رسا قاضی نژاد
رییس جمهور اندونزی که در پی یک سفر دوره ای ده روزه به کشورهای آفریقای جنوبی، امارات، سنگال و ایران سفر کرده بود، به نوشته “فارس” مورد استقبال “گرم” رییس جمهور ایران و همچنین آیت الله خامنه ای قرار گرفت تا به این ترتیب جمهوری اسلامی “تشکر” خود را از این کشور برای یک “رای ممتنع” به قطعنامه علیه ایران در جلسه شورای امنیت ابراز کند.
این دیدار پس از آن صورت می گیرد که ده روز پیش، دوشنبه 13 اسفند شورای امنیت سازمان ملل با اکثریت قاطع، سومین قطعنامه علیه ایران را تصویب کرد. در این رای گیری همه کشورها به تحریم ایران رای مثبت دادند مگر کشور اندونزی که البته این کشورهم “رای ممتنع” داد.با این حال این رای ممتنع برای حکومت ایران چنان قابل توجه بوده که اینک با حضور رییس جمهور اندونزی در ایران رسما از وی “تقدیر” می شود.
محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری ایران موضع اندونزی در قبال قطعنامه اخیر شورای امنیت را “عادلانه و قانونمند” دانسته و اظهار امیدواری کرده است که: “انشاءالله این موضع منشاء یک حرکت برای اصلاح ساختارهای بین‌المللی که به جای تعهد صرف به برخی از قدرت‌ها، باید متعهد به ایجاد امنیت کشورها باشد، خواهد بود. مطمئنا نتایج این مناسبات به نفع دو ملت، صلح و امنیت جهانی خواهد بود و در جهت حفظ منافع دو ملت و جهان اسلام می‌باشد.“
آیت الله خامنه ای نیز در دیدار با “یودهویونو” رئیس جمهور اندونزی، اقدام اندونزی را در قبال قطعنامه اخیر شورای امنیت، حرکتی “خوب و شجاعانه” توصیف کرد و افزود: “به طور یقین این نوع تصمیم گیری بر اعتبار یک ملت و دولت می افزاید.“
در این دیدارها همچنین “سوسیلوبامبانگ‌یودهویویونو”، رییس جمهوری اندونزی با تأکید بر اینکه اندونزی از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران همیشه حمایت می‌کند، گفت: “جاکارتا در خصوص قطعنامه اخیر شورای امنیت علیه ایران موضعی مغایر با 14 کشور دیگر اتخاذ کرد که دلیل این تصمیم همکاریهای گسترده ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده است.“
این مقام عالیرتبه اندونزی البته نگفت چرا علیرغم حمایت از ایران، حاضر نشده رای منفی به قطعنامه بدهد و به رای ممتنع قناعت کرده است.
پشت پرده یک رای ممتنع
قطعنامه سوم برای تحریم دولت ایران در شرایطی تصویب شد که اکثریت قاطع کشورها با آن موافق بودند و تنها اندونزی با رای ممتنع، مخالفت ضمنی خود را اعلام کرد. اما آیا این مخالفت ضمنی دلیلی داشته است ؟ به عقیده “مارتی ناتالگاوا” نماینده اندونزی در سازمان ملل متحد رای ممتنع اندونزی به این قطعنامه از آن جهت بوده که کشورش معتقد است: “آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای توان حل مشکلات موجود در پرونده هسته‌ای ایران را دارد و نیازی به دخالت شورای امنیت در این میان نیست.“
با اینکه نماینده اندونزی دلیل را اینچنین بیان کرده اما حواشی دیگری نیز در این رای تاثیر داشته است. رییس جمهور اندونزی پس از سفر سال گذشته احمدی نژاد، قرار بود در میانه های اسفند به ایران بیاید بنابراین طبیعی بود که این موضوع را در صدور رای خود در شورای امنیت لحاظ کند. به این ترتیب به عقیده کارشناسان، اندونزی با رای ممتنع هم منافع ایران را در جیب خود گذاشت، هم فرمولی برای پاسخ دهی به احزاب اسلامی داخلی اندونزی یافت و هم همسویی نسبی با شورای امنیت را به نمایش گذاشت.
این تئوری وقتی تقویت می شود که بدانیم در دوره های گذشته صدور قطعنامه علیه ایران، اندونزی جزو دهندگان رای مثبت به تصویب قطعنامه بوده است؛ موضوعی که مورد اعتراض احزاب مخالف دولت مثل حزب “توسعه متحد” واقع شد به ترتیبی که این حزب اسلامگرا که 59 کرسی را در مجلس در اختیار دارد، وزیر امور خارجه اندونزی را تا حد استیضاح در مجلس پیش برد.
در همین ارتباط روزنامه اعتماد هم روابط اقتصادی بین دو کشور را در این رای بی تاثیر ندانسته و نوشته است: “در واقع باید سفر سوسیلو بامبانگ یودویونو را ادامه سفر محمود احمدی‌نژاد به جاکارتا در سال 2006 میلادی تلقی کرد که قراردادی به ارزش 4 میلیارد دلار را در زمینه همکاریهای نفت و گاز برای اندونزی به ارمغان آورد. روابط و همکاریهای گسترده اقتصادی ایران و اندونزی از سال 1998 آغاز شده است و چشم‌انداز همکاریهای پر سود آینده ممکن است از جمله عوامل بازدارند جاکارتا از صدور رای موافق در تصویب قطعنامه علیه ایران بوده باشد. اما پذیرش این مساله پرسشی را درباره چین و روسیه به عنوان اعضای دائم شورای امنیت پدید می‌آورد.“
براساس تحلیل این روزنامه، از عوامل بازدارنده سطح سوم یا سطح بین‌المللی که مانع موافقت اندونزی با قطعنامه شده است می‌توان یه همکاریهای بین‌المللی دو کشور در قالب سازمان‌هایی نظیر اجلاس عدم تعهد و بخصوص سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی اشاره کرد که رییس‌جمهور ایران و اندونزی بلافاصله پس از دیدار در تهران مشترکاً در جلسه اضطراری کنفرانس سران این سازمان که در سنگال برگزار می‌شود شرکت خواهند کرد. موضوع این جلسه اضطراری رسیدگی به مشکلات غزه وصلح در فلسطین است. سازمان کنفرانس اسلامی که در سال 1969 با عضویت کشورهایی نظیر عربستان سعودی، مصر، ترکیه، و البته ایران و اندونزی تشکیل شد در حقیقت نسخه‌ای اسلامی از جنبش عدم تعهد بود که به طور عمده از کشورهای سطح دوم و سوم در تعاملات جهانی تشکیل می‌شد و هویت آن بیشتر در معادلات حاکم بر جهان در دوران جنگ سرد و دنیای دو قطبی معنا می‌یافت که ایدئولوژی اسلامی محور اصلی آن به شمار می‌رفت. به این ترتیب پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی در حالی که این شورا رفته رفته در معرض خطر استحاله هویتی قرار می‌گرفت، همکاری تعداد اندکی از اعضای اصلی و فعال توانست مانع شود که این کنفرانس نقشی حاشیه‌ای پیدا کند و در همین حال روابط بین این کشورها گسترده‌تر و مستحکم‌تر شد که ایران و اندونزی دو نمونه از آن‌ها بودند.
لیبی و مخالفت با ایران
در این میان سایت انتخاب در مطلبی از رای موافق لیبی به قطعنامه علیه ایران انتقاد کرده است. پیش از این جمهوری اسلامی، لیبی را جزو موافقان خود می دانست.
انتخاب در این مورد نوشته است: “تاکنون توجیه دولتمردان و دیپلمات‌های باتجربه ! وزارت امور خارجه در دیدارهای خصوصی این بوده است که لیبی، عضو شورای امنیت است و ما به رأی لیبی نیازمندیم. اصولاً به نظر می رسد سفر اخیر معاون اول رئیس جمهور به لیبی و انعقاد یازده معاهده به این امید بود که لیبی در شورای امنیت به نفع ایران رأی دهد. اما همانگونه که بسیاری از کارشناسان پیش بینی کرده بودند، لیبی تنها به دنبال گرفتن امتیازات خود از آمریکاست.”
همچنین این سایت با نقد بی تفاوتی سیاستمداران ایرانی به سرنوشت “امام موسی صدر” یادآور شده است: “با تاسف باید گفت عده ای سرنوشت امام موسی صدر را به چند موشک اسکاد لیبی فروختند. تاریخ در این باره به خوبی قضاوت کرده و خواهد کرد. چرا که همواره دلسوختگانی بوده اند که هشدار دهند اما عده ای منافع و مصالح و روابط خانوادگی و شخصی خود را با معمر قذافی بر پیگیری جدی قضیه امام موسی صدر ترجیح داده اند و هرگاه در برابر خبرنگاران یا مردمی قرار گرفته اند که ناچار به ارائه پاسخ شده اند این جواب کلیشه و تکراری را داده اند که: «پیگیری قضیه امام موسی صدر همواره در دستور کار ما بوده است.”
به نوشته انتخاب، “خیال قذافی از سوی ایران آسوده است. وی نیک می داند دولتی که از سی سال پیش تاکنون حتی یک بار سفیرش را برای ربودن امام موسی صدر احضار نکرده، هم اکنون نیز سکوت اختیار می کند و نه تنها اعتراضی نخواهد کرد که می کوشد رای منفی لیبی را توجیه کند.قذافی به خوبی می داند که سیاست ایران در برابر لیبی «رافت اسلامی!» است و بس؛ و عزت و حکمت و مصلحت در اینجا راهی ندارد! به همین علت است که نماینده لیبی در شورای امنیت صراحتاً در جلسه رای گیری اعلام می کند که «برای حفظ وحدت! شورای امنیت» علیه ایران رأی می دهد.”