گروهی از فعالین مدنی و سیاسی که در سال های اخیر با ممنوعیت خروج از کشور مواجه شده اند با ارائه شکایت به دادگاه نسبت به عدم اجازه خروج از کشور اعتراض کردند و خواستار رسیدگی قوه قضائیه به “ نقض آشکار حقوق شهروندی” خود شدند . این اقدام فعالین مدنی و سیاسی به دنبال ممنوع الخروج شدن تعداد قابل ملاحظه ای ازکنش گران ایرانی در سال های اخیر انجام شده است.
عبدالفتاح سلطانی که از جمله این افرادست در گفتگو با بی بی سی از ابلاغ نشدن حکم یا قراری برای خود در خصوص ممنوع الخروج بودنش خبر داده است.
وی با معرفی حسن زارع دهنوی - قاضی حداد- به عنوان شخصی که اجازه داشتن گذرنامه را از اوسلب کرده، اقدام این “دادیار معاومنت امنیت دادسرای تهران” را نقض آشکار “حقوق بشر و حقوق شهروندی” خوانده است.
وی ضمن امیدواری نسبت به بی طرفی قاضی رسیدگی کننده به این شکایت، همچنین خاطرنشان کرده است که:” یکی از راه حل های این مشکل این است که آقای شاهرودی، رئیس قوه قضائیه ایران، بر عملکرد معاونت امنیت دادسرای تهران و سایر دادسراها نظارتی جدی داشته باشد.“
در همین ارتباط به گزارش سایت تغییر برای برابری نسرین ستوده از ارجاع شکایت عیسی سحرخیز، پروین اردلان، منصوره شجاعی و طلعت تقی نیا که در گذشته دور یا نزدیک ممنوع الخروج شده اند به شعبه اول بازپرسی دادسرای کارکنان دولت خبر داده است. خانم ستوده، وکیل این فعالین مدنی و سیاسی خود نیز همزمان شکایتی مشابه به دادگاه ارائه داده است.
صف طولانی ممنوع الخروج ها
ممنوع الخروج کردن آن دسته از شهروندان ایرانی که در فعالیت های سیاسی و مدنی خود با حکومت چالش داشته اند در یک سال اخیر اوج گرفته است.
دردسر عدم اجازه خروج از کشور در یکی دو سال گذشته دامن طیف گسترده ای از شهروندان معترض از جمله فعالین دانشجویی، کنش گران مدافع حقوق زنان، روزنامه نگاران ، اعضای احزاب سیاسی و حتی هنرمندان زن در ایران را گرفته است.
در آخرین مورد اواخر بهمن سال جاری عبدالرضا تاجیک، روزنامه نگار، هنگامی که قصد داشت برای ایراد سخنرانی در سمینار «ایران: ۳۰ سال پس از انقلاب» به اسپانیا سفر کند، در فرودگاه بین المللی امام خمینی ممنوع الخروج شد.
این در حالی است که به نوشته رادیوفردا شیرین عبادی، حقوقدان برنده جایزه صلح نوبل، تقی رحمانی، فعال سیاسی، و ثریا عزیزی پناه، فعال اجتماعی،که همزمان به این کنفرانس دعوت شده بودند توانستند از کشور خارج شوند.
تاجیک گفته است ماموری که با وی مواجه شده، خود را وابسته به نهاد ریاست جمهوری ایران معرفی کرده است.
اما دو ماه پیش از تاجیک، این نسرین ستوده بود که با تابلوی خروج ممنوع ماموران امنیتی فرودگاه مواجه شد. خانم ستوده که حقوقدان و فعال اجتماعی است در ماه آذر هنگامی که برای دریافت جایزه ای از یک گروه طرفدار حقوق بشر به همراه همسر و دو فرزندش عازم ایتالیا بود توسط فردی که او نیز خود را مامور نهاد ریاست جمهوری معرفی کرده بود با ضبط گذرنامه اش مواجه شد و بدین ترتیب از سفر به اروپا بازماند تا همسر و فرزندان وی به نیابت از او جایزه گروه “حقوق بشر بین المللی” را دریافت کنند.
این فعال حقوق زنان پیشتر در بهار سال جاری همراه با منصوره شجاعی، یکی دیگر از فعالان حقوق زنان قصد سفر به دوبی برای شرکت در مراسم روز جهانی زن را داشت که در آنجا نیز با ممانعت مشابهی روبه روشد.
تابستان سال جاری دبیرکل سابق و سخنگوی سازمان ادوار تحکیم وحدت به همراه یک بازیگر مطرح زن اجازه خروج از کشور را نیافتند.
اواخر مرداد گلشیفته فراهانی که پس از حضور در فیلم “پیکره ای از دروغ” پیشنهاد حضور در یک فیلم آمریکایی دیگر را دریافت کرده بود برای بررسی این پیشنهاد و همچنین حضور در مراسم گشایش این فیلم عازم ایالات متحده بود که در فرودگاه از ممنوع الخروج بودن خود باخبر شد.
ایرنا در آن زمان علت ممانعت از خروج گلشیفته فراهانی را مرتبط با لزوم “اخد مجوز” از وزارت ارشاد برای برای بازی در فیلم های خارجی دانست. این بازیگر جوان البته چندی بعد توانست نظر مساعد مسئولان مربوط را برای ترک ایران جلب کند،گرچه پس از حضور در مراسم افتتاحیه فیلم و بدون پوشش اسلامی، به نظر می رسد این بار “ورود بی دردسر” به کشور دغدغه اصلی وی شده است.
چند روز پیش از گلشیفته فراهانی، علی اکبر موسوی خوئینی که قصد داشت برای ادامه تحصیل از ایران خارج شود با ماموری مواجه شد که حکم “ ممنوع‌الخروج” بودن دبیرکل سابق ادوار و نماینده مجلس ششم را به او نشان می داد. این در حالی بود که رادیو زمانه به نقل از ادوارنیوز نوشته بود”، موسوی خوئینی در تمامی پرونده‌های مفتوحه در دوران نمایندگی مجلس و بعد از آن، از اتهامات وارده تبرئه شده است.“
در همین ارتباط چهارم مرداد سال 87 از سفر عبدالله مومنی، سخنگوی سازمان ادوار تحکیم که بدنبال دعوت رسمی از سوی برگزارکنندگان نشست حقوق بشر آسیا و اقیانوسیه قصد سفر به مالزی را داشت ممانعت به عمل آمد. پاسپورت مومنی در سال 86 نیز هنگامی که قصد سفر به آمریکا برای سخنرانی در دانشگاه ام-آی-تی را داشت بدون ارایه “حکم قضایی” توسط ماموران امنیتی توقیف شده بود.
خرداد سال جاری عبدالفتاح سلطانی، وکیل مدافع سرشناس که قصد سفربه ژنو برای حضور و سخنرانی در” شورای حقوق بشر سازمان ملل” را داشت با رخدادی مشابه رویرو شد.
دوازده ماه قبل پروین اردلان، فعال زنان، حتی سوار هواپبما شده بود تا با سفر به پایتخت سوئد جایزه معتبر” اولاف پالمه” را دریافت کند اما با حکم دادستانی تهران ناچار شد پیش از بلند شدن هواپیما از پله های آن به پایین بازگردد و گذرنامه اش را ضبط شده ببیند.
آبان سال 86 سخنگو و عضو شورای رهبری جبهه ملی زمانی که قصد سفربه قطر برای شرکت در کنفرانسی با موضوع خاورمیانه در دانشگاه دوحه را داشت بدون ارائه “هیچ توضیحی” از سوی ماموران، دریافت که باید پاسپورت خود را به آنان تحویل دهد.بدین ترتیب این استاد دانشگاه های تهران هم نتوانست در کنفرانسی که دانشگاه “جورج تاون” از او برای حضور در آن دعوت به عمل آورده بود شرکت کند.
در مرداد 1387 کمپین بین المللی حقوق بشر ایران، با تاکید بر” تعهدات بین المللی” از دولت ایران مصرا خواست که فورا به “اعمال خودسرانه” ممنوع الخروج کردن فعالان پایان دهد تا آنها بتوانند با حضور در نشستهای بین المللی، رابطه جامعه بین المللی با ایرانیان را تقویت کنند و چهره ایران در سطح بین المللی بهبود یابد.
لازم به یادآوری است که ماده ۱۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر، حق شهروندان برای خروج از کشور را به رسمیت شناخته است و بند ۲ از ماده ۱۲ میثاق حقوق مدنی - سیاسی مقرر می داردکه:“هر کس باید برای ترک هر کشوری، حتی کشور خود نیز آزاد باشد.”
دولت ایران اعلامیه جهانی حقوق بشر را پذیرفته است و آن را به رسمیت می شناسد.