نادر ایرانی
مهندس محمد توسلی نخستین شهردار تهران پس ازانقلاب و رئیس دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران در گفت و گو با روز ضمن اعلام اینکه “جمع بندی نهضت آزادی ایران در باره انتخابات به زودی در قالب بیانیه ای اعلام می شود” تاکید می کند که: “این طبیعی است که اصلاح طلبان متناسب با شرایط جدید دست به انتخاب جدیدی بزنند ولی باید دلایل انتخاب تاکتیک جدید را توضیح دهند تا از بی اعتمادی مردم جلوگیری شود”. متن این گفت وگو در پی می آید.
آقای خاتمی به اصلاح طلبان توصیه کرده اند که درانتخابات حضورفعال داشته باشند، آیا فکر می کنید چنین حضوری امکان پذیر است؟
من معتقدم انتخابات مجلس هشتم نسبت به تمامی انتخابات برگزارشده در30 سال گذشته ویژگی خاصی دارد. در این انتخابات، اصلاح طلبان در یک آزمون تاریخی قرار گرفته اند و انتخاب هرنوع تصمیمی، برآینده دموکراسی درایران تاثیرگذار خواهد بود.
ما به یاد داریم که احزاب اصلاح طلب از جمله جبهه مشارکت و مجاهدین انقلاب تاکید داشتند اگر صلاحیت کاندیداهایشان رد بشود به گونه ای که قادر نباشند در انتخابات به رقابت بپردازند، دلیلی ندارد که تنورانتخابات را گرم کنند. آیا در آخرین وضعیت نامزدهای تایید صلاحیت شده امکان رقابت حد اقلی فراهم شده است؟ البته در این جا باید یادآوری کنم که تصمیم های سیاسی نیاز به سیالیت دارد وطبیعی است که اصلاح طلبان براساس آخرین تغییرها، سیاست خود را تنظیم واعلام کنند.
آقای آرمین از رهبران سازمان مجاهدین انقلاب مطرح کرده بودند که اگر سازمان متبوع ایشان فاقد لیست قابل رقابت درصحنه انتخابات باشد که نتوانند درانتخابات شرکت کنند، قطعا در انتخابات شرکت نمی کنند و تنورآن را گرم نخواهند کرد. با این همه اگر مجموعه اصلاح طلبان به این نتیجه برسند که باید درانتخابات شرکت کنند با این شرط که درحوزه موردنظر دارای کاندیدای انتخاباتی باشند، به نظر شما در این صورت اصلاح طلبان باید به چه مواردی توجه کنند؟
درچنین شرایطی به نظرمن اصلاح طلبان باید به دو نکته کلیدی تاکید کنند:1- ابتدا این نکته را تصریح کنند که انتخابات کنونی مغایر با اصول قانون اساسی و معیارهای شناخته شده جهانی برای برگزاری انتخابات آزاد، سالم ورقابتی است. از این رو به طور آشکار شرایط موجود را در بیانیه هایشان توضیح دهند تا افکارعمومی با آگاهی لازم نسبت به آنچه می توان آن را بدعت نامید و درحال وقوع است، حساسیت لازم را پیدا کنند ودرنهایت اجازه ندهند عده ای خلاف مصالح عمومی حرکتی را به انجام برسانند. چنین تلاشی منجر به حفظ ارزش های اصلاح طلبی درایران شده و نور امید را دردل جوانان، که درآینده آنان باید باراصلاحات را به دوش بکشند، روشن نگاه خواهد داشت.2- اگر اصلاح طلبان با این جمع بندی که محافظه کاران به هرترتیب می خواهند آنان را از صحنه سیاسی حذف کنند ولذا مایلند درانتخابات شرکت کنند و لیستی، اگرچه حداقلی، تهیه کنند، لازم است افرادمعرفی شده از حداقل شرایط نمایندگی مردم یعنی شجاعت وتوانایی دفاع از حقوق اساسی مردم برخوردارباشند. این موضوع را از این جهت تاکید می کنم که ما از اقلیت مجلس هفتم که عموما منفعل بودند، تجربه خوبی نداریم..به عبارت بهتر می توان گفت این اقلیت عموما به سوگند خود برای دفاع از قانون اساسی وحقوق مردم عمل نکردند. بنا براین باید از کسانی حمایت شود که در برابر جناح اقتدارگرا مرعوب نشوند. در این صورت شرکت حداقلی درانتخابات توجیه پذیر خواهد بود.
با فیلترهای مختلفی که دولت و نظام سیاسی برای تایید ورد صلاحیت ها گذاشته اند و در باره هریک از ثبت نام شوندگان نیز به اندازه کافی وقت داشته اند که به تحقیق بپردازند، آیا فکر نمی کنید که ورود چنین افرادی به رقابت های انتخاباتی تا اندازه ای آرمان گرایانه باشد؟
پاسخ به این سوال وارزیابی افرادی که با تایید صلاحیت وارد حوزه رقابت شده اند قبل از ارائه لیست ها مشکل است. آنچه در حال حاضر می توان گفت این است که اصلاح طلبان در گزینش خود دقت لازم را مبذول کنند تا نامزدهای مورد حمایت از حد اقل شرایط بهره مند باشند.
تاکید براین موضوع براساس چه تجربه تاریخی صورت می گیرد؟
ببینید تجربه تاریخی مجالس گذشته ایران نشان می دهد که حتی با وجود یک مدرس، مصدق یا بازرگان( درمجلس اول) امکان آگاهی دادن به مردم ودفاع ازحقوق آنان به شدت افزایش می یابد. این به معنای آن نیست که می توان با حضور اقلیت دست به اقدام مهمی زد، ولی حضور اقلیت توانا در مجلس راه را برای آینده اصلاحات هموار می کند. من هرگز نمی خواهم بگویم در شرایط کنونی افرادی مانند مدرس دربین کاندیداهایی که از فیلتر شورای نگهبان گذشته اند حضوردارند، ولی می خواهم تاکید کنم که اصلاح طلبان درگزینش نامزد های مورد حمایت چنین الگوهایی را مدنظر قرار بدهند.
آیا راه حل دیگری برای جنبش اصلاحات وجود دارد؟
من معتقدم برای جنبش اصلاحات به طور کلی دوراه وجود دارد: راه حل اول آن است که اصلاح طلبان به یک اجماع جبهه ای دست یافته و توافق کنند که درانتخابات رای ندهند و ازاین طریق اعتراض خود را نسبت به رد صلاحیت گسترده نامزدهای اصلی جنبش اصلاحات اعلام کنند که این اقدام، قانونی، دموکراتیک وتاثیر گذار است. اما در شرایط موجود چنین راه حلی عملی نیست.راه حل بعدی آن است که اصلاح طلبان برای حفظ انسجام خود ونگاه به آینده در انتخابات حضور بیابند و با شرایط بسیارسخت و حدافلی که با آن مواجه هستند، تنها به معرفی وحمایت از نامزدهایی اقدام کنند که ازحد اقل توانایی لازم برای حضور درمجلس هشتم برخوردارباشند.