استفان سیمانویچ
روسیه و ایالات متحده هفته گذشته معاهده جدیدی برای کاهش ذخایر تسلیحات خود را امضا کردند. این رویداد، بیانگر جابجائی فاحش در نقطه تمرکز استراتژی هسته ای واشنگتن از جنگ سرد سابق به سوی کشورهایی یاغی و سرسخت است. در هفته جاری، چین در نشست هسته ای واشنگتن برای اولین بار به همکاری با ایالات متحده جهت وضع تحریم های احتمالی علیه ایران رضایت داد.
درحالیکه به زمان وضع تحریم های جدید علیه ایران نزدیک می شویم، نگرانی ها از انجام یک مداخله نظامی علیه تهران نیز در حال افزایش است. احساسات درونی آقای اوباما درجهتی است که به هر وسیله ای برای جلوگیری از یک رویاروئی نظامی با ایران متوسل شود، اما چهره های تندرو در داخل آمریکا طور دیگری فکر می کنند.
سناتور لیندزی گراهام ماه گذشته گفته بود اگر قرار است نیروی نظامی علیه ایران به کار گرفته شود، این کار باید “به شیوه ای دقیق” انجام شود و اطمینان حاصل شود که ایران دیگر “هیچ هواپیمائی برای پرواز و هیچ کشتی بر روی آب” در اختیار نخواهد داشت. شنیدن چنین اظهارات جنگ طلبانه ای از سوی تندروهای واشنگتن دور از انتظار نیست، اما حرف های سناتور گراهام بازتابی از رشد تفکر نظامی در کنگره است. کنگره آمریکا سال گذشته یک بودجه 26 میلیارد دلاری را تحت عنوان بودجه اضطراری نظامی به تصویب رسانده است. در اواخر ماه مارس لایحه ای در مجلس نمایندگان آمریکا دست به دست شد که در آن آشکارا از حمله نظامی اسرائیل به ایران، در صورت “تحقق نیافتن یک راه حل صلح جویانه در مهلتی مشخص”، حمایت شده بود. در این لایحه نوع “راه حل صلح جویانه” و مهلت زمانی که از نظر آنها “منطقی” است، مشخص نشده بود.
اوباما پیش از ورود به کاخ سفید و با ابراز تمایل به تماس مستقیم و بدون پیش شرط با تهران، از تفاوت آشکار استراتژی خود در مقایسه با جورج بوش خبر می داد. اوباما در نوار ویدیوئی خود برای مردم ایران و در سخنرانی قاهره، آیت الله ها را به طور علنی به عنوان نمایندگان مردم ایران به رسمیت شناخت و حق ایران برای غنی سازی اورانیوم را پذیرفت و از مداخله سازمان سیا در سرنگونی دولت مصدق در سال 1953 سخن گفت. او در اکتبر گذشته به گفتگوی مستقیم با ایرانی ها در ژنو روی آورد و نشریه فایننشیال تایمز در آن زمان نوشت، “کاری که اوباما در این هشت ساعت با ایرانی ها کرد، بیش از همه آنچه بود که رئیس جمهور قبلی در هشت سال کرده بود.”
پیشنهاد مورد پشتیبانی آمریکا در گفتگوهای ژنو شامل مبادله ذخیره اورانیوم با درجه خلوص پائین با میله های سوختی روسیه و فرانسه است. این مبادله با استقبال محمود احمدی نژاد روبرو شد، اما به سرنوشت سایر “عهدهای شکسته شده” دچار شد. وی بعداً خواستار نظارت سازمان انرژی هسته ای بر ذخایر اورانیوم ایران در داخل خاک آن کشور تا زمان تحویل میله های سوختی به تهران شده بود. پیشنهاد متقابل ایران برای گریز از بحث های مربوط به قطعنامه جدید به نظر مثبت می آمد، اما مورد قبول واقع نشد. در عوض، به نظر می رسید ایالات متحده مایل به ادامه مذاکرات نیست و از ایران می خواهد “یا پیشنهاد ژنو را بپذیرد و یا آن را رد کند.”
اینکه ایالات متحده توقف کامل غنی سازی را شرط مذاکرات قراردهد، نه تنها غیر واقعگرایانه بلکه غیرضروری است. بعید به نظر می رسد ایران از فعالیت های هسته ای خود، که آن را حق مسلم کشورش می داند، دست بردارد. درحالیکه افراد بسیاری نگران توسعه برنامه تسلیحات هسته ای توسط ایران هستند، راه حصول اطمینان از تبدیل نشدن این کشور به یک قدرت هسته ای، در انزوای تهران خلاصه نمی شود. بلکه به جای آن، نیاز به استقرار سیستم های نظارت قوی احساس می شود. درصورت حصول اطمینان از همکاری ایران با دستورالعمل های نظارتی آژانس بین المللی انرژی هسته ای، بحث های موجود درباره زمان تخمینی دستیبای ایران به توانمندی هسته ای، رنگ و بوی علمی به خود خواهد گرفت.
باراک اوباما که با محکوم کردن سیاست شهرک سازی اسرائیل درماه گذشته، اعتباری در کوچه و خیابان های کشورهای عربی دست و پا کرد، و با فراخوان منع اشاعه جنگ افزار هسته ای و تصمیم به کاهش ذخایر تسلیحاتی بر مشروعیت خود افزوده است، باید از این فرصت برای ادامه مذاکرات و نه فشار برای وضع تحریم های جدید علیه ایران استفاده کند. ممکن است نومحافظه کاران تلاش کنند اوباما را متقاعد کنند به عنوان تنها ابرقدرت جهانی، از این فرصت برای تثبیت جایگاه خود و کنترل منابع نفت و گاز جهان استفاده کند. ممکن است بگویند حالا که ماشین جنگی آمریکا در منطقه مستقر است، بهتر است یک حمله بازدارنده علیه ایران ترتیب داده شود و نباید منتظر ماند تا ایران قوی تر شود. اما دست زدن به چنین حمله ای با تکیه بر اصول بازدارندگی و دفاع از خود، آن هم در حالیکه هنوز راه حل های صلح جویانه امتحان نشده اند، به این راحتی ها مورد قبول اوباما واقع نخواهد شد. ما نمی توانیم هیچ کار دیگری بکنیم جز اینکه امیدوار باشیم اوباما مرد اعتقاداتش باقی بماند.
منبع: گاردین- 14 آوریل
