نیز پیش شرط شرکت در کنفرانس ژنو ۲ را حذف تهران از لیست مهمانان قرار داد.
همزمانی دو اجلاس داووس و ژنو این شائبه رو به وجود آورده که ممکن است این موضوع تصادفی نباشد اما روحانی گفته: “اجلاس ژنو ۲ در سوئیس برگزار می‌شود اما کاملا با اجلاس داووس متفاوت است، اجلاس ژنو۲ سیاسی است و با اجلاس داووس فرق دارد.”
در همین حال روز گذشته خبرگزاری فارس به نقل از بخش مطبوعاتی نمایندگی جمهوری اسلامی در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو، حضور محرمانه هیأتی از جمهوری اسلامی در حاشیه نشست ژنو۲ را “خبری کذب، ساختگی و فاقد صحت” توصیف کرد.
وزارت خارجه: تروریست ها مسئول اند
از سوی دیگر وزارت خارجه نیز بیانیه ای منتشر کرده که تمرکز اصلی اش بر مقابله با “نیروهای تروریستی و تکفیری” در سوریه است. دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بدون اشاره به فعالیت های لجستیکی و اطلاعاتی نیروهای سپاه قدس در سوریه گوشزد کرده است: “جنایت‌های تروریست‌ها علیه شهروندان سوریه، جنایت علیه بشریت است و حامیان تروریست‌ها در قبال آن مسئولند و باید به تعهدات خود درخصوص قطع ارسال سلاح و نیروهای مسلح به داخل سوریه عمل کنند.”
این بیانیه در شرایطی منتشر می شود که روز گذشته جسد یکی از اتباع وابسته به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی که در جنگ سوریه کشته شده در تبریز به خاک سپرده شد. عکس های محمودرضا بیضایی وی را در لباس نظامی نشان می دهد و خبرگزاری فارس نیز در توجیه حضور وی در سوریه نوشته او برای دفاع از حرم حضرت زینب ـ واقع در دمشق ـ در برابر “هتک حرمت گروه های صهیونیستی و وهابی” در جنگ سوریه حضور داشته است. وی چهار روز پیش توسط شبه نظامیان اسلام گرا کشته شد.
فارس: نمایش است
عدم حضور نماینده جمهوری اسلامی در کنفرانس ژنو ۲، همچنین همراه شده است با انتشار مطالبی در رسانه های دست راستی تا این کنفرانس را از پیش شکست خورده توصیف کنند. خبرگزاری فارس ـ نزدیک به سپاه ـ روز گذشته کنفرانس ژنو ۲ را یک “نمایش سیاسی” خوانده و با انتقاد از دعوت کشورهایی چون بحرین و دعوت نکردن جمهوری اسلامی، اتکا به توافق در ژنو ۱ را اشتباه خوانده و نوشته است: “آمریکا، عربستان، فرانسه و مخالفان معتقدند که در ژنو یک دولت انتقالی بدون بشار اسد مورد توافق قرار گرفته ولی مسکو تصریح می‌کند که در توافق ژنو یک تنها تشکیل دولت انتقال مورد توجه بوده است و تفسیر طرف مقابل اشتباه است.”
در حالی که پیشتر گفته می شد جمهوری اسلامی نیز موافق مصوبه ژنو ۱ برای تشکیل دولت انتقالی است اما در روزها و هفته های اخیر برخی مقامات خارج از دولت اعلام کردند نظام چنین چیزی را قبول ندارد؛ موضوعی که دلیل اصلی پس گرفتن دعوت بان کی مون از جمهوری اسلامی برای حضور در ژنو ۲ بوده است.
استقبال کیهان و رجا از مواضع ظریف
روزنامه کیهان که به دلیل توافق هسته ای دل خوشی از جواد ظریف، وزیر خارجه ندارد اما دیروز در گزارش اصلی خود با تیتر “ژنو ۲ شروع نشده شکست خورد“، به انتقادات رئیس دستگاه دیپلماسی از سازمان ملل روی خوش نشان داده و از قول وی نوشته است: “آنچه که بیشتر باعث تاسف است نداشتن شهامت برای اعلام دلیل پس گرفتن دعوت بود.”
رجانیوز هم که در دو ماه گذشته گزنده ترین حملات را به جواد ظریف و تیم مذاکره کننده هسته ای کرده استقبال گرمی از مواضع وی علیه بان کی مون کرده و تیتر زده است: “ظریف دروغ بان کی مون را افشا کرد؛ سازمان ملل تلاش کرد در داخل ایران اختلاف بیاندازد!”
اما وزیر خارجه روحانی شکایتش از این است که چرا مواضع افرادی خارج از دولت مبنای قضاوت دبیر کل سازمان ملل قرار گرفته:“اینکه پس گرفتن دعوت را به اظهارنظرها در ایران نسبت دادند اقدام درستی نبود و به صورت مشخص آمریکا و برخی گروه‌هایی که بعضا دستشان به خون مردم سوریه آغشته است به ایشان فشار آورده و آقای بان‌کی‌مون ناگزیر شده که این کار را انجام دهد و به دنبال توجیه گشته است.”
اشاره ظریف احتمالا معطوف به اظهارات اخیر مشاور بین الملل رهبر جمهوری اسلامی است. علی اکبر ولایتی از رقبای محافظه کار حسن روحانی در انتخابات خرداد ۹۲، روز دوشنبه به خبرگزاری تسنیم گفت: “ایران هیچگونه پیش‌شرطی را برای حضور در ژنو ۲ نمی‌پذیرد و اگر دعوت بان‌کی‌مون از جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر پذیرش بیانیه ژنو یک باشد، به معنای پیش‌شرط است و ایران آن را نمی‌پذیرد.”
در همان روز سردار مسعود جزایری، مسئول تبلیغات دفاعی نظام نیز گوشزد کرده بود: “توافقات قبلی که در راستای منافع قدرت‌های خارجی و ارتجاع منطقه است نمی‌تواند پایه و اساس مذاکرات آتی باشد بلکه آنچه تعیین کننده خواهد بود تصمیمی است که مردم سوریه برای آینده کشور خود خواهند گرفت.”
ناظران می گویند احتمال دارد دبیر کل سازمان ملل اظهارات ولایتی را موضع رسمی آیت الله خامنه ای تلقی کرده باشد ودر گفت و گوهای ظریف و همکارانش با مقامات سازمان ملل، نکات دیگری مطرح شده باشد. از دید آنها هچنین ورود ولایتی به مسائل کلان دیپلماسی به معنای موازی کاری در این حوزه است؛امری که به باور کارشناسان همواره بخشی از سنت ساختار قدرت در جمهوری اسلامی بوده و از زمان روی کار آمدن دولت بازرگان در سال ۵۷ تا امروز ادامه داشته است.
معاون ظریف: شوی سیاسی است
پس گرفتن دعوت از جمهوری اسلامی با انتقادات ظریف وزیرخارجه همراه شد اما معاون وی اساسا کنفرانس ژنو ۲ را زیر سئوال برد.حسین امیر عبداللهیان دیروز صراحتا گفت: “این کنفرانس بیشتر یک شوی سیاسی است.”
همسو با معاون وزیر خارجه و کیهان و فارس، احمد بخشایش از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پارلمان نیز گفته است: “کنفرانس ژنو ۲ از همین حالا شکست خورده است”
درگیری در ژنو
در همین حال رسانه های غربی نیز اخبار دلگرم کننده ای از کنفرانس دیروز منتشر نکرده اند.به گزارش بی بی سی فارسی ولید معلم ـ وزیر خارجه سوریه ـ با لحنی تند با مخالفان اسد صحبت کرده و گفته است: “اگر واقعا می‌خواهید به نام مردم سوریه سخن بگویید، باید دیگر خائنان به مردم سوریه و عمال دشمنان آنان نباشید.”
از سوی دیگر احمد جبرا، نماینده ائتلاف ملی نیز گفته است زیر بار ادامه حضور اسد در قدرت نخواهد رفت. به گفته وی “هیچ راه حلی که شامل مشارکت بشار اسد باشد برای مردم سوریه قابل قبول نیست.”
در چنین فضایی شورشیان مسلح در سوریه که بخشی از آن ها به القاعده وابسته هستند از این هم فراتر رفته و اساسا مخالفان سیاسی اسد را به خاطر نشستن در پشت میز مذاکره با نماینده وی “خائن” نامیده اند.
