آرمین موسی زاده
سخنان آیت الله صانعی در مورد اشکال داشتن اجرای حدود الهی در زمان غیبت امام دوازدهم، انتقاد مدیر مسوول کیهان را به همراه داشت. حسین شریعتمداری، نماینده آیت الله خامنه ای در موسسه کیهان روز یکشنبه در سرمقاله این روزنامه در مطلبی با عنوان “این نظریه ازکجا آمده است ؟!” به انتقاد از آیت الله صانعی پرداخت و این نظرات را “مخدوش و خارج از نظرات فقهی” دانست.
در مطلب شریعتمداری که در صفحه دوم کیهان دیروز (یکشنبه) چاپ شده، آمده است: “نمی توان و نباید همه نظرات و تمامی آنچه را که یک فقیه بر زبان و قلم می آورد، اظهارنظر فقهی تلقی کرد و چالش پیرامون آن را مستلزم آشنایی به مبانی فقهی دانست، زیرا، بارها دیده شده و می شود- و اشکال و خرده ای نیز بر آن نیست- که یک فقیه بیرون از چارچوب و بستر فقاهت در باره مسئله ای اظهارنظر می کند. تاکنون دیده نشده- و یا به ندرت دیده شده است- که فقهای محترم اینگونه نظرات بیرون از دایره فقه را در کنار نظرات فقهی خود قرار داده و خدای نخواسته درپی آن باشند که از فقاهت خویش برای اثبات یک نظر غیرفقهی استفاده کنند!“
وی اضافه کرده: “نگارنده پیش از این نیز، به نمونه هایی از اینگونه اظهارنظرهای آیت الله صانعی پرداخته و بی پایه و اساس بودن آنها را- نه به دلیل برتری علم و آگاهی خویش، بلکه به علت مخدوش بودن نظرات ایشان- نشان داده است و هر بار نیز به جای دریافت پاسخ منطقی و معقول با هوچی گری برخی از نان به نرخ روز خورندگان و سوءاستفاده کنندگان از موقعیت آیت الله صانعی روبرو شده است.“
شریعتمداری در حالی استناد خود را به مصاحبه “سایت آفتاب” با آیت الله صانعی قرار داده که این مطلب در آفتاب منتشر نشده و در اعتماد ملی منعکس شده است. شریعتمداری در ادامه نوشته است: “ نتیجه این دیدگاه آقای صانعی دقیقا همان نظریه انحرافی «جدایی دین از سیاست» است که تشکیل حکومت اسلامی را قبل از ظهور حضرت صاحب الزمان علیه السلام، نه فقط غیرضروری، بلکه حرام می داند!… همانگونه که ملاحظه می شود، نظر آیت الله صانعی؛ اولا؛ نه فقط مخالف نظر حضرت امام(ره) بلکه در تضاد آشکار با نظر آن بزرگوار است، بنابراین آیت الله صانعی و برخی از کسانی که ایشان را مورد سوءاستفاده سیاسی قرار داده اند نمی توانند ادعا کنند که آنچه او گفته است برخاسته از نظر امام راحل (ره) است! ثانیا؛ نظر آیت الله صانعی با مبانی اولیه و اصول بدیهی عقل و منطق نیز منافات دارد.“
شریعتمداری در پایان، مطلب خود را به انتقاد اصلاح طلبان از آیت الله مصباح یزدی ربط داده و نوشته است: “متاسفانه آیت الله صانعی در مهرماه سال گذشته نیز در دیدار با اعضای سازمان مجاهدین انقلاب، دست به تحریف نظر مبارک حضرت امام (ره) زده و با افزودن جمله ای به کلام امام راحل (ره)، نظر آن بزرگوار را به نفع همین دیدگاه- که شرح آن گذشت- مصادره کرده بود که نگارنده طی یادداشتی با چاپ متن نظر امام (ره) از صحیفه امام و متن اظهارات آقای صانعی از سایت شخصی ایشان به این تحریف اشاره کرده بود و البته مدعیان اصلاحات به جای پاسخگویی و دستکم پوزش خواستن از ساحت مقدس حضرت امام (ره) و عذرخواهی از مردم، به هیاهو و دشنام روی آوردند.…چند هفته قبل نیز، مدعیان اصلاحات و یک سایت اینترنتی با ساختن یک داستان جعلی و نسبت دادن آن به حضرت امام (ره) تلاش کردند نظرات حضرت آیت الله مصباح یزدی که یکی از دانشمندان مدافع مبانی اسلام و انقلاب و مخصوصاً مدافع سرسخت نظرات حکومتی حضرت امام (ره) است- دقت شود که باز هم پای مقابله با نظر امام درباره حکومت اسلامی در میان بود- را مخدوش کنند که این بار نیز در مقابل یادداشت مستند کیهان به طفره رفتن روی آوردند و… اظهاراتی که آشکارا با نظرات صریح حضرت امام (ره) در تناقض بود… آیا همه این تحریف ها که مستقیم و غیرمستقیم نظرات حکومتی حضرت امام (ره) را نشانه رفته اند، تصادفی است؟!… انشاءالله که تصادفی باشد!!”
همنوایی رجا نیوز
پس از انتشار یادداشت شریعتمداری، سایت رجا نیوز ـ وابسته به دولت احمدی نژاد ـ نیز از اظهارات آیت الله صانعی انتقاد کرد: “نمی توان چنین فرض کرد که امام آنچنان که آیت الله صانعی توصیف نموده اند، حاضر به عدول از این نگاه فقهی خود در باره اجرای حدود در زمان حکومت فقیه به دلیل اقتضائات سیاسی بوده باشند، چه رسد به اینکه به تعطیلی حدود الهی به دلیل نظر برخی که به اختصاص آنها به زمان حکومت معصومین(علیهم السلام) معتقدند، تن دهند.حال جای این سوال باقی است که اگر این عضو سابق دفتر امام، نظر متفاوتی از امام خمینی(ره) دارد -که با نگاه باز فقه شیعی چنین امکانی حق هر مجتهدی است-، آیا همچنان مجاز است داعیه دار نگاه فقهی امام باشد و از منظر اینکه «اگر امام بودند» بر مصدر افتاء نشیند؟”
استغفار برای آیت الله
اما روزنامه کیهان به این یادداشت هم بسنده نکرد و در شماره دوشنبه خود در صدر ستون پیام های مردمی، به نقل از عبدالله طاهری(یک طلبه) خواستار استغفار آیت الله صانعی شد. در این پیام که معمولا به انعکاس نظرات کیهانیان اختصاص دارد، آمده است: “حضرت آیت الله صانعی نظرات مراجع تقلید درهر حال محترم است چه برای مقلدین و چه غیر مقلدین هرچند که غیر مقلدین در برابر آن وظیفه ای ندارند و در زمینه مسائل حکومتی هم همگان مطیع نظرات ولی فقیه عادل می باشند. از اینکه جنابعالی اعتقاد دارید که حدود اسلامی تنها به زمان حضور امام معصوم (ع) اختصاص دارد. این سوال به ذهن تبادر می کند که شما با وجود چنین دیدگاهی چگونه در دستگاه قضایی که کارش اجرای حدود اسلامی بود قبول مسئولیت نمودید و دست به اجرای حدود زدید؟ طبق نظر خودتان شما به ناحق وارد حوزه اختیارات امام معصوم شده اید و این ورود متاسفانه از روی نا آگاهی نبوده که بگویم جاهل قاصر بوده اید بلکه از روی علم و آگاهی بوده است. اگر بفرمایید که در آن زمان چنین نظری نداشته اید و برای شما بعد از دوم خرداد تبدل رای رخ داده است، به این نتیجه می رسیم که یا آن روز در اشتباه بوده اید که بر بندگان خدا حد جاری می کردید یا امروز که نظام قضایی زیر نظر ولی فقیه را مورد تردید قرار می دهید؛ که در هر صورت اشتباهی بزرگ است. درهرحال بنده به شما توصیه می کنم بجای آنکه ملتی را مانند خود دچار تحیر و تردید نمایید، باقی مانده عمر را به استغفار مشغول باشید تا انشاء الله تعالی در سرای دیگر هم دچار حیرت نشوید.“
انتقادات غیر فقهی
یادداشت کیهان اما اعتراضاتی را هم برانگیخت؛ از جمله محمد تقی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم که با اشاره به یادداشت دیروز حسین شریعتمداری به آفتاب گفت: “یادداشت مدیرمسئول کیهان فاقد هرگونه مبنای فقهی است و تنها به یک جدل و دعوای سیاسی شبیه است. مشکل اینجاست که در جامعه ما هر کسی به خود این حق را می‌دهد که بدون هیچ مبنایی حرف طرف مقابل خود را باطل بخواند.“
میبدی همچنین با تاکید بر اینکه “روزنامه کیهان همواره اینگونه حرکت کرده”، ادامه داده: “این روند همیشگی روزنامه کیهان بوده که با هر کس که مخالف دیدگاه‌هایش بوده تا مرز محو صاحب فکر پیش رفته است. جادارد آقایان مسایل فقهی و علمی را با جنجال‌های سیاسی و موضع‌گیری‌های جناحی آلوده نسازند.“
فاضل میبدی همچنین خاطرنشان کرده: “به هر تقدیر چه آقایان بپذیرند و چه نپذیرند، آیت‌الله صانعی یکی از شاگردان معروف حضرت امام(ره) و فقیه و مرجعی است که باید به ایشان احترام گذاشت، همان‌طور که مرحوم امام به ایشان احترام می‌گذاشت. یقینا اگر حضرت امام در قید حیات بودند، اجازه نمی‌دادند که با آیت‌الله صانعی اینگونه برخورد شود.“
از سوی دیگر، اعضای دفتر سیاسی جبهه مشارکت هم یکشنبه شب “با محکوم کردن هتک حرمت” آیت الله صانعی از مخالفان فکری وی خواستند “تا اگر دلایل روشنی در اثبات ادعاهای خود دارند آن را همراه با ادب و حفظ شان دینی، اجتماعی و علمی مقام مرجعیت مطرح کرده و به خاطر مطامع زودگذر جناحی و سیاسی، بیش از این راه بر آلودن و مشوش کردن مسیر سنت پرافتخار اجتهاد در مکتب تشیع نگشایند”.
کیهان شریعتمداری
در همین رابطه سایت “انتخاب” که توسط “فقیهی” از مشاوران آیت الله خامنه ای اداره می شود، روز گذشته در واکنش به یادداشت کیهان در مطلبی از فردی به نام “ر- سلیم” با عنوان “جناب شریعتمداری! انکیزیسیون راه انداخته اید؟” نوشته است: “مشکل پیکان آن بود که چون در بازار مصرف تنها بود مردم مجبور به استفاده از ان بودند، درست مثل کیهان شریعتمداری! که این روزها تنهای تنهاست! کیهان مثلا نشریه ملی ایران ماست، قرار است ما را به دنیا معرفی کند، اما آقا حسین تولیدات تک بعدی، یخ و خشک خود را تحویل شما و این و ان می دهد. غیرممکن ترین ارزو ان است که شما از خط تولید پیکان ارزوی خروج بنز داشته باشید. شریعتمداری سال هاست فکرش تغییر نکرده، همیشه حق بااوست، همیشه او درست می گوید، همیشه او امام را بهتر از همه می شناسد، همیشه خودش را وطن پرست ترین فرد می داند، همیشه اطرافیان او دوستند و ان طرفی ها دشمن. حتی اگر اطرافیانش، با هزار کلک و دغل، از جبهه دشمن جناب شریعتمداری، به جبهه ی کیهان پیوسته باشند... پیکان! داخلی و خارجی هم ندارد. پیکان، پیکان است، حالا چه سوئیسی پشت فرمان ان بنشیند چه ایرانی!”
در ادامه این یادداشت در سایت انتخاب آمده است: “هیچ ادمی کامل نیست و انسان ها تمایل به تکامل دارند، لااقل در این همه سال من که ندیده ام شریعتمداری فرقی کرده باشد، تندروتر شده که از دید من بهتر نشده است.هیچ چیز نویی ندارد، شریعتمداری یا مطالعه ندارد یا اگر دارد بهره ای از ان نمی برد. وقتی نوشتار شریعتمداری را می خوانید [میان این ده سال] هیچ تغییری احساس نمی کنید. نه احساس روشن بینی، نه احساسی مثبت، نه احساس رشد اندیشه. شریعتمداری خیلی که به خود فشار می آورد دیگر در حد دهه شصت می نویسد. غافل مانده که نسل جوان چقدر از وی فاصله گرفته است. مشکل دیگر نوشتار شریعتمداری ان است که همیشه در حال مدح بخشی از حاکمان همفکر است و تکفیر غیر! چطور ممکن است ادمی فکر کند او حق است، حق هم با اوست و از اشتباه هم مبری؟ یخ کیهان شریعتمداری آن قدر قطور است که می توانید روی آن با خیال راحت، مسابقات سرعت سر [مغز] روی یخ را برگزار کنید! در جمله ای کوتاه می توان نوشت؛ شریعتمداری یخ زده! شریعتمداری در سال های 57 تا 68 جامانده! حالا که ایشان صندلی ریاست کیهان را دو دستی چسبیده، یک شیرپاک خورده ای لطف کند برای حفظ شأن و وزانت کیهان هم که شده برود دست او را بگیرد و از ان سال ها بیاورد به تاریخ امروز. تردید ندارم شریعتمداری نه مردم را می شناسد نه او مردم را! مردم بسیار تغییر کرده اند در حالی که شریعتمداری فرصت تغییر را به خود نداده، گاهی هم که قرار است گردشی در شهر داشته باشد، بلیزر کرم رنگ مجهزی او را از مردم جدا می کند. مگر در این فاصله ها چه می بیند؟! ”