امید معماریان
روند مذاکره احتمالی ایران با آمریکا برسر برقراری امنیت درعراق، همچنان درگیرپیش شرط های دوطرف، ازهرگونه گامی به جلو بازمانده است. درحالی که مقامات آمریکایی اعلام کرده اند تا زمانی که ایران برنامه هسته ای خود را به حالت تعلیق درنیاورد، ازمذاکره با ایران خودداری خواهند کرد، مقامات ایرانی می گویند شرط مذاکره با آمریکا تنها اعلام برنامه زمان بندی شده خروج سربازان این کشور ازعراق است.
همزمان کاندولیزا رایس وزیر امورخارجه آمریکا دریک کنفرانس خبری با وزیر امورخارجه آلمان گفته است: “درمورد ایران وسوریه، اجازه بدهید که رفتار این دوکشور را به یاد بیاوریم… آیا شما می توانید رفتار این دولتها را تغییر بدهید؟” رایس تصریح کرده است که ایرانی ها برای اینکه بی ثباتی در عراق را متوقف کنند به دنبال دستمزد هستند وبعد پرسیده است که “آنها به دنبال چه دستمزدی هستند؟” رایس گفته است که فکر نمی کند ایرانی ها آمادگی داشته باشند به صورت ساده به تقسیم بندی مسائلی که می تواند از موضوع ثبات درعراق تا برنامه هسته ای در مذاکره مورد توجه قرارگیرد، بپردازند: “از نظر ایرانی ها بهترین راه این است که با توجه به موضوع عراق به مساله هسته ای هم پرداخته شود.” اواضافه کرده است که ایالات متحده مشکلات زیادی با ایران خواهد داشت درصورتی که بخواهند به توسعه فن آوری هایی که تهران را به سمت سلاح هسته ای راهنمایی می کند خواهد داشت.
گمانه زنی ها درخصوص گفت وگو برسرموضوع عراق با ایران درحالی رو به افزایش است که نسخه تجدید نظر شده طرح تحریم ایران درشورای امنیت سازمان ملل، روز دوشنبه توسط اعضای این شورا درنیویورک مورد بحث وبررسی قرار خواهد گرفت. پیش از این چین وروسیه نسبت به بخش هایی از این طرح اعتراضاتی داشتند که موضوع بررسی طرح را بارها به تعویق انداخته بود.
گروه مطالعه عراق به رهبری جیمز بیکر، هفته گذشته درگزارشی واشنگتن را به مذاکره مستقیم با ایران وسوریه برای پایدار کردن عراق فراخوانده بود. طی روزهای گذشته جورج بوش رییس جمهوری آمریکا اعلام کرده بود که تا زمانی که ایران برنامه غنی سازی خود رامتوقف کند به مذاکره با تهران نخواهد پرداخت. ایران نیز در مقابل شرط آمریکا شرط خود را گذاشته است تا عملا موضوع مذاکره، بار دیگر درپرده ای ازابهام قرار بگیرد. درمیان مسئولین ایرانی، هاشمی رفسنجانی ازجمله معدود افرادی بود که نسبت به آن اظهار خوشبینی کرده است. اوگفته است که این کمیته کار جدی ای را درمطالعه وضعیت عراق صورت داده است. متکی نیز که در کنفرانس “امنیت” دربحرین به سر می برد، گفته است که ایران آماده است که به آمریکا کمک کند که سربازانش را عراق بیرون بکشد، اما به گفته او ایران چنین اراده ای را درایالات متحده مشاهده نمی کند. متکی جواب روشنی درخصوص اینکه ایران چطور می خواهد به آمریکا کمک کند ودرازای کمک چه خواهد خواست نداده است.
پیش از این گفته، واشنگتن اعلام کرده بود که تازمانی که دولت عراق بخواهد سربازانش را دراین کشور نگاه خواهد داشت. نوری المالکی، گفته بود که نیروهای عراقی تا ماه ژوئن سال آینده (2007) قدرخواهند بود که امنیت عراق را برقرار کنند، زمانی که به ایالات متحده اجازه خواهد داد تا سربازان خود را ازاین کشور بیرون بکشند.
به نوشته واشنگتن پست، مقامات دولتی عراقی وآمریکایی درکنفرانس یاد شده نسبت به هرگونه کمکی از سوی ایران برای خروج سربازان آمریکایی، بدبین بوده اند. سعدون دولعیمی مشاور مالکی گفته است: “من نمی دانم چطور ایران می خواهند کمک کند که آمریکا سربازانش را به صورت مسالمت آمیزی از عراق خارج کنند. آنها باید این موضوع را تعریف کنند. عراقی ها چطور؟ کسی ازآنها این را نمی پرسد.”
واشنگتن طی ماه های گذشته ایران وسوریه را به شعله ور کردن آتش منازعه درعراق متهم کرده است. منازعه ای که بعد ازحمله آمریکا به عراق وارد چهارمین سال خود شده است. یکی از افسران ارشد آمریکایی دراین سمینار گفته است که مهمترین کمکی که ایران می تواند بکند این است که آن کاری را که هم اکنون درحال عراق دارد انجام می دهد متوقف کند. این مقام آمریکایی که نخواسته است نام خود را به رویتر بگوید، افزوده است: “ایرانی ها شطرنج بازهای خوبی هستند. آنها به دنبال راهی می گردند تا زمان این روند را افزایش بدهند وبه این ترتیب آمریکا را درمنطقه بی اعتبار کنند تا بتوانند نفوذ بیشتری در منطقه پیدا کنند واحتمالا روی برنامه هسته ای شان کار کنند.”
کاندولیزا رایس که طی روزهای گذشته تلاش کرده است درخصوص گزارش کمیته بیکر-هامیلتون شکیبایی بیشتری نسبت به رییس جمهوری امریکا نشان بدهد، از سخن گفتن درخصوص مذاکره فعال با ایران خودداری کرده است. رایس در عین حال از سیاست های جورج بوش برای فشاردر برقرار دموکراسی در خاورمیانه دفاع کرده است. موضوعی که با نگاهی به گزارش کمیته عراق وتوصیه هایی که مورد توجه قرار گرفته است عملا مورد توجه قرار نگرفته است، تا شکاف بین سیاست های جاری وپیشنهادهای کمیته کاملا مشخص شود. رایس درحالی که یکی ازپینشهادهای این کمیته تسریع روند گفت وگوهای صلح بین اعراب واسراییل بوده، از اظهار نظر وتایید پیشنهادهای این کمیته خودداری کرده است.
او که دریک کنفرانس خبری با وزیرامورخارجه آلمان شرکت می کنداز وارد کردن ایران وسوریه به گفت وگوهای امنیت درعراق، اظهار بدبینی کرده بود. برخی مقامات آمریکایی معتقدند هر گونه مذاکره ای با ایران برسرعراق، موجب خواهد شد ایران امتیازاتی را درخصوص ادامه برنامه هسته ای خود از این کشور درخواست کند. با توجه به آنکه آمریکا خود یکی ازکشورهایی است که طی ماه های گذشته پروژه تحریم ایران را به جدی ترین شکلی دنبال کرده است، عملا درموقعیتی قرارگرفته است که هرگونه نزدیکی به ایران را مترادف عفب نشستن از مواضع پیشین خود می داند. با این وجود پیشنهاد رایس درخصوص ملاقات با منوچهر متکی وزیر امورخارجه ایران وصحبت کردن از موضوعات متنوعی که بین دوکشور وجود دارد درصورتی که ایران برنامه غنی سازی خود را متوقف کند، صریح ترین اظهار نظر مقامات آمریکایی طی چند ماهه اخیر برای گفت وگو با ایران به شمار می رود.