مدت زمان زیادی از بروز شایعه توقیف سریال سایه تنهایی و شباهت های آن با سریال خارجی پرستاران نگذشته است. اما آغاز پخش آن ثابت کرد که نه فقط این شایعه ها صحت نداشت، بلکه تماشاگر خود را با مجموعه ای منسجم درباره مشکلات بیماران با جامعه پزشکی، پذیرش و درمان روبرو دید که همزمان به موضوع تقابل سه نسل نیز می پرداخت. سه نسلی که هر کدام راهکار های خاص خود را در هنگام رویارویی با مشکلات و حوادث دارند…
سایه تنهایی
کارگردان: بیژن شکرریز. فیلمنامه: مینو فرشچی، مسعود بهبهانی نیا. موسیقی: سعید ذهنی. مدیر فیلمبرداری: علی مدنی نژاد. تدوین: بابک رضایی. طراح صحنه: پیام سوری. بازیگران: پرویزپورحسینی[رضا]، علی دهکردی[دکتر نظری]، بیژن امکانیان[حسام]، نسرین مقانلو[مینا]، نادیا دلدارگلچین[پروانه]، فریبا متخصص[بهجت]، بیتا سحرخیز. محصول گروه اجتماعی شبکه اول سیما.
حسام دکتر حاذقی است که بر اثر ابتلاء به مواد شیمیایی در بیمارستان بستری می شود. خود او تمایلی برای درمان بیماریش ندارد اما همسرش مینا تلاش فراوانی برای متقاعد کردن او می کند. در این میان دختر دکتر در تظاهرات دانشجویی دانشگاه شرکت می کند و…
سبقت نویسنده ازکارگردان!!
نویسنده با طراحی پلات اثرش به سه بخش، روایت خود را آغاز می کند. اولین بخش پلات او معرفی شخصیت دکتر و پیشینه ای است که او برای مخاطب ترسیم می کند. دومین بخش پلات، معرفی همکاران دکتر در بیمارستان و روابط میان آنها را شامل می شود و سومین بخش به دختر دکتر و روابط و فعالیت های او در دانشگاه می پردازد.
نویسنده با چنین تمهیدی تصویری واضح از سه نسل ترسیم می کند. خصلت ها و ویژگی هایی که او برای هرشخصیت ترسیم کرده است هرکدام ویژگی یک نسل را بازگو می کند. حسام و رضا که نماینده نسل جنگ هستند بسیار آرام، صبور و حساس هستند و در برخورد با مشکلات هوشمندانه عمل می کنند. اما دکتر نظری که نماینده نسل بعدی است، بسیارعجول، جدی و خشمگین است. دختر دکترهم که نماینده نسل حاضراست، جستجوگر، کم تحمل، پرخاش جو، معترض و… تصویر شده است.
عنصردیگری که بهبهانی استفاده خوبی از آن درقصه اش به عمل آورده، عنصرتقابل است. نویسنده در خلال اتفاقات و رویدادهای قصه به نحوی شخصیت ها را در مقابل یکدیگر قرارمی دهد که مجبور به بازگویی افکار و باورهای خود می شوند و درست در همین لحظات است که مخاطب تقابل و تضاد میان نسل ها را به خوبی مشاهده می کند. به عنوان مثال وقتی دختر دکتر به علت تجمع اعتراض آمیز دانشجویی دیر به بیمارستان می رود با اعتراض همکار پدرش مواجه می شود. اما دختر اعتراض به شرایط نامطلوب را حق هر آدمی عنوان می کند. و دکتر را به بزدل بودن متهم می کند.
شخصیت ها درهر بخش به خوبی طراحی و پرداخت شده اند. دیالوگ نویسی ازسوی نویسنده کاملا منطبق با همان طرح سه وجهی است که به آن اشاره شد. شکرریز در مقام کارگردان چندان برخورد خلاقانه ای با متن نکرده است. او به قاب بندی ها و دکوپاژی متوسل شده است که اکثرا در مجموعه های دیگرهم قابل رویت است. استفاده بیش ازحد از نماهای تکراری، ریتم کند نماها در مقابل ریتم تند حوادث، عدم انطباق ریتم درون قاب با ریتم بیرون قاب، استفاده از ترکیب بندی های یکنواخت و… از نقاط اصلی ضعف شکرریزاست. البته ناگفته نماند که کارگردان در میزانسن های دو یا سه نفره کاملا موفق است و در اکثر مواقع لحظات بصری زیبایی خلق می کند، اما وقتی تعداد نفرات درون قاب بیش از سه نفرمی شود کارگردان تسلط خود را بر میزانسن از دست می دهد.
بخشی که کارگردان تا حد زیادی در آن موفق عمل می کند؛ هدایت بازیگران وارتباط با نقش هایشان است. بازیگران با کمترین حرکت اضافی به حرکت در صحنه می پردازند و بازی قابل قبولی از خود به نمایش می گذارند. بیژن امکانیان در نقش حسام بازی کم نقصی به نمایش می گذارد. نسرین مقانلو هم در نقش مینا همسراو بازی زیبایی از خود ارائه می دهد. پرویز پورحسینی در نقش رضا بازی روان و خلاقانه ای ازخود به نمایش می گذارد. شاید تنها نکته قابل ایراد در بخش بازیگری انتخاب اشتباه فریبا متخصص برای نقش “بهجت” است. متخصص هیچ سنخیتی با کاراکترش ندارد و همین امر باعث شده است که هنگام حضور او، ریتم اثر دچارنوسان و کندی شود.
صدا و سیما در چند سال گذشته به طور گسترده به ساختن تله فیلم ها و مجموعه هایی رو آورد که زمینه را برای حضورهر چه بیشتر کسانی که می خواهند اولین تجربه کارگردانی خود را انجام دهند، فراهم کند. اما این سیاست در میانه راه و در عمل با چرخشی عجیب مواجه شده است. اکثر کسانی که کارگردانی این مجموعه ها و تله فیلم ها را به عهده گرفتند از افراد شاخص و با تجربه این حرفه بودند و این امرباعث شده است تا کارگردان ها اکثرعوامل خود را ازمیان افراد پیشکسوت و با تجربه انتخاب کنند و مجالی برای حضورجوانان تازه نفس نگذارند. چیزی که کاملا مغایر با سیاست سازمان بود. بیژن شکرریز یکی از آن دسته کارگردان هایی است که فرصت کارگردانی یک مجموعه برای شبکه اول سیما را پیدا کرده و اتفاقی که در مجموعه اوهم افتاده است حضورکمرنگ چهره های جوان وبا استعداد است. در زمینه فیلمنامه نیز به نظرمی رسد به شدت مقهور طرح سه وجهی نویسنده پرسابقه سریال شده است و هیچ تمهید و طرحی برای دکوپاژی خلاقانه انجام نداده است.